Garantili köprü, tünel, otoyol ve hastane yapan müteahhitlere yapılan vergi indirimleri 15 milyar lirayı bulurken, esnafa verilen 4.6 milyarlık destek eleştirildi. Esnaf yaklaşık 15 aydır zarar ederken, garantili projelerin ücretleri geçmeyen araçlara rağmen aksamadan ödeniyor. Aynı zamanda yapılacak olan hibe açıklaması sonrasında akaryakıttan alınan ÖTV’nin de yıllık 20 milyar liraya ulaşması bekleniyor.
Türkiye tüm dünyayı kasıp kavuran pandemi döneminde ekonomik olarak sınıfta kaldı. Yaklaşık 15 aylık süreçte ülke hem destek hem de yardım konusunda sınıfta kaldı. Bu dönemde tek hibe geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıkladığı 5 bin liralık hibe desteği olurken, onunda karşılığı akaryakıta gelen ÖTV ile alındı. Yaklaşık 5 milyar liraya ulaşacak olan destek karşısında akaryakıt ÖTV’sinden elde edilecek gelir 1 yılda 20 milyar lira olacak.
Öte yandan verilen desteklerin karşısında garantili müteahhitlere ödenen veya silinen vergi borçları da dikkat çekti. Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA) Sektörel Politikalar Başkanı Birol Aydemir, açıklanan destek miktarının 100 katından daha fazlasının kötü yönetimle heba edildiğini söyledi.
20 Mart’ta Merkez Bankası başkanının değiştirilmesinin faturasını hatırlatan Aydemir şu ifadeleri kullandı: “Merkez Bankası Başkanı’nın bir inat uğruna bir gecede görevinden alınmasının ülkeye faturası 531 milyar TL ek faiz yükü oldu. İktidarın tüm ülkeye kestiği bu faturanın yüzde 1’i dahi etmeyen 4.5 milyar TL mi müjde? Pahalı fiyatlara yapılan köprü, otoyol, havalimanı yatırımlarına bu yıl en az 31 milyar TL garanti ödemesi yapacağız. Birkaç firmaya yapılacak bu ödemeler milyonlarca esnafa ve işletmeye verilecek desteklerin 2 katından fazla.
Bu mu müjde?” Öte yandan Cumhurbaşkanı’nın sözünü ettiği 26 milyar TL vergi indiriminden esnafın mı yoksa müteahhitlerin mi faydalanacağını soran Aydemir, Cumhurbaşkanı’nı hakkaniyetli olmaya davet etti: “Bu 26 milyar TL kimin vergi borcudur? Esnafın mı, yoksa müteahhitlerin mi? Bütün bunların ve yapıldığı söylenen yardımların şeffaf bir şekilde açıklanmasını bekliyoruz.
Sayın Cumhurbaşkanı, devletin kasasında para yok ise ‘yok’ deyin. Çalışkan milletimiz bu yokluktan kurtulmak için gerekli çabayı sergiler. Yeter ki ülkede eşitliğin, adaletin ve hakkaniyetin olduğuna inansınlar.”
‘12 MADDELİK DESTEK PAKETİ UYGULANMALI’
DEVA Partisi’nin 12 maddelik esnafa destek paketini de paylaşan Birol Aydemir şu özeti yaptı: “En az 9 ila 12 ay arasında aylık asgari ücret kadar destek sağlanması; kısa çalışma ödeneğinden yararlanma sürelerinin 9, 12 ve 15 aya çıkarılması; SGK prim ödemeleri, vergi borçları, elektrik, su, doğalgaz ödemelerinin faizsiz ertelenmesi; kira desteğinin 9-12 ay boyunca büyükşehirlerde 2 bin 500 TL’ye ve diğer illerde ise bin 500 TL’ye çıkarılması; stopajın alınmaması; kredi borçları ile diğer kamu borçlarının faizsiz olarak en az 18 ay ertelenmesi; en az 3 yıl vadeli rehabilitasyon kredileri; ciro destek şartının yüzde 25’e indirilmesi ve ciro kaybının en az yüzde 20’si seviyesinde sağlanması; ücretsiz izin yardımının asgari ücrete yükseltilmesi; vergi ve prim yapılandırmalarının en az 6 ay süreyle ertelenmesi.”
‘MESAİ ÜCRETLERİNİ BİLE DESTEK OLARAK SAYIYORLAR’
Verilen desteğin boyutuna da değinen Birol Aydemir “Sayın Cumhurbaşkanı’nın açıklamalarından bugüne kadar 661 milyar TL destek verildiğini öğreniyoruz. Fakat bu 661 milyar TL’nin hangi kalemleri kapsadığına ilişkin bir açıklama yok. İlaç, tıbbi malzeme ve sağlık personeline yapılan ek ödemeler bile yardım kapsamında hesaplanıyor.
