Büyük beklentilerle göreve gelen ekonomi yönetiminin faiz adımı yetersiz kalınca kur tekrar yükseldi, enflasyonun aşağı çekileceği ümitleri yara aldı. Ancak gerçeklerden kopuk ‘yıl sonu yüzde 22 enflasyon’ öngörüsünü MB Başkanı’nın yüzde 58’e çıkarması “En azından sorunun teşhisine gerçekçi yaklaşım geldi” diye yorumlandı. Rasyonalitenin ‘tedavi’ için de bir an önce devreye girmesi istendi.
Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan ilk basın toplantısını düzenledi. Erkan MB’nin yıl sonu enflasyon tahminini yüzde 22.3’ten yüzde 58’e çıkardı. 2024’e ait tüketici fiyatlarına ilişkin öngörü de yukarı çekildi. Enflasyonun kısa vadede yükseleceğini belirten Erkan “Faiz artırımları ekonomiye zarar vermeden yapılacak” dedi. Hayat pahalılığında düşüşün 2024’ün ikinci çeyreğinde hissedilmeye başlanacağını kaydetti.
RASYONEL POLİTİKA İÇİN NE SİYASİ NE DE SOSYAL ZEMİN VAR
Uzmanlar Erkan’ın değerlendirmelerini ‘gerçeklere daha yakın’ şeklinde yorumladı. “Ne kadar gerçekçi olursak sorunları çözme şansımız o kadar artar” vurgusu yapan ekonomistler, MB tahminlerinin TÜİK verilerinin güvenilirliğini sorgulatacağını belirtti. Gelecek Partili Serkan Özcan da “Öngörü makul ama rasyonalite için siyasi ve sosyal zemin olmadığından ikna edici değil. Faizi kullanmayıp yan yollara sapmanın bedeli olacak” dedi.
‘FAİZ SEBEP’ SORUSUNA MB BAŞKANI YANITI: HİÇBİR ZAMAN SİYASİ AÇIKLAMA YAPMAYACAĞIM
Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan ‘Enflasyon Raporu’ sunumunda teknik değerlendirmelere ağırlık verdi. Erkan, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘Faiz sebep enflasyon sonuç’ görüşüyle ilgili soruyu ise “Merkez Bankası Başkanı olarak benden hiçbir zaman siyasi bir açıklama almayacaksınız” sözleriyle yanıtladı.
Seçimden sonra ekonomi yönetiminin kısmi değişimi ile rasyonel politikalar dönüş mesajları verildi. Bu uygulamalara ‘kademli olarak’geçileceği belirtilerek peş peşe iki defa piyasa beklentisini karşılamasa da faiz artışı yapıldı. Beklentilerle yönetime gelen ekonomi yönetiminin faiz adımı yetersiz kalırken gerçeklikten uzak enflasyon tahminlerinden vazgeçildi.
Türkiye’nin kronikleşmiş sorununa dönüşen enflasyonda Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) tahminleri ile çarşı pazar gerçekliği arasında makas kısmen kapandı. Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan, yılın üçüncü enflasyon raporunu açıklamak üzere düzenlenen bilgilendirme toplantısında ankanın yıl sonu enflasyon tahminlerinde keskin bir yukarı yönlü revizyona gittiğini açıkladı.
Erkan, bir önceki Enflasyon Raporu’nda yüzde 22,3 olarak öngörülen 2023 yıl sonu TÜFE tahmininin yüzde 58’e yükseltildiğini açıkladı. Erkan, enflasyonun hedefe gelene kadar tüm araçların kararlı olarak kullanılacağını belirterek ‘’Önümüzdeki dönemde gıda fiyatları enflasyonunun 2023 yılını yüzde 61,5 seviyesinde, 2024 yılını ise yüzde 35 düzeyinde tamamlayacağı varsayımını tahminlerimize yansıttık. Bu çerçevede, enflasyon patikamızda önemli bir güncelleme gerçekleştirdik. 2023 yıl sonu enflasyon tahminimizi yüzde 58’e yükselttik. 2024 yıl sonu tahminimizi yüzde 33’e güncelledik. 2025 yıl sonunda enflasyonun yüzde 15’e gerileyeceğini tahmin ediyoruz. Tahmin patikamızdaki revizyon, 2023 yıl sonu için 35,7 puan, 2024 yıl sonu için ise 24,2 puan olmuştur’’ dedi. Tahmini gerçekçi bulan ancak politika faizi artışında üst sınır kısıtlaması olduğunu hatırlatan ekonomistler, kısıtlama sürdükçe TCMB’nin enflasyonla mücadele konusunda işinin zor olduğunu belirtti.
