Döviz kuruna rekor üstüne rekor kırdıran, Türk Lirası’nı değersizleştiren, 128 milyarı eriten, 3 yılda 3 başkan eskiten ‘faizi indirirsek enflasyon düşer’ teorisini Merkez Bankası’nın açıklaması çökertti. Faiz indirimlerine rağmen MB’nin yıl sonu enflasyon tahminini yükseltmesi bilime aykırı yaklaşımın geçersizliğini gösterdi. Çöken teorinin faturası yine 83 milyona kaldı.
EKONOMİ SERVİSİ
Uyarılara rağmen faizde 200 puanlık indirim doların tarihi rekor seviyesine çıpa atmasını tetikledi. Bu hamleye temel teşkil eden ‘Enflasyonun sebebi faiz’ tezi ise bunu savunan MB Başkanı’nın açıklamasıyla boşa çıktı. Kavcıoğlu, yıl sonu enflasyon tahminini yüzde 18.4 olarak açıkladı. Üç ayda dört puanlık ‘güncelleme’ eleştirilere zemin oluşturdu. Ekonomistler “Para politikası paradan soyutlanıp politikadan ibaret hale geldi” dedi.
‘BU PARA POLİTİKASININ HİÇBİR İTİBARI KALMADI, TÜRK LİRASI FEDA EDİLİYOR
Bazen sadece konuşmak bile risk yaratır. Dolar yöneticilerin konuşma endeksine bağlı. Kavcıoğlu konuştu ve yükseldi. Bu para politikasının itibarı kalmadı. TL’nin feda edilme tablosu. İhracat öyle artacak ki, cari fazla verilecek, döviz bollaşıp önce dolar sonra enflasyon düşecek. Vah ki ne vah.
MB Başkanı cari dengeyle enflasyonu düşüreceğini söylüyor. 100’den fazla doktoralı ekonomistin çalıştığı raporda bunun dayanağı tek satır bile yok.
KUR 9.60’IN ÜSTÜNÜ GÖRDÜ
Yine konuştu yine döviz fırladı
Büyükelçiler krizinin yatışmasıyla aşağı yönlü seyir izleyen döviz MB Başkanı’nın açıklamaları sonrası yeniden tırmanışa geçti. Dolar 9.60’ı aştı. Euro da 11.17 seviyesinin üstünü gördü.
TEORİ ÇÖKTÜ
FAİZ İNERKEN ENFLASYON ÇIKTI
Merkez Bankası yılın son enflasyon raporunu paylaştı. Hızlı faiz indirimi döngüsü karşısında ‘düşük faiz düşük enflasyon’ teorisi çöktü. Merkez Bankası Başkanı Kavcıoğlu “Enflasyonun 2021 yıl sonunda yüzde 18,4 olarak gerçekleşeceğini, 2022 yıl sonunda yüzde 11,8’e ve 2023 yıl sonunda ise yüzde 7,0 seviyesine geriledikten sonra orta vadede yüzde 5 düzeyinde istikrar kazanacağını tahmin ediyoruz” dedi. Eski Başkan Ağbal, enflasyon hedefini 9,4 olarak paylaşırken, OVP’de düzeltilmiş hedef 16,2 idi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu, yılın son enflasyon raporunu sundu. Raporda enflasyon tahminleri yükseltilirken, gözler düşük faiz düşük enflasyon teorisine çevrildi.
Eski Başkan Naci Ağbal “Enflasyonun 2021 sonunda yüzde 9,4 olarak gerçekleşeceğini, 2022 sonunda yüzde 7’ye, 2023 sonunda ise orta vadeli hedef olan yüzde 5 seviyesine gerileyerek istikrar kazanacağını tahmin ediyoruz” demişti.
Şahap Kavcıoğlu yılın son enflasyon raporunda şunları anlattı: “Temel varsayımlarımız ve kısa vadeli öngörülerimiz doğrultusunda, para politikası duruşunun, geçici etkilerin ortadan kalkmasıyla enflasyonun yeniden düşüş eğilimine dönmesini sağlayacak sıkılıkta oluşturulmaya devam edileceği bir görünüm altında enflasyonun kademeli olarak hedeflere yakınsayacağını öngörüyoruz. Bu çerçevede, enflasyonun 2021 yıl sonunda yüzde 18,4 olarak gerçekleşeceğini, 2022 yıl sonunda yüzde 11,8’e ve 2023 yıl sonunda ise yüzde 7,0 seviyesine geriledikten sonra orta vadede yüzde 5 düzeyinde istikrar kazanacağını tahmin ediyoruz. Böylece, 2021 yıl sonu enflasyon tahminini 4,3 puanlık güncellemeyle yüzde 14,1’den yüzde 18,4’e yükselttik.
