Anayasa Mahkemesi'nden yarın düzenlenecek olan Akkuyu Nükleer Güç Santrali'nin 3. reaktörünün temel atma töreninin hemen öncesinde son dakika kararı geldi. AYM, Nükleer Düzenleme Kurumu’nun kuruluşunu sağlayan 2018 tarihli OHAL KHK’sinin birçok maddesini Anayasa’ya aykırı bularak iptal etti.
Anayasa Mahkemesi, 2018’de yayımlanan Nükleer Düzenleme Kurumu’na dair OHAL KHK’sinin birçok maddesini Anayasa'ya aykırı olduğu gerekçesi ile iptal etti. İptal kararları, yasal boşluk doğmaması için 1 yıl sonra yürürlüğe girecek. CHP’li 138 milletvekili iptal için dava açmıştı.
CHP'nin Nükleer Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin iptal edilmesi için anayasa Mahkemesi'ne verdiği dava dilekçesinde, 7142 sayılı Yetki Kanunu çerçevesinde Bakanlar Kuruluna verilen KHK ve Kanunlarda değişiklik yapma yetkisinin Anayasa'da yapılan değişikliklere uyum sağlanmasını kapsadığı, Nükleer Düzenleme Kurumunun kurulmasının bu kapsamda yer almadığı öne sürüldü.
İDDİALAR NEYDİ?
İptal davasında 702 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin tümünün Anayasa’nın başlangıç kısmıyla 6., 7., 87. ve 91. maddelerine aykırı olduğunu öne süren başvurucuların gerekçeleri arasında şunlar yer almıştı:
- Nükleer Düzenleme Kurumunun (NDK) Kurulmasının Yetki Kanununda bahsi geçen “Anayasa’da yapılan değişikliklere uyum sağlanması” şeklindeki amacın kapsamı dışında bulunması nedenliye bu konuda 7142 sayılı Yetki Kanununa dayanarak KHK ile düzenleme yapılamaz.
- Dava konusu KHK, Yetki Kanununda öngörülen süreden sonra yayımlandı.
- KHK amaç, ilkeler ve süre bakımından da Yetki Kanunu kapsamında değil.
ANAYASA MAHKEMESİ NE DEDİ?
Anayasa'da yapılan değişikliklere uyum sağlanması amacı doğrultusunda Bakanlar Kuruluna tanınan yetkinin kapsamının 7142 sayılı Kanunla belirlendiği ifade edilen kararda, dolayısıyla bu Yetki Kanunu'na dayanılarak çıkarılan kuralların Anayasa'da yapılan değişikliklere uyum sağlama amacı taşıması gerektiği kaydedildi.
Kararda, KHK'nın 1. maddesine göre amacının, nükleer enerji ve iyonlaştırıcı radyasyona ilişkin faaliyetlerin yürütülmesi sırasında çalışanların, halkın, çevrenin ve gelecek nesillerin iyonlaştırıcı radyasyonun olası zararlı etkilerinden korunmasına yönelik uygulanması gereken temel ilke ve esaslar ile tarafların sorumluluklarını ve bu faaliyetler üzerinde düzenleyici kontrol yetkisini haiz Nükleer Düzenleme Kurumunun teşkilat, görev, yetki ve sorumlulukları ile personelinin özlük haklarına ilişkin esasları belirlemek olduğu bildirildi. Nükleer enerji ve iyonlaştırıcı radyasyon ile ilgili tesis, cihaz, madde ve faaliyetlerin de bu KHK kapsamında olduğu belirtilen kararda, şöyle denildi:
"Çevre ve insan sağlığıyla doğrudan ilgili olan nükleer enerji ve iyonlaştırıcı radyasyona ilişkin faaliyetlerin yürütülmesi sırasında ilgililerin korunmasına yönelik temel ilke ve esaslar ile tarafların sorumluluklarının belirlenmesi ve bu faaliyetler üzerinde düzenleyici kontrol yetkisini haiz Nükleer Düzenleme Kurumunun kurulması şeklindeki amacın Anayasa'da yapılan değişikliklere uyum sağlanması kapsamında değerlendirilemeyeceği açıktır. Başka bir ifadeyle nükleer enerji ve iyonlaştırıcı radyasyon faaliyetlerine ilişkin konular ile bu alanda yetkili bir kurum kurulmasının Anayasa'da yapılan değişikliklere uyum sağlamak amacı kapsamında olmadığı görülmektedir. Dolayısıyla dava konusu kuralın Anayasa'nın mülga 91. maddesi uyarınca verilen KHK çıkarma yetkisinin amaç ve kapsamı içinde değerlendirilemeyeceği anlaşılmaktadır. Kural, Anayasa'nın mülga 91. maddesine aykırıdır, iptali gerekir."