FAİZ ARTIŞLARI DOLAYLI YOLLARDAN YAPILACAK
Ekonomi yönetimi seçimden sonra rasyonel politikalara döneceğini açıklamış bu kapsamda ‘sıkılaşma’ için hamlelerine başlamıştı. AMerkez Bankası hükümetin tutumu nedeniyle faizi beklendiği kadar artıramayınca döviz kurlarında artış yine tırmandı. Kurdaki artışın önüne geçilmeyince de kredi kartlarında gecikme ve nakit çekim faizi artırıldı. Kritik adım ‘örtülü faiz artışı’ olarak yorumlanırken, TCMB Başkanı Erkan’dan örtülü faiz artşı sinyali geldi.
Erkan “Faiz artırımları ekonomiye zarar vermeden yapılacak” dedi. Erkan, bu yılın ilk ve ikinci çeyrek büyümelerinin son on yıllık ortalamanın 3 katının üzerinde olduğunu belirterek “Kredi genişlemesi iç talebi körükler, beklentileri bozar, ithalatı ve cari açığı artırmaktadır. Temmuz PPK toplantısında, faiz artırımının yanı sıra parasal sıkılaştırma kapsamında seçici kredi sıkılaştırması kararlarımızla kredi genişlemesinin enflasyon üzerindeki etkilerini kontrol ediyoruz. Kredilere ek olarak likiditeyi de miktarsal sıkılaştırma yaparak sterilize ediyor, böylelikle faiz artırımlarının etkisini kuvvetlendiriyoruz. Özetle, parasal sıkılaştırma sürecimizde kademeli ve istikrarlı faiz artırımlarını, miktarsal ve seçici kredi sıkılaştırmasıyla daha bütünsel ve daha güçlü hale getiriyoruz’’ ifadelerini kullandı.
ERKAN ‘FAİZ SEBEP’ TEORİSİNİ İKTİSADİ DEĞİL SİYASİ BULDU
Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan’a Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Faiz sebep, enflasyon sonuç” teorisi soruldu. Cevap vermekten kaçınan Erkan, muhabirin itirazı üzerine “Çok kalabalığız, herkese hakkaniyetli gitmek istiyorum” diyerek başka bir soruyu cevapladı. Erkan, daha sonra da “Merkez Bankası başkanı olarak benden hiçbir zaman bir siyasi açıklama almayacaksınız. Hiç uğraşmayalım o yüzden sorularda arkadaşlar. Hiç uğraşmayalım o yüzden sorularda arkadaşlar” ifadelerini kullandı.
2025 SONRASINDA İSTİKRAR DÖNEMİ BAŞLAYACAK
TCMB Başkanı Hafize Gaye Erkan, söz konusu gelişmeler sonucunda enflasyonun ana eğilimi ve beklentilerin tutarlı bir şekilde iyileşmeye başlayacağını ifade ederek, “2025 yılı sonrasını ise istikrar döneminin başlangıcı olarak görüyoruz. Bu dönemde enflasyondaki gerileme hızlanırken öngörülebilirlik artacaktır, kalıcı olarak gerileyen enflasyona, yatırımlar ve nitelikli büyüme eşlik edecektir” değerlendirmesinde bulundu.
Gıda, ücret ve turizm kaynaklı gelişmelerden önemli ölçüde etkilenen lokanta ve otel alt grubunda aylık artışların süreklilik gösterdiğini belirten Erkan, ‘’Enflasyon beklentileri de bir süredir yüksek seviyelerde katılık göstermekte ve son aylarda tekrar yükselmektedir. Enflasyondaki ataletin kırılması beklentilerin çıpalanmasına bağlıdır. Dezenflasyona geçiş döneminde, parasal sıkılaştırmanın öngörülebilirliği sağlaması ve birikimli etkileriyle talebi dengelemesini bekliyoruz. Dezenflasyon dönemi ise enflasyon beklentilerinin yeniden çıpalanmasıyla hızlanacaktır’’ dedi.
