Saygın düşünce kuruluşlarından Ulaştırma ve Çevre'nin (T&E) yayımladığı son rapor, İngiltere'de satışa sunulan SUV ve benzeri yüksek kaputlu taşıtların, özellikle çocuklar için ciddi bir kamusal güvenlik tehdidi haline geldiğini gözler önüne serdi.
Raporda dikkat çekilen önemli bir nokta, bazı SUV modellerinde direksiyon başındaki kişilerin, ortalama 1,36 metre boyundaki 9 yaşındaki bir çocuğu dahi aracın hemen önünde durduğunda fark edememesi oldu.
Bu durum, giderek yükselen kaput tasarımlarının yaya ölümlerini artırdığına dair güçlü bir uyarı niteliği taşırken, uzmanlar bu tehlikeli gidişata karşı acil yasal düzenlemeler yapılması gerektiğini vurguluyor.
TÜRKİYE'DE SUV RAKAMLARI: YÜKSELEN TREND
Patronlardunyasi'nda yer lan habere göre, otomotiv sektöründe Türkiye'deki veriler de SUV'ların artan popülaritesini açıkça gösteriyor. Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği (ODMD) tarafından açıklanan 2024 yılı Ocak-Kasım dönemi satış rakamlarına göre, ülkemizde toplamda 1 milyon 68 bin 260 adet otomobil satışı gerçekleşti.
Bu satışların 478 bin 286 adedini SUV modelleri oluşturdu. Bu oran, toplam satışların yüzde 56,6'sına tekabül ediyor. 2025 yılının ilk çeyreğinde (Ocak-Mart dönemi) ise tablo daha da çarpıcı bir hal aldı.
Otomobil ve hafif ticari araç toplam satış adedi 223 bin 793 olarak kayıtlara geçerken, bu dönemde satılan SUV sayısı 133 bin 512'ye ulaşarak toplam satışların yüzde 59,7'sini oluşturdu.
KAPUT YÜKSEKLİĞİ VE YAYALAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
SUV'ların piyasadaki bu yükselişi, son 15 yıldır araç kaputlarının her yıl ortalama yarım santimetre artması eğiliminin temel tetikleyicisi olarak kabul ediliyor.
Uzmanlar, araçların ön kısmının yüksek olmasının, yayaların hareket halindeki bir taşıtın altında kalma olasılıklarını ve çarpma anında ölüm oranlarını önemli ölçüde artırdığını belirtiyor.
Yüksek kaputlu araçların, yayaları üzerinden sektirmek yerine doğrudan altına çekme eğilimi gösterdiği ifade ediliyor. Bu durum, kazaların daha ölümcül sonuçlar doğurmasına yol açıyor.
İNGİLTERE'DE ORTALAMA KAPUT YÜKSEKLİĞİ ARTIŞI
Çevre odaklı düşünce kuruluşu T&E'nin yeni otomobil pazarına yönelik gerçekleştirdiği detaylı analiz, İngiltere'de satılan bir binek otomobilin ortalama kaput yüksekliğinin 2010 yılında 77 cm'den 2024 yılında 84 cm'ye yükseldiğini ortaya koydu.
Bu analizde ayrıca, piyasadaki en yüksek SUV modellerinde sürücülerin, aracın hemen önünde duran 9 yaşındaki bir çocuğu artık göremediği çarpıcı bir şekilde belirlendi.
RİSKLİ MODELLER VE FİRMA SORUMLULUĞU
Yeşil kampanya grubu Transport & Environment, İngiltere'nin özellikle yüksek kaputlu çok sayıda araca sahip olduğunu vurguluyor.
Bu durum, Land Rover gibi markaların Jeep ile birlikte bir metreden daha yüksek kaput yüksekliğine sahip araç satış hacimlerinin yüksek olmasına bağlanıyor.
Araştırmacılar, bu otomobil şirketlerini 'yüksek önlü araçların yarattığı göz korkutmadan faydalanmak ve bunlarla ilişkili tehlikeleri göz ardı etmekle' suçluyorlar.
JLR'DEN GÜVENLİK AÇIKLAMASI
Raporda adı geçen şirketlerden Jaguar Land Rover'ın bir sözcüsü, T&E'nin iddialarına şu şekilde yanıt verdi:
"JLR, en yüksek güvenlik standartlarına bağlıdır ve araçlarımız, güvenlik gerekliliklerine en sıkı şekilde uyularak üretilmektedir. Sürekli olarak güvenliğe ve ileri teknoloji özelliklerine yatırım yapmaktayız. Bunlar arasında yaya algılama sistemleri, 3D surround kamera sistemleri ve otonom acil frenleme (AEB) gibi özellikler yer almaktadır."
Raporda Land Rover ve Jeep'e özel bir yer verilmiş olsa da, her iki markanın da uzun geçmişleri boyunca ağırlıklı olarak 4X4 araçlar sattığı biliniyor.
YAYALAR İÇİN KAZA SONUÇLARI
Raporda yer alan bir diğer önemli detay ise, yüksek kaputlu bir SUV'un bir yayaya çarpması durumunda, yetişkin bir kişinin vücudunun merkezindeki hayati organlara ve bir çocuğun kafasına çarpma ihtimalinin daha yüksek olduğudur.
Ayrıca, yayalara gövdelerinin üstünden çarptığında, öne ve aşağıya doğru savrulma ve ardından kendilerine çarpan aynı araç tarafından ezilme olasılıklarının yüksek olduğu uyarısı yapılıyor.
Buna karşılık, kaputu daha alçak olan araçlar genellikle yayaların bacaklarına çarpma eğilimindedir.
Bu durum, yayaların aracın üzerine düşmesine veya ikincil bir tehlikeden uzaklaşmasına neden olarak daha az ölümcül sonuçlar doğurabilir.
GÖRÜNÜRLÜK TESTİ SONUÇLARI
Kampanya grubu adına Loughborough Üniversitesi Tasarım Okulu tarafından gerçekleştirilen bir araştırmada, satışta olan en yüksek önlü araçlarda sürücülerin çocukları ne kadar görebildiği test edildi.
Yapılan testlerde, Ram TRX marka pikap sürücüsünün, tamponun hemen önünde durduğunda 9 yaşına kadar olan çocukları (ortalama boyları 1,36 m) göremediği tespit edildi.
Benzer şekilde, Land Rover Defender'ın direksiyonundaki sürücülerin, aracın tamponunun önünde durduklarında 4.5 yaşına kadar olan (ortalama 1,1 metre boyundaki) bir çocuğu fark edemediği kaydedildi.
