Güne, tadına doyulmaz şiirler ve de şarkılarla başlamanın en güzel tarifi nasıldır bilemiyorum ama ben bugün Orhan Veli’nin “Gün Doğuyor” şiirinin dizeleriyle başlamak istiyorum.
/Dili çözülüyor gecelerin..
Gölgeler kaçışıyor derine
Alıp sihrini bilmecelerin:
Gün doğuyor şehrin üzerine./
Bazı şarkılar ve şiirler vardır, bizi zalim gecelerin içinden alıp zamanın çok ötesinde bir ana götürür, bazı şarkılar da ruhumuzun keskin virajlarında ellerimizi sıkıca tutuverir. Hayatının her anında ve her fırsatta müzik dinleyenler için şu günlerde Rhythm and Blues’dan jazz’a, elektrodan rock müziğe ve de “Soul”a kadar melodilerin büyüleyici evreninde kaybolmak oldukça keyifli olacaktır.
Ruh, can, nefes anlamına gelen ‘Soul’, aynı zamanda ‘siyahi müziği’ olarak da bilinmektedir.
Soul müzik, kelime anlamıyla da örtüşerek ruha dokunan şarkılardan oluşuyor. Caz müziğinin bir alt türüdür ve kilise müziği olarak da bilinen gospel’in funk ritimleriyle buluşmasından oluşur. Birbirinden çok uzak iki kültürün buluşması gibidir bir bakıma... Esas itibariyle Amerikalı siyahiler tarafından parlatılan bir müzik türü olarak doğmuştur ama ne jazz kadar sanatsal ne de Rhythm and Blues kadar ritmiktir. Özünde farklı farklı ruh hallerini tatmin eden bir sihri barındırır adeta… Enstrümandan ziyade vokallerin ön plana çıktığı derin bir müzik türü olduğunu söylemek de mümkün. Bazen bir kadının gırtlağından çıkan bir şarkı, bazen de Tanrı’ya bir yakarıştır sanki…
1950’li yıllarda doğan soul müzik, her ne kadar 1990’lara doğru ışıltısını kaybetmeye başlamışsa da altın çağındaki isimlerle dünya döndükçe var olmaya devam edecektir. Al Green, Ray Charles, James Brown, Smokey Robinson, The Supremes, Marvin Gaye, Aretha Franklin, Otis Redding ve daha fazlası…
Kuşkusuz klasiklerin hayatımızda her zaman ayrı bir yeri vardır ama soul müziğin inatla ve adeta zamana direnerek dünyanın farklı coğrafyalarında milyonlarca kalbe dokunup meditasyon etkisi yapmaya devam ediyor. Mesela 4 Grammy ödüllü Erykah Badu, Smadj, Habanot Nechama, Sofian Rouge, Noora Noor, Sade, Imany soul müziğin çağımızı yaşayan ilk isimleri…
Eğer bugünlerde müziğin büyüleyici dünyasına katılmayı ve duygu dünyanızı zenginleştiren sihrini tüm hücrelerinizde hissetmeyi seviyorsanız, kalbinize, şehrin ışıklarına, yalnızlığa, kalabalığa, yollara ve özellikle de geceye çok yakışan soul müzik dinlemeye başlayın hemen.
Çünkü Soul müziğin insanın eksik kalan yanını tamamlayan ama tam olarak tarif edilemeyen bir hali vardır, her an, her yerde karşınıza çıkabilir ve aslında sihri de buradan gelir.
Hemen bir not düşelim, Soul müzik dışında sonbaharın başka sahipleri de var, mesela caz ve rock…
Sonbaharın biraz da hüzünlü günlerine hazırlandığımız şu günlerde, önemli caz klasiklerinden şarkıları yazı uğurlamak ve anıları yeniden hatırlamak için bize eşlik edecek.
En etkileyici caz standartlarından biri olan “Autumn Leaves” tabii ki sonbahar denince akla gelecek ilk şarkılardan biri. Joseph Kosma'nın bestelediği “Autumn Leaves”i Cannonball Adderley, Stan Getz, Bill Evans, Miles Davis, Nat King Cole gibi büyük isimler kendilerine özgü stilleriyle yorumlamışlardır. Trompetçi Stan Getz ve alto saksafoncu Paul Desmond'in yorumu ise harika tatlar barındırır.
Bu arada Miles Davis’’in “Kind of Blue” albümünü de unutmamak gerekiyor. Gelmiş geçmiş en iyi albümlerden biri olarak kabul edilen ve cool jazz'in en önemli kilometre taşı olan “Kind of Blue”, günümüzde bir caz standardı haline gelen 5 parça barındırıyor. Her biri ayrı tatta, apayrı renkte beş (flamenco sketches'in alternate take'i ile altı) parça. Davis’in arkadaşı caz müzisyeni George Russell, Davis’in tonal cazının sırrının her notayı “herhangi bir akordun sınırlarına uymak zorunda kalmadan” çalması olduğunu belirtir. Kısacası Kind of Blue tekrar edilemeyecek kadar muhteşem bir albümdür.
Ve tabii ki Sonny Rollins’in “Saxophone Colossus” albümü… Prestige recordings'in 1950’lerin ortasında caz alanında devleşmesini sağlayan efsanevi bir Sonny Rollins albümüdür. Tenor saksofonda elbette üstat Rollins'i dinlerken davulda caz dünyasının tartışmasız en iyi 5 bateristinden biri olan Max Roach'u dinliyoruz. Piyanoda ise Giant Steps'ten hatırlayacağımız Tommy Flanagan ve kontrbassta henüz yirmi sekiz yaşında trafik kazasında hayatını kaybeden başarılı cazcılardan Doug Vatkins bulunmaktadır