En düşük emekli maaşının bin 500 TL’ye çıkartılması dahi bu rakama dahil ediliyor. Yardım, emekliye yoksulluk sınırının dahi altındaki komik bir meblağı vermek midir? Yardım, sağlık çalışanları mesai ücretini destek kalemine yazmak mıdır? Siyasetçiler, bulundukları makamın sorumluluğu ile hareket eder. Yönetemeyenler sandıkta gider. Helallik isteyenler, esnafın ve reel sektörün sorunlarını çözmek için hazırladığımız 12 maddelik ‘DEVA reçetesi’ paketini acilen uygulamaya koysunlar” ifadelerini kullandı.
EN AZ YARDIMI TÜRKİYE YAPTI
Tüm bu veriler ışığında pandemi sürecinde Türkiye vatandaşlarına en az yardım yapan ülkelerden biri oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, pandemide en çok yardımı yapan ülkelerden biriyiz demişti ama veriler bunu çok da doğrulamıyor. IMF raporunda ayrıntılı veriliyor.
Türkiye yüzde 1,9 ile kırmızı listede. Türkiye 61 ülke içinde 51’inci sırada. 25 gelişmekte olan ülke arasında da Türkiye 23’üncü. Mısır’dan bir tık daha iyiyiz. Ucuz para bolluğu döneminde de kredi tarafında da 61 ülke içinde 25’inci olmuşuz. Korona için harcanan paranın kaynağı işçiden çıkıyor. İşsizlik fonundan yüzde 84, Hazine’den yüzde 12, bağışlarla yüzde 4 para dağıtılmış.
‘DAĞ FARE DOĞURDU’
Birol Aydemir “Esnaf 14 aydır zarar ediyor; kredi, vergi ve diğer giderlerini faizi ile birlikte ödüyor. Hal böyleyken iktidarın sözde destek paketi için ayırdığı 4.5 milyar TL millî gelirin yüzde 1’i bile etmiyor, yüzde 0,6’sı civarında. Yandaş medyada abartılan sözde yardımlar, esnaf ve reel sektörün beklenti ve ihtiyaçlarını karşılamaktan çok uzak.
Bu meblağ 3-4 aylık BAĞKUR prim borcunu karşılamaya ancak yetiyor. Dağ fare doğurdu, paket hayal kırıklığı yarattı, destek balonu patladı. İktidar bir eliyle verdiğini diğer eliyle hemen alıyor. Kira stopajı yüzde 10’dan 20’ye, KDV ise yüzde 8’den 18’e çıkartılıyor. Bir taraftan kaşıkla küçük meblağlar verilirken, daha fazlası vergi dairelerinde kepçeyle tahsil ediliyor” dedi.
‘ESNAF KAYITLARINI SİLDİRDİ ARTIK KAYIT DIŞI ÇALIŞIYOR’
“Yüz bine yakın esnaf kayıtlarını sildirdi. On binlerce esnaf da kayıt dışı çalışıyor” diyen Birol Aydemir şöyle devam etti: “Bu nedenle bu yardımlara ulaşamayacaklar. Hibe desteğini kimlerin alacağı da belirsizliğini koruyor. Soruyoruz: Hibe ödemesi hangi iş kollarına yapılacak? Kimler destek kapsamı dışında olacak? Destek için vergi ve SGK borcu olmaması gibi şartlar olacak mı? Cumhurbaşkanlığı yönetim sisteminin hazırlıksız ve sadece algı yaratmak üzerinden yürüttüğü politika ve uygulamalarından birisine daha şahitlik ediyoruz.”
ÇİFTÇİYE MÜJDE ‘BİZ DAHA UCUZA ALIYORUZ’
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın çiftçiye verdiği müjdeye ilişkin de detay veren Emin Çapa, mercimeğin ton fiyatının 5 bin lira olarak açıklandığını hatırlattı. Yani müjde olarak TMO aracılığıyla alınan mercimeği devlete götürürsen tonuna 5 bin lira verilecek.
Fakat en ucuz borsalardan biri olan Gaziantep borsasında 18 Mayıs 2021’de alım fiyatı en düşük 6 bin 800 lira olarak paylaşıldı. Devletin müjdelediği fiyat bunun neredeyse 2 bin lira altında. Nohutta da aynı durum söz konusu. Devlet müjde olarak paylaştığı nohudun tonunu 4 bin 50 liradan alacağını açıkladı. Yine aynı borsada ton fiyatı 4 bin 800 ila 5 bin 400 lira arasında değişiyor. Arpada da devlet ile borsa arasında fark 500 lira.