Bir önceki Rapor dönemine göre gıda fiyatları ve Türk lirası cinsinden ithalat fiyatları varsayımlarındaki güncellemeler, enflasyon tahminini sırasıyla 2,1 puan ve 1,5 puan artırdı. Yönetilen/yönlendirilen fiyatlar ise, büyük ölçüde alkol-tütün kaynaklı olarak tahmini 0,3 puan yükseltti. Ayrıca, çıktı açığındaki güncelleme de tahmini 0,4 puan yukarı çekti. 2022 yıl sonu enflasyon tahminini de yüzde 7,8’den yüzde 11,8’e yükselttik. Başlangıç koşullarındaki güncellemenin enflasyonun ana eğilimine etkileri, 2022 yıl sonu enflasyon tahminini 2,2 puan artırdı.
Diğer yandan, gıda enflasyonu varsayımındaki güncelleme tahmini 1,0 puan artırırken, çıktı açığındaki değişiklik ise 0,8 puan yükseltici yönde katkıda bulundu.” Orta vadeli program (OVP) kapsamında da 2024 yılında bile ancak yüzde 7.6’lık bir enflasyon hedefine yer verilmişti. Eylül 2021’de Merkez Bankası’nın revize ettiği yılsonu hedefini tekrar revize eden OVP; bu yılsonunda yüzde 16,2’lik bir enflasyona inileceğini, 2022 sonunda 10’un hemen altında yüzde 9,8’e düşüleceğini öngörmüştü.
‘CARİ DENGE YAKALANIRSA FİNANSAL İSTİKRAR SAĞLANIR’
TCMB Başkanı Kavcıoğlu’nun soru cevap bölümünde cari fazlaya vurgu yapan ifadeleri dikkat çekti. Kavcıoğlu, cari dengeyi sağladığı noktada Türkiye ekonomisinin finansal istikrarı sağlamış olacağını söyledi. Kavcıoğlu, cari açığı kapamayı dövizdeki yükseliş ile sağlama hedefi olmadığını, cari denge sağlandığında kur üzerindeki baskının azalacağını belirtti.
Kavcıoğlu “Bence, cari fazlayı nasıl vereceğimizi ve bunun için merkez bankasının üzerine düşeni ne kadar ve nasıl yaptığını tartışmamız lazım. Biz bunu hakkıyla yaptığımızı düşünüyoruz. Faizlerin indirilmesi, reeskont kredilerinde faizlerin indirilmesi, vadelerin artırılması... Gerçek fiyat istikrarını enflasyonu düşürme ve fiyat istikrarını sağlama konusunda Merkez Bankası, önemli bir misyon üstlenmiş ve hakim bir şekilde yapıyor, yapmaya devam edecek. Cari fazla vereceğimiz noktaya gelecek, cari fazla bizi daha kalıcı bir dezenflayson sürecine sağlıklı bir fiyat istikrarına götürecek ve kur da dengelenmiş olacak. Bunlar birbirini tamamlayan şeyler. İlla şu rakama ulaşılması diye bir şey yok. Hepsi kontrolümüzde, kontrollü bir şekilde gidiyoruz” ifadelerini kullandı.
‘Dolar dünyada güçlendi’ mesajı kuru yeniden hareketlendirdi
Yüksek kura da değinen Şahap Kavcıoğlu, artışın dünya genelinde gerçekleştiğine değindi. Kavcıoğlu konuşması öncesinde 9.50 seviyelerinin altında olan dolar/TL, sonrasında 9.62 seviyelerine kadar çıktı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, tutukluluğunun dördüncü ayında olan iş insanı Osman Kavala hakkında açıklama yayınlayan 10 ülkenin büyükelçisini ‘istenmeyen kişi’ ilan edilmesi yönündeki açıklamalarıyla haftanın başlangıcında dolar/TL, 9.85’i görmüştü. Ancak konunun diplomatik bir krize dönüşmemesinin etkisiyle kurlarda düşüş görüldü.
Haftanın ilk üç gününde 9.40’a kadar gerileyen kur dün, Kavcıoğlu’nun açıklamaları sonrası yeniden yükselişte. Kavcıoğlu yılın son enflasyon raporunda şunlara da değindi: “Küresel enflasyon gelişmeleri ve enerji fiyatlarındaki yükselişlerin de etkisiyle mevcut Rapor döneminde küresel risk iştahı dalgalı bir seyir izledi. Türkiye’nin de içinde bulunduğu gelişmekte olan ülkeler grubunda risk primi ve ima edilen döviz kuru oynaklıkları yükselirken, dolar endeksindeki güçlenmenin de etkisiyle döviz kurlarında değer kaybı yaşandı.”
