İktidarın klasik, bilinen, dünyaca uygulanagelen iktisat bilimi kavramları yerine, sınanmamış, denenmemiş, manası da net olmayan şaşırtıcı kavramlar kullanması kafa karışıklığı izlenimi yaratıyor, ekonomi yönetiminin rasyonelliğine duyulması gereken güveni sürekli sarsıyor.
Bunların başında “faiz sebeptir” söylemi geliyor. Ne içeride ne dışarıda iktisat çevreleri inanıyor buna…
Hatta bizzat Erdoğan “bu benim tezim” diyor. Bu söylemi kullanacağı zaman bazen “bizim arkadaşlar kızacak” diye de belirtiyor.
Yol arkadaşlarını bile inandıramayan, kızdıran bu “tez” öngörülebilir bir ekonomi çağrışımı yaratabilir mi?
İktidar gücüyle 6-7 yıldır gündemde tutulan bu tezin henüz “teori”sini yazan biri çıkmadı. Teorik bütünlük olmayınca, bir tedbir öbür taraftaki yarayı azdırabiliyor. 6-7 yıldır böyle gidiyoruz. Faizi indirtiyorsunuz döviz fırlıyor… Dövizi indirtiyorsunuz piyasa faizi yükseliyor…
‘ÖĞRETİLMİŞ YANLIŞ’
Hazine ve Maliye Bakanı Nurettin Nebati’nin NTV’de konuşmasından şu sözünün altını çizdim:
“Biz, bize öğretilmiş şeyleri yapmaktan vazgeçme zamanının geldiğine inanıyoruz…Yüksek faiz söylemi aslında bir öğretilmiş yanlıştır!”
Cumhurbaşkanı Erdoğan bir yıl önce “faiz acı ilaçtır, tavizsiz uygulayacağız” dediğinde “öğretilmiş”i mi söylüyordu?
Kaldı ki, doğruyu yanlışı nasıl anlayabiliriz? Laboratuvara bakarak…
Naci Ağbal “acı ilaç” uygularken, döviz Hazine’ye yük bindirmeksiniz piyasada iniyor, ülkeye para girişi artıyor, dahası faizler de iniyordu. 2021 şubatının sonunda yüzde 15.08’e inen Gösterge Tahvil Faizi, bugün yüzde 22.52’ye çıkmıştır!
Risk primi 316 puana inmişti, bugün 600’ün üstünde!
Evet “acı ilaç” doğruydu…
İktisat ilminde ‘ortodoks’ denilen iktisadın yerleşik prensiplerini “öğretilmiş yanlış” gibi görüldüğü izlenimi, güveni büsbütün sarsar.
‘PARADİGMA’ SORUNU
Sayın Bakan “paradigma değişikliği”nden bahsediyor ve diyor ki:
“Dünyadaki en iyi uygulamaları aldık, buraya koyduk…”
Maalesef böyle… CB sistemi de bu mantıkla derlenmiş yetkiler yığını olarak yazıldı. Şimdi de ekonomide bir yandan demokrasi ve serbest piyasa ekonomisi deniliyor, aynı anda “Çin böyle kalkındı” denilebiliyor, Hazine garantileriyle, talimatlı kamu kredileriyle piyasaya müdahale ediliyor…
Sistem bütünlüğü ve tutarlı teorik çerçeve olmayınca, güven de oluşmuyor tabiatıyla.
Bu “paradigma değişimi”ni bu iktidar döneminde ilk defa Berat Albayrak kullanmış, Orta Vadeli Program’a bile yazmıştı… Şimdi nerede o program?!
Albayrak’a göre “yeni paradigma”nın “en önemli noktalardan birisi, her ülkeye yaptığımız ticarette yerel parayı öncelemek”ti. (27 Mayıs 2020)
Ne oldu, kaç ülkeyle TL üzerinden ticaret yapıyoruz?! Kaldı ki “rekabetçi kur” diyerek TL’yi ne düzeye düşürdüğümüz açık değil mi?
Merkez Bankası’nın bağımsızlığını vurgulayan Putin’in dilinde başarısızlık modeli olduk, maalesef.
AYNI İKTİDAR İKİ AYRI YÖN
Evet sistem bütünlüğü ve teorik çerçeve olmayınca, aynı iktidarın iktisat politikalarında “faiz hayatın gerçeğidir” denildi, ardından “faiz sebeptir” geldi… “Acı ilaç”tan “rekabetçi kur”a, oradan de “döviz endeksi”ne geçildi…
Endişe verici değil mi, yatırımcı yarınını öngörülebilir m?
Elbette dövizin aşağı çekilmesi çok iyi oldu. Fakat gerçek iktisatçıların ve eli taşın altında olan sanayici ve iş insanlarının “enflasyon” uyarılarını da ciddiye almak şarttır. Belirsiz kavramlar değil iktisat ilminin kavramlarıyla bakmak ve konuşmak zorunludur.
İktidarın ilk on yılındaki sağlıklı ekonomik gelişmeye klasik iktisat dili, AB referansı ve bağımsız Merkez Bankası eşlik etmişti… Sonra işlerin bozulmasına “faiz sebeptir” söylemi, kavram kargaşası, ‘dış güçler’ gibi komplo algıları, kurumlarda aşınma ve “laf dinleyen” Merkez Bankası eşlik etti…
İktidarın 10. Kalkınma Planı’nda sanayi ve ihracat öncelikliydi, doğruydu… Fakat aynı iktidarın 11. Kalkınma Planı’nda sanayi ve ihracat yerine kaynakların tüketim ve ranta gittiği kayıtlıdır, ekonomik krizin temel sebebi iktidarın bu yanlışıdır.
Vazgeçtim bilimsel iktisat literatüründen, iktidarın yirmi yılında yeterli dersler yok mu?
İktisat politikalarında doğru rehber, ideolojiler veya oy hesapları değildir, kurumlaşmış kurallı serbest piyasa ekonomisidir!