İPTAL KARARI 8'E 7 OYLA ALINDI
İptal kararı 8'e karşı 7 oyla alınırken, karşı oyların gerekçesinde, söz konusu kanunun daha önce kurulmuş olan kamu kurum ve kuruluşları konusunda değil, kanun veya KHK kapsamında yer alan ancak henüz kurulmamış olan kamu kurum ve kuruluşlarının hayata geçirilmesi konusunda da bir yetki verdiği belirtildi.
Nükleer alanda yapılacak düzenlemeler çerçevesinde icracı kurumların yanı sıra düzenleme yetkisine sahip bir kurumun da gerekliliğini öngören kanun koyucunun, ilk etapta bu sorunu geçici bir düzenleme ile halletme yoluna gittiği ifade edilen gerekçede, söz konusu KHK'da, nükleer faaliyetlerin düzenlenmesi kapsamında, düzenleyici bir kurumun ileride kurulmasından ve bu kurum ihdas edilene kadar düzenleme fonksiyonunun Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) tarafından yerine getirilmesinden açıkça bahsedildiği aktarıldı.
Kanunun kendi içerisinde tutarlı olacağı varsayımından hareketle, olmayan bir kurumun kurulmasına yetki verilmesi sırasında, belirlenen şartlara uygun bariz bir durum varken, "karşılığı olmayan bir yetki verildiğini" iddia etmenin mümkün olmadığı vurgulanan gerekçede, "Bu yetki ile ne tür bir kurum kurulması halinde yeni değişikliğe uygun hareket edilmiş olunacaktır? Bu soru çoğunluğun bakış açısıyla cevaplandığında, henüz var olmayan hiçbir kurumun bu yetki kanunu çerçevesinde kurulması mümkün olamayacaktır." ifadelerine yer verildi.
İptal kararının, yeni düzenleme yapılabilmesi için 1 yıl sonra yürürlüğe girmesi kararlaştırıldı. Yürürlük tarihine ilişkin karar oy birliğiyle alındı.
Yürürlüğün durdurulması talepleri ise iptal hükmünün ertelenmesi nedeniyle oy birliğiyle reddedildi.
YARIN TÖREN VAR
Türkiye'nin ilk nükleer enerji santrali olacak Akkuyu Nükleer Güç Santrali'nin üçüncü reaktörün temeli yarın (10 Mart 2021) atılacak.
Nükleer güç santrali Akkuyu, toplam 4 bin 800 megavat gücünde 4 üniteden oluşacak. Her reaktör 1200 megavat gücünde olacak. Akkuyu işletmeye alındığında Türkiye'nin elektrik ihtiyacının yaklaşık yüzde 10'unu karşılayacak. Projenin inşa sürecinde de 6 milyar dolarlık yerli katkının olması hedefleniyor.
Akkuyu Nükleer Güç Santrali'nin 3'üncü reaktörün temel atma törenine Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin video konferans yöntemiyle katılacak.
Türkiye ve Rusya arasında Mayıs 2010'da imzalanan anlaşma kapsamında Mersin'in Gülnar ilçesine bağlı Büyükeceli bölgesinde yapımı devam eden santralin ilk ünitesinin temeli 3 Nisan 2018'de atıldı.
Geçen yıl nisan ayında ikinci ünitenin temelinin atılmasıyla çalışmaların hız kazandığı sahada, üçüncü ünitenin inşaat lisansı kasımda alındı ve temel atma töreni için geri sayım başladı.
