Yazının başlığı biraz garip ve bilmecemsi; ama kasd-ı mahsusla böyle bir başlık seçtim; okuyucularımızın ilgisini çeksin ve daha fazla okunsun istedim. Çünkü bu yazıya konu olan Talid, özellikle, “Hocam, tefsir alanında ne okuyalım?” sorusuna “hocasız” cevap bulunabilmesi bakımından okunmaya değer bir eser… Talid, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi’nin kısaltılmış adı. Uluslararası hakemli dergi hüviyetindeki Talid’in sahibi, Bilim ve Sanat Vakfı.
Derginin iki cilt halinde yeni yayımlanan sayısı (cilt: 9-10, sayı: 18, 19-20) Türkiye’de İslami İlimler: Tefsir ve Kur’an İlimleri I-II başlığını taşıyor. Bu sayıdaki muhteva, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi Türkiye’sinde İslâmî ilimler üzerine yapılan çalışmaların genel envanterini çıkarmak, mevcut çalışmaları değerlendirmek ve araştırmacıların yeteri kadar ilgisini çekmemiş kaynaklar ve konuları gündeme getirmek gibi amaçlarla hazırlanıp yayımlanması planlanan bir serinin ilk adımını oluşturuyor.
***
Doç. Dr. M. Suat Mertoğlu’nun editörlüğünde hazırlanan Tefsir ve Kur’an İlimleri sayısının ilk cildinde, Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi Kur’an ve Tefsir Literatürü (M. Suat Mertoğlu), Osmanlı Dönemi Dirayet Tefsirleri (Muhammet Abay), II. Meşrutiyet’ten Günümüze Kur’an Mealleri (Mustafa Öztürk), Osmanlı Dönemi Tefsir Çevirileri (Abdulhamit Birışık-Recep Arpa), Osmanlılar’da el-Keşşâf ve Envâru’t-Tenzîl Hâşiyeleri (Şükrü Maden), Yazma İhlas Suresi Tefsirleri Bibliyografyası (Ahmet Faruk Güney), Osmanlı Dönemi Ayet Tefsirleri (Burhan Baltacı), Osmanlı’da Huzur Dersleri Geleneği (Ömer Kara) gibi genel çerçeveli makalelerin yanında Molla Gürânî (Mahmut Ay), Ebüssuûd Efendi (Âdem Yerinde), İsmail Hakkı Bursevî (Ali Namlı), Tefsîrî Mehmed Efendi (Orhan İyibilgin), Âlûsî (Alican Dağdeviren) gibi meşhur müfessirler ve tefsirleriyle ilgili spesifik çalışmalar da yer alıyor.
***
Yine aynı ciltte, II. Meşrutiyet dönemi ve sonrasında neşredilen bazı dergilerdeki Kur’an ve tefsir konulu makaleler (Ercan Şen) ile Cumhuriyet döneminde Kur’an, tefsir ve Kur’an İlimleri gibi alanlarda hazırlanan doktora tezlerinin genel değerlendirmesine (İsmail Çalışkan) dair yazılar da bulunuyor. Bütün bunların yanında, değerli hocamız ve üstadımız Prof. Dr. İsmail Cerrahoğlu’yla yapılan söyleşi ayrı bir önem taşıyor.
Derginin ikinci cildinde ise Cumhuriyet Dönemi Telif Tefsirler (Mustafa Öztürk), Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi Telif ve Tercüme Tefsir Tarihi Eserleri (Mustafa Karagöz), Osmanlı’dan Günümüze Kur’an İlimleri/Tefsir Usûlü Çalışmaları (Mehmet Emin Maşalı), Cumhuriyet Dönemi Tefsir Çevirileri (Hidayet Aydar), Türkçedeki Kur’an Meâllerinin Tarihi ve Kronolojik Bibliyografyası (Muhammet Abay), Kur’an Araştırmalarına Batılı Yaklaşımlar ve Türkiye’ye Etkileri (Necmettin Gökkır), Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır’ın Tefsiri (İshak Özgel), 2003’e Kadarki Bir Asırlık Dönemde Neşredilen Tefsir Makaleleri Hakkında Genel Bir Değerlendirme (Murat Sülün), Kur’an ve Tefsire Dair Başvuru Kaynakları (Muhammet Abay), Kur’an/Tefsir Hakkında İlmî Toplantılar (İsmail Çalışkan), Cumhuriyetin İlanından Günümüze Kur’an Tercümeleri Üzerine (Sema Üstün) gibi makaleler yer alıyor.
Hülasa, Talid Dergisi, İlahiyat ve İslami ilimler alanında dibe vurduğumuz, “sidik i şerif, sümük ü şerif” gibi vaazlara(!) dahi muttali olduğumuz şu günlerde, “Çıkmayan candan ümit kesilmez” fehvasınca bize moral aşılıyor.
