ABD, koronavirüs salgını sürecinde Uygur Türkleri'nin haklarını ihlal ettiği gerekçesi ile Çin'in 9 devlet kurumuna yaptırım uygulayacağını açıkladı. ABD Senatosu, Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ndeki Uygur Türklerine yönelik baskı politikalarından dolayı Çinli yetkililere yaptırım uygulanmasını öngören yasa tasarısını 15 Mayıs'ta onaylamıştı.
Ticaret Bakanlığından yapılan açıklamada, "Ticaret Bakanlığı Endüstri ve Güvenlik Bürosu, Çin Kamu Güvenlik Bakanlığı Adli Tıp Bilimi Enstitüsü ve 8 Çin şirketini yaptırım listesine aldı. Bu yaptırım kapsamında, söz konusu 9 kuruluş ABD'nin teknolojisine erişimde yeni kısıtlamalara maruz kalacak." ifadesi kullanıldı.
Söz konusu yaptırımlar kapsamında bu kuruluşlara ABD ürünlerinin alımı noktasında sıkı ihracat kuralları uygulanacağının da altı çizilen açıklamada, "Bu 9 kuruluş, Çin'in Uygurlara ve Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ndeki diğer Müslüman azınlıklara yönelik insan hakları ihlalleri, istismar, baskı kampanyası, haksız tutuklama gibi eylemlerinde suça iştirak etmiştir." bilgisine yer verildi.
ABD Ticaret Bakanlığı ayrıca, Çin merkezli 24 başka kuruluşu da "ABD'nin ulusal güvenlik ya da dış politika çıkarlarına uymayan eylemlerde yer almaları" nedeniyle yaptırım listesine aldığını açıkladı.
ABD SENATOSU YASA TASARISINI ONAYLAMIŞTI
ABD Senatosu, 15 Mayıs'ta Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ndeki Uygur Türklerine yönelik baskı politikalarından dolayı Çinli yetkililere yaptırım uygulanmasını öngören yasa tasarısını onaylamıştı. Tasarının yakın zamanda Temsilciler Meclisinde yeniden oylandıktan sonra ABD Başkanı Trump'ın onayına sunulması bekleniyor.
TBMM'DE ONAYLANMADI
Öte yandan Doğu Türkistan’da toplama kamplarıyla soykırım politikaları uygulayan Çin yönetimi, bir yandan da Türkiye’nin de aralarında bulunduğu ülkelere kaçan Uygur Türkleri’ne yönelik adeta insan avı yürütüyor. ‘Terörist’ iftirasıyla mülteci Uygurların iadesini ya da sınır dışı edilmesini isteyen Pekin yönetimi söz konusu ülkelere ekonomik ve siyasi baskı uyguluyor. ABD merkezli popüler haber portalı ‘axios.com’un ulaştığı 92 sayfalık yeni belgeler bu kirli diplomasiyi ilk kez deşifre etti. Doğu Türkistan’dan kaçarak Türkiye’ye sığınan Enver Turdi için açılan iade davasında Çin’in yürüttüğü ahlaksız diplomasi gözler önüne seren belgelere göre Çin, Türk makamlarına “Dava kamuoyu tarafından duyulmasın, gizli tutulsun” baskısı yaptı.
Çin, milyonlarca Uygur Türkünü ‘okul’ görünümlü asimilasyon kamplarında zorla tutarken Mısır, Tayland ve Türkiye’nin de aralarında bulunduğu bir çok ülkede iadeler için sessiz ve derin bir kampanya yürütüyor. Türkiye ile Çin iade anlaşması imzaladı ancak TBMM’de onaylanmadı.
Türkiye’deki Doğu Türkistan derneklerinin yöneticileri, Çin’in Türkiye’deki Uygur Türklerinin iadesi için özel çaba gösterdiğini bunun da nedeninin psikolojik üstünlüğü ele geçirmek olduğunu belirtiyor. Türkiye’nin iade konusunda titiz davrandığını söyleyen dernek temsilcileri açılan davaları örnek göstererek “Bir kişinin iadesi demek, Çin için binlerce Uygur’a yönelttiği suçlamaların da onaylanması demek” yorumunda bulundular. En bilinen iade davası ise Uygurların liderlerinden Abdulkadir Yapçan davası. Mahkeme delilleri yetersiz bulduğu için iadeye onay vermedi. Davada iki yıldır Çin’in yeni delil sunması bekleniyor.
