Maliye ve Hazine Bakanı Berat Albayrak geçtiğimiz hafta yeni bir ekonomik program açıkladı. Kendi bakanlığı döneminde gelenekselleşmiş olan geniş katılımlı basın toplantıları ile program ilan edildi.
Ülkemizin bir zamanlar ünlü beş yıllık kalkınma programları vardı. Bunlar beş yılda bir ilan edilir, beşinci yılın sonunda yüzde yirmi hedefe ulaşıldı ise büyük başarı olurdu. O yıllar Türkiye’de merkezi planlamanın, devlet eliyle büyümenin ön planda olduğu yıllardı.
Bu tarz programları hem mevcut iktidar döneminde hem de 2002 öncesi Eski Türkiye diye adlandırılan dönemde çok sık gördük, yaşadık. Yukarıda yazdığımız gibi, bu planların kimi kısmen tutar, kimi unutulur kimi de rafa kaldırılırdı. 24 Ocak kararları, 5 Nisan kararları gibi tarihte iz bırakanları da oldu.
Bizce bu tarz program ve planlamalarda en kritik nokta, bunu uygulayacak olan kadroların kararlı, istikrarlı politikalar uygulaması ve güven vermeleridir. Koalisyonlar döneminde o beş yıllık planların önündeki en büyük engel, onları uygulayacak kadroların sürekli değişmesi idi. Ardı ardına değişen iktidarların o programa bakışı farklı olur, uygulama aksardı.
2002’den bu yana ülkemizde koalisyon olmadı. Başkanlık sistemi ile MHP ile AK Parti arasında adı konulamamış bir koalisyon, Cumhur İttifakı mevcut. Dolayısı ile bu programın uygulanmasında siyasi bir sorun beklemiyoruz.
Ülkemizde ekonomiyi toparlama amaçlı tüm politikalarda ilk bakılacak nokta güven duygusu olacaktır. Hem iç piyasa aktörlerinin hem de yabancı sermayenin ilk aradığı unsur güvendir. Bu, hem kişilere hem de kurumlara güvendir.
Kurumlar ayağı özellikle kritiktir. Tarafsızlık, liyakat, ehliyet, uluslar arası hukuka uygunluk özellikle aranacak olan özelliktir. Politikaların tutarlılığı bunun devamı olan adımdır.
Örnek vermek gerekirse, Sayın Albayrak’ın toplantıdan sonra basın mensuplarına döviz kurunun kendilerinin çok da umurunda olmadığını söylediği iddia edildi. Bu iddia yalansa hemen yalanlamalı, doğru ise de nedeni izah edilmeli. Ayrıca, madem kur önemli değildi o zaman kuru baskılamak için neden yüz yirmi milyar dolara yakın Merkez Bankası döviz rezervi satıldı sorusu yanıt bulmalıdır.
Bir başka dikkatimizi çeken nokta, basın toplantısında Altay tankı ve Atmaca füzesinin seri üretimine geçileceğinden bahsedilmesi oldu. Yerli savunma sanayimizin ilerlemesi hepimiz için gurur kaynağı. Ancak bunlar ekonominin tamiratı, kur şoku ihtimali, ödemeler dengesi sorunu gibi konularla doğrudan ilgisi olmayan konular. Ekonomik programın anlatıldığı bir toplantıda bunlardan bahsedilmesi, konu saptırma ya da sorunların yanına bazı güzel haberler eklemek gibi anlaşılabilir. Şüphe uyandırabilir.
Geçen haftaki yazımızda Moody’s tarafından ülkemiz hakkında yazılmış olan zehir zemberek rapordan bahsetmiştik. Bizler yurtiçinde ülke ekonomisi hakkında ne dersek diyelim yurtdışı o tarz raporları dikkate alacaktır. Yabancıların çıkıp gittiği, dış kaynağın azaldığı bir Türkiye’de döviz sıkıntısı baş gösterebilir. Geçtiğimiz haftaki MB faiz artırımının döviz kurunun yükselmesine fayda etmemesi ciddi ve düşündürücü bir göstergedir.
Bunlar en olumsuz senaryolar, gerçeklemesine hiç ihtimal vermiyoruz. Ama bizim aklımıza gelen başkalarının da aklına geliyordur. Maalesef ülkemizin tarihinde böyle acı olaylar var. 12 Eylül öncesi döviz darboğazı, yokluk, tüp kuyrukları, yetmiş sente muhtacız sözü o günlerin acı hatıralarıdır.
Kaldı ki sadece Türkiye’de değil hem bölgemizde hem de Dünya’da zor günlerden geçiyoruz. Pandemi, talep azalması, turizm ve seyahat kısıtlamaları herkes için sorun. Türkiye’nin bir de Libya, Suriye, Doğu Akdeniz ve Azerbaycan cephelerindeki mücadelesi var.
Ekonomi yönetiminde hiçbir hatayı kaldırmayacak, siyasi kaygılar yüzünden alınacak popülist kararların facia ile sonuçlanabileceği bir kışa giriyoruz. Dileriz ki ülkemiz ve insanlarımız bu dönemi kolayca ve çok hasar almadan atlatır.
