Aslen Isfahan’lı olup Basra kentinde yaşayan İmam Züfer bin Hüzeyl, hadis ve fıkıh ilmi tahsil etmiş ve meşhur Fakihlerden olmuştur. Dini ve ilmi alanda İçtihat derecesine yükselmiş ve İmam-ı Azam’ın usul ve kaidelerine göre içtihatta bulunmuştur. Züfer bin Hüzely 755’te vefat etmiştir.
ZÜFER BİN HÜZEYL KİMDİR?
İslam aleminin meşhur Fakihlerden olan Züfer bin Hüzeyl, 728 yılında dünyaya gelmiştir. Aslen Isfahanlı olmakla birlikte Irak’ın Basra şehrine gelmiş ve burada yaşamıştır. Babası Basra valisi Hüzeyl olup, künyesi Ebu Hüzeyl’dir. Kendisi İmam-ı Züfer diye meşhur olmuştur.
Basra’da ilim tahsil etmeye başlamış ve ilk olarak Hadis-i Şerif alanında ilim sahibi olmuştur. Basra’dan Kufe’ye geçmiş ve burada İmam-ı Azam Ebu Hanife’nin talebelerinden olmuştur. imam-ı Azam’dan fıkıh tahsil etmiş ve zamanla Hanefi fıkhının en büyük alimleri arasına girmiştir.
Fıkıh alanında çok iyi bir alim olmuş ve içtihat derecesine kadar yükselmiştir. İmam-ı Azam’ın usul ve kaidelerine göre İçtihatta bulundu. Hanefi mezhebinin en büyük fıkıhçıları arasında olup mezhebin müçtehitlerindendir.
İlim tahsilinde ve ibadet anlayışında zirvelerde olup bilhassa zeka kuvveti sayesinde “Kıyas” yolunda muvaffak olan alimlerden olmuştur. İmam Züfer, Kıyas hakkında şöyle buyurur: “Bir meselede hüküm verirken, eser (Kur'an-ı Kerim, hadis-i şerif) bulursak, kıyas yapmayız. Eser olunca, kıyası terk ederiz. Yoksa kıyas yaparız.” diyerek kıyasın dini kaynaklar arasında sıralamasına da işaret etmiştir.
İmam Züfer bin Hüzeyl, ilmi, güzel ahlakı ve ibadetleriyle insanlara çok faydalı bir alim oldu. İnsanların sorun yaşadığı dini meseleler üzerine fikrini beyan eder, boş sözden hiç hoşlanmazdı. Bulunduğu ortamda boş sözler konuşulmaya başlansa hemen orayı terk ederdir.
Basralılar İmam Züfer’i çok sevmiş ve Basra’da kadılık yapmasını istemişlerdir. Kabul etmek istemese de halkın büyük ısrarını geri çevirmedi ve bir süre Basra’da kadılık görevinde bulunmuştur. Burada meclisler toplar ve ihtilafta bulunulan birçok mesele ve problemi o meclislerde hallederdi.
Ömrü boyunca ilim öğrenip etrafına dersler vermekle meşgul oldu. Pek çok meşhur alim onun rahleyi tedrisatından geçmiştir.
Muhammed bin Abdullah Ensar, Halef bin Eyyub, Asım bin Yusuf ve Hilal-er-Rey gibi meşhur ve büyük alimler bunlardan bazılarıdır.
İmam Züfer hazretleri, hocası İmamı Azam Ebu Hanife’nin ölümünden sonra 8 yıl yaşamıştır. Hocasının vefatı üzerine ölümüne kadar onun mezhebini yaymaya çalışmıştır. 48 gibi genç bir yaşta Basra’da 775 yılında hayatını kaybetmiştir.