‘AÇIK KAPANIR ENFLASYON DÜŞERSE YIRTTIK’
Koç Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Ekonomi Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Kamil Yılmaz sosyal medya paylaşımında şunlara değindi: “TCMB başkanı ‘cari dengeyi hedeflemesi’yle enflasyonu düşüreceğini söylüyor. Ancak 100’ün üzerinde doktoralı ekonomistin çalıştığı merkez bankasının enflasyon raporunda bu politikanın teorik/ampirik dayanakları konusunda bir satır yer almamaktadır.”
Ekonomist Mustafa Sönmez ise “Neler duyuyoruz! İhracat öyle artacak ki, cari fazla verilecek, döviz bollaşacak, dolar düşecek ve oradan enflasyon düşecek. Vah ki ne vah” dedi. Ekonomist Akın Rota “Meali: ben faizi indirir, doları uçururum. Olur da cari açık kapanır ve enflasyon kendiliğinden düşerse yırttık. Olmazsa sizin sorununuz, benim ilmim buraya kadar” yorumunu yaptı.
DÖVIZ HESAPLARINDA ÇÖZÜLME VAR
Kavcıoğlu’na “Döviz hesaplarında bir çözülme yok, bu konudaki öngörünüz nedir” sorusu soruldu. Kavcıoğlu ise “Ters dolarizasyon gerçekleşiyor, şu ana kadar 40 milyar dolara yakın döviz tevdiat hesaplarından çözülme var” dedi. Kavcıoğlu bunu nasıl gördüğünü ise “TL mevduata baktığımızda 300 milyar TL’ye yakın artış var. Bunun bir kısmı faizden, bir kısmı döviz tevdiat hesaplarından oraya kayma. Bu süreç zor bir süreç ama ters dolarizasyonun devamıyla kurlar üzerindeki baskının da hafifleyeceğini düşünüyoruz” diyerek açıkladı. Bununla birlikte BDDK verilerine bakıldığında ise toplam mevduatlar içinde dövizin payı yüzde 55,9 olarak görülüyor. Bu durum toplam mevduatta yabancı para oranındaki yüksekliğin devam ettiğini ortaya koyuyor.
‘AMAÇ SEÇİCİ KREDİ VEREN BİR SİSTEM’
Kurdaki artışın da enflasyona yansıyacağını ifade eden Şahap Kavcıoğlu şöyle devam etti: “Parasal genişlemeye sebep olmadan seçici kredi veren bir sistem amaçlıyoruz. Fiyat istikrarını cari açığı azaltarak sağlamayı hedefliyoruz. Kredi faizlerinin zaman içinde daha fazla aşağı gelmesini bekliyorum. Ters dolarizasyon gerçekleşiyor. Şu ana kadar döviz tevdiat hesaplarında 40 milyar dolar çözülme var. Ters dolarizasyonun devamıyla kurlardaki etkinin de hafifleyeceğini düşünüyoruz.”
‘POLİTİKADAN İBARET HALE GELİYOR’
TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu’nun açıklamalarını ekonomistler de değerlendirdi. Ekonomist İris Cibre “DTH’lardaki 40 milyar dolar tutarındaki çözülme acaba 10 Eylül-15 Ekim arası 4 milyar doları 40 mı okudu? Gerçi aramızda 1 sıfırın lafı olmaz ama, kâr realizasyonunun canı sağ olsun” dedi. Ekonomist Mahfi Eğilmez de “TCMB açıkladığı enflasyon raporunda 2021 yılsonu enflasyon tahminini yüzde 14,1’den yüzde 18,4’e yükseltti. Oysa daha bir hafta önce politika faizini yüzde 18’den yüzde 16’ya indirmişti. Para politikası giderek paradan soyutlanıp politikadan ibaret hale geliyor” diye konuştu.
Merkez Bankası eski başekonomisti Hakan Kara ise “Bence TCMB’nin bir süre basın toplantısı yapmayı bırakmasında fayda var. Faiz kararının talimatını kim veriyorsa soruları onlar yanıtlamalı” yorumunu yaptı.
Gelecek Partisi Sözcüsü Serkan Özcan da şunu söyledi: “İthalatının neredeyse yüzde 80’i ara malı, hammadde olan bir ülkede Merkez Bankası, yüksek kur ile cari dengeyi güçlendirip fiyat istikrarını sağlayacağına inanıyor. Bu denli ağır cehalete rağmen TL gerçekten hala çok iyi dayanıyor.”
