Avusturya Bilimler Akademisi Avusturya Arkeoloji Enstitüsü Müdürü ve Efes Antik Kenti Kazı Heyeti Başkanı Sabine Ladstatter, 2022 kazılarında sansasyonel bir bulguya ulaştıklarını söyledi.
Arkeologların Erken Bizans Dönemi'ne tarihlenen dükkanlar ile yerel bir mahalleyi ortaya çıkardığını ifade eden Ladstatter, "Bu, şu anda antik kentin kült yapılarından olan yamaç evlerin 50 yıl önce bulunmasından bu yana Efes'teki en önemli keşiftir." dedi.
Buluntuların mükemmel şekilde korunduğunun altını çizen Ladstatter, şöyle konuştu:
"Bölge görünüşe göre milattan sonra 614-615 yılında aniden yok olmuş. Odalardaki tüm ev eşyalarının üzerini kalın ve yoğun bir yangın tabakası örtmüş. Böylece hepsi gelecek nesiller için korunmuş. Kronolojik olarak farklı zamanlara tarihlenseler bile bu buluntu, Pompei arkeolojik alanıyla karşılaştırılabilir."
Yeni keşfedilen bölgenin Roma kentinin siyasi merkezi olan Yukarı Agora'nın hemen bitişiğindeki Domitian Meydanı'nda olduğunu vurgulayan Ladstatter, bundan sonraki çalışmalarda yıkımla ilgili detaylara ve kentin tarihi için çıkarılabilecek sonuçlara odaklanacaklarını kaydetti.
Çalışmalarda şimdiye kadar 170 metrekarelik alanda birkaç dükkandan oluşan küçük ölçekli bir yapı ortaya çıkarıldığını aktaran Ladstatter, şöyle devam etti:
"Bu yerleşim alanındaki odalar 3-4 metre yüksekliğe kadar korunmuş ve tamamen büyük bir yıkım tabakasıyla örtülmüş. Tabakaların altından inanılmaz derecede zengin bir buluntu topluluğu ortaya çıktı. Sayıları binlerle ifade edilen seramik kaplar bulundu. Bunların arası midye ya da istiridye gibi deniz ürünlerinin kalıntılarıyla dolu. Tüm kaseler ya da tuzlanmış uskumru ile doldurulmuş amforalar (çömlek) çıkarıldı. Ayrıca şeftali, badem ve zeytin çekirdeklerinin yanı sıra kömürleşmiş bezelye ve baklagillere ait tohumlar da diğer buluntular arasında. Özellikle dört altın sikke ve bronz sikkelerin bulunduğu birkaç dükkanın kasası dikkat çekici. Kazılan odalar mutfak, depo, taberna, kandil ve Hristiyan hacı hediyelik eşyalarının bulunduğu dükkan ve ekli bir satış odası olan bir atölyedir. Burada Hristiyan hacılara hediyelik olarak satılan ve boyunda taşınabilen çok sayıda küçük hacı şişesi keşfedildi."
Arkeolojik bulguların ani, dramatik ve önemli bir yangın tahribatını gösterdiğine değinen Ladstatter, yıkımın tam gününü belirlemenin mümkün olmayacağını ancak bulunan tohumların en azından yılını netleştireceğini aktardı.
Ladstatter, depreme dair de şu ana kadar herhangi bir belirtiye rastlamadıklarını vurgulayarak, bölgede bir insan kalıntısına da ulaşamadıklarını dile getirdi.
Kazılarda askeri çatışmanın kanıtı olarak bir dizi ok ve mızrak ucu bulunduğu bilgisini paylayan Ladstatter, "Efes'ten yaklaşık 100 kilometre uzaklıktaki Sardes Antik Kenti'nde de aynı tarihlerde yıkıma tanıklık eden sikke buluntuları Efes'in bulguları ile örtüşmektedir. Bunlar daha önce Sasanilerin Batı Anadolu saldırıları ile ilişkilendirilmiş ancak bu şimdiye kadar yapılan araştırmalarda tartışma konusu oldu." ifadesini kullandı.
Sabine Ladstatter, Domitian Meydanı'ndaki yeni buluntuların Efes kent tarihindeki birçok bilinmezi çözeceğine inandığını sözlerine ekledi.
