ABD Başkanı Joe Biden’ın "sonsuz savaş"ı bitirme kararının ardından Afganistan’ın Taliban yönetimine geçmesinin üzerinden bir yıl geçti. Taliban güçleri ülke genelinde kutlamalar yaptı. Taliba'nın yönetime gelmesiyle birlikte ülkede insan hakları, ifade ve basın özgürlüğüne yönelik kısıtlamalar had safhaya çıkmış ve uluslararası camia tarafından büyük tepki toplamıştı. Ülkede protestolarına devam eden kadınlar 15 Ağustos’u "Afganistan Kadın Dayanışma Günü" ilan ettiklerini duyurdu.
Ülke çapındaki şehirlerde Taliban güçleri, silahlar ve askeri araçlarla konvoy halinde şehir turu düzenlerken, sık sık Taliban lehine sloganlar attı. Başkent Kabil'de ise eski ABD Büyükelçiliği önünden şehir turuna çıkan Taliban konvoyları, tüm başkenti gezerek halkı selamladı.
Taliban sonrası Afganistan'daki bombalı saldırılarını artıran terör örgütü IŞİD'in söz konusu kutlamalara yönelik tehdidi nedeniyle Taliban güçleri kutlamalar için geniş güvenlik önlemleri aldı. Başkent Kabil'de özellikle büyükelçiliklerin olduğu Vezir-i Ekberhan bölgesinde bazı ana yolların trafiğe kapatıldığı ve Taliban güçlerinin varlığını artırdığı gözlemlendi.
Taliban geçici hükümeti mensupları ise Afganistan Radyo ve Televizyon Kurumu'nda düzenlenen törene katıldı.
Burada konuşma yapan Taliban yönetiminin Dışişleri Bakan Vekili Emirhan Muttaki, Başbakan Yardımcısı Vekili Abdüsselam Hanefi ve diğer yetkililer, Taliban'ın yönetime gelmesiyle Afganistan'daki son 40 yıllık çatışmalı ortamın yerini barışa bıraktığını belirterek, ülke genelinde güvenliğin sağlandığını ifade etti.
KADINLARIN PROTESTOSUNA İZİN VERİLMEDİ
Taliban sonrasında eğitim ve çalışma alanları başta olmak üzere birçok alanda haklarını kaybeden Afgan kadınları, 15 Ağustos'a özel protesto gösterileri düzenlemek istedi ancak söz konusu protesto girişimleri Taliban güçlerince engellendi. Bu nedenle evlerinde toplanan kadınlar, Taliban'ı burada protesto ederken, eğitim ve çalışma haklarına saygı duyulması gerektiğini vurguladı.
Kadınlar, uluslararası toplumun Afganistan'daki insan hakları ihlallerine sessiz kalmamasını istedi. Kadınlar, 15 Ağustos’u "Afganistan Kadın Dayanışma Günü" ilan ettiklerini duyurdu.
Taliban rejiminden en fazla çekenler kadınlar oldu. Taliban, burkayı zorunlu tuttu, kız çocuklarının okula gitmesini ve kadınların yanlarında erkek bir akrabaları olmadan seyahat etmelerini yasakladı.
Çocuk yaşta zorla evlendirmelerin önünü açan, kadınların çalışmasını engelleyen Taliban'ın yasak ve baskıları bununla da sınırlı kalmıyor. Ancak Afgan kadınlar, Taliban’ın tüm yasaklarına rağmen seslerini çıkartmaktan vazgeçmedi. Ülkenin farklı bölgelerinde eylemler düzenleyen kadınlar, “Kıyafetime Dokunma” hareketi başlattı.
Af Örgütü’nün yayımladığı ‘Ağır çekimde ölüm: Taliban yönetimi altındaki kadınlar ve kız çocuklar’ başlıkı raporda kadınların ve kız çocukların ‘yaşamının mahvedildiğini’ ve ülkede işkencenin sistematik hale geldiğine dikkat çekildi.
Kadınların başlıca talepleri ise şunlar:
•Kız çocuklarının eğitime dönmesi.
•Kadınların istihdama dahil edilmesi.
•Kadınların hakları tanınmalı.
•Kadınların siyasete katılmasının önündeki engeller kaldırılmalı.
•Keyfi tutuklamalar, ayrımcılık eylemleri, şiddet, baskı ve idamlar bir an önce durdurulmalı.
•Basına uygulanan baskılara son verilmeli.
EKONOMİ ÇÖKTÜ
Afganistan’daki insani durum ise son siyasi ve sosyoekonomik gelişmelerle önemli ölçüde kötüleşti. Temel hizmetler çöküşün eşiğinde ve zaten savunmasız olan nüfusun ihtiyaçlarını daha da kötüleştiriyor. 12.9 milyonu çocuk, toplamda 24,4 milyon insanın, insani yardıma ihtiyacı var. Ülkedeki yiyecek eksikliği, çocukların sağlığı üzerinde yıkıcı sonuçlar doğururken geleceklerini de tehdit ediyor. Çocukları Kurtarın Vakfı’nın araştırmasına göre kız çocuklarının aç uyuma olasılığı erkek çocuklara kıyasla iki kat daha fazla. Rapora göre kız çocukların yüzde 46’sı, erkek çocukların yüzde 20’si okula gitmediğini söylüyor. Ayrıca kız çocukların yüzde 26’sı, erkek çocukların yüzde 16’sı ise depresyon belirtileri gösteriyor.
KABİL'E 15 AĞUSTOS'TA GİRDİ
Afganistan hükümeti ve Taliban arasında Katar'ın başkenti Doha'da devam eden müzakerelerin başarısızlıkla sonuçlanmasını takiben geçen yıl yaz aylarında taraflar arasındaki çatışmalar şiddetlenmişti.
Buna paralel ABD öncülüğündeki NATO güçlerinin Afganistan'ı terk etmesi hız kazanırken, Taliban da yönünü şehirlere çevirmişti. Taliban'ın başkent Kabil'e 15 Ağustos 2021'de girmesini takiben dönemin Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani de ülkeyi terk etmişti.
Taliban sonrası Afganistan'ın, Batı'nın ekonomik yardımlarından mahrum kalması ülkedeki insani krizi derinleştirmişti.
Bununla beraber son bir yılda hiçbir ülke, Taliban yönetimini resmi olarak tanımazken, ülkedeki insan hakları, ifade ve basın özgürlüğüne yönelik kısıtlamalar uluslararası camiada büyük tepki toplamıştı.