DÖVİZ SATIŞLARI DOĞRUDAN BANKALARA YAPILIYOR
Hazine ve Maliye Bakanlığı ile TCMB arasındaki kamu bankalarına döviz satma olanağı sağlayan protokole ilişkin haberlerin hatırlatılması üzerine Erkan, şunları kaydetti: “Yazılan çok olabilir, doğru bir tane. Hazine protokolünü kullanmıyoruz. Merkez Bankasının kur istikrarı üzerinde de görevi vardır. Dolayısıyla bir kur seviyesi hedeflemiyoruz ancak kurdaki aşırılıklar görüldüğünde de müdahale, aşırılığı ve oynaklığı azaltmak amacıyla, Merkez Bankasının görev tanımındadır. Hazine protokolü kullanmıyoruz ama KKM’yle alakalı piyasayı oluşturmak bizdedir. Bunu da yaparken şeffaflığı vurguladık. Şeffaflık adına doğrudan satışla bankalara yapıyoruz.” Erkan, TCMB rezervlerini güçlendirmenin önemli olduğunu ve rezervin son 1,5 ayda 15 milyar dolar yükselmesinden memnun olduklarını belirterek, “Bütün araçları kullanacağız ama hedefimiz kalıcı sürdürülebilir dış yatırımların ülkemize gelmesi’’ diye konuştu.
‘ANALİZLER ÖNCEKİ DÖNEME GÖRE DAHA GERÇEKÇİ’
Merkez Bankası’nın enflasyon tahminini yorumlayan uzmanlar ‘gerçeklere yakın bir tahimin’ olduğunu belirtti. TCMB eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara konuya ilişkin sosyal medya hesabından yaptığı değerlendirmede ‘’ TCMB basın toplantısına dair ilk izlenimim: Yapılan analizler önceki döneme göre daha gerçekçi ve konuşmanın teknik içeriği belirgin bir şekilde güçlenmiş.TCMB döviz kurundan enflasyona geçiş tahminlerini paylaşmış. Yıllık yüzde 25 oranını düşük bulsam da geçiş katsayısının 2018 yılından sonra belirgin arttığı tespiti önemli’’ dedi.
Enflasyon raporuna bakınca para politikasına dair iki temel siyasi kısıtın devam ettiği izlenimini edindiğini vurgulayan Prof. Dr. Kara ‘’Birincisi resmi faizde üst sınır var. İkincisi büyümede yavaşlamaya tahammül az. Bu iki kısıt devam ettiği sürece merkez bankasının enflasyonla mücadele konusunda işi zor’’ değerlendirmesini yaptı. Prof. Dr. Selva Demiralp ise “Enflasyon Raporu toplantısında TCMB’nin yılsonu enflasyon tahminini yüzde 22’den yüzde 58’e çıkarılması gerçekçi ve inandırıcı bir adım. Kredibilite açısından pozitif (Bizim yılsonu tahminimiz yüzde 72)” ifadesini kullandı.
‘SİYASİ ZEMİN OLMADIĞI İÇİN İKNA EDİCİ DEĞİL’
Merkez Bankası’nın enflasyon raporunu değerlendşren Gelecek Partili Serkan Özcan sunumun teknik açıdan başarılı olduğunu söyleyerek ‘’Enflasyon tahminleri iyimser olmakla birlikte makul. Ancak en başından beri söylediğim gibi rasyonel politikalar için “siyasi ve sosyal zemin” olmadığından ikna edici değil. Bütün yaşananlara rağmen temel politika aracı olan kısa vadeli faizi kullanamıyor olmanın, bunu yapamayınca yan yollara sapmanın bir bedeli olacak ve bu bedel hiç de hafif olmayacak. Sonuç; Mesele yapılan Bakan ve Başkan atamasında değil, iktidarın enflasyonla samimi mücadele önünde yarattığı ideolojik engeller’’ dedi.
‘BİR BUÇUK YIL DAHA YÜKSEK ENFLASYONLA YAŞAYACAKSINIZ DİYOR’
TCMB Başkanı Hafize Gaye Erkan, yılın üçüncü enflasyon raporunu açıklamak üzere düzenlenen bilgilendirme toplantısında enflasyonun kısa vadede “geçici olarak” yükseleceğini ifade etti. Açıklamayı değerlendiren Ekonomist Oğuz Demir “2023 yıl sonu yüzde 58 2024 yıl sonu yüzde 33 TCMB’nin enflasyon tahmini. Son yıllardaki enflasyon tahminindeki becerisini de düşünürseniz daha bir buçuk yıl daha yüksek enflasyonla yaşayacaksınız diyor. Cidden bitmişiz biz!” paylaşımını yaptı. TÜSİAD Başekonomisti Gizem Öztok Altınsaç ise şu paylaşımda bulundu: “Sonunda gerçeklere yaklaşan bir TCMB yılsonu enflasyon tahmini görüyoruz. Risklerin çok daha yüksek bir rakama işaret ettiğini de bilelim.”
