BERFU KARGI
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, reel sektörün parasal sıkılaşma dönemindeki mali performansını değerlendirdiği analizinde, temerrüt oranlarında ciddi bir artış yaşanmadığını ve şirketlerin varlık satışına yönelmediğini bildirdi. Ancak analizde yer alan bir ifade, kamuoyunda eleştiriyle karşılandı.
Merkez Bankası, firmaların borçlarını ödemekte zorlanmadığını, konut satışlarında ise tüzel kişi payının gerileyerek firmaların nakit sağlamak için varlıklarını elden çıkarmaya yönelmediğini belirtti. Raporun dikkat çeken cümlesi ise şöyleydi:
“Eğer firmalar varlık satışına yöneliyorsa, ilk aşamada üretim faaliyetlerinde kullanılmayan, ticari alacaklara karşılık edinilen ya da yatırım amaçlı satın alınmış konutların elden çıkarılması makul bir seçenek.”
'KİBARCA 'PARAYA SIKIŞTIYSANIZ KONUTLARI SATIN' DEMİŞ'
Bu ifadeye sosyal medya hesabından tepki gösteren Prof. Dr. Yalçın Karatepe, “Merkez Bankası şirketlere kibarca 'paraya sıkıştıysanız şirketleriniz üzerine aldığınız konutları satın' demiş” diyerek eleştiride bulundu. Karatepe, firmaların yatırım amaçlı konut edinmesini sorgularken, “Ticari faaliyetlere odaklanmak yerine gayrimenkul spekülasyonu yapmaları mı normal?” diyerek Merkez’in yaklaşımını eleştirdi.
Merkez Bankası şirketlere kibarca "paraya sıkıştıysanız şirketleriniz üzerine aldığınız konutları satın demiş:
— Yalçın Karatepe (@ykaratepe) June 2, 2025
"Eğer firmalar varlık satışına yöneliyorsa ilk aşamada üretim faaliyetlerinde kullanılmayan, ticari alacaklara karşılık edinilen ya da yatırım amaçlı satın alınmış… https://t.co/fdaOOVkd7G
TCMB, parasal sıkılaşma sürecinin reel sektöre etkilerini değerlendirdiği yeni analizinde, firmaların borçlarını ödemekte zorlanmadığını ve varlık satışına yönelmediğini ortaya koydu. “Parasal Sıkılaşma, Temerrüt Riski ve Firmaların Konut Satışı” başlıklı çalışma, firmaların kriz dönemine güçlü bilanço yapısıyla girdiğine dikkat çekiyor.
SIKILAŞMAYA GÜÇLÜ BAŞLANGIÇ
TCMB’ye göre, 2023 sonu itibarıyla firmaların mali borçlarının aktiflere oranı tarihsel ortalamanın altındaydı. Yüksek kârlılık ve gerilemiş döviz açığıyla firmalar sıkılaşmanın başladığı dönemde dayanıklı bir finansal pozisyona sahipti. Bunun etkisiyle, karşılıksız çek oranı ve takipteki kredilerin payı sınırlı artışlar gösterse de, temerrüt seviyeleri düşük kaldı.
VARLIK SATIŞI BEKLENTİSİ KARŞILIK BULMADI
Raporda dikkat çeken bir diğer unsur ise firmaların nakit ihtiyacı için varlık satışına başvurup başvurmadığı oldu. Özellikle konut satışları üzerinden yapılan değerlendirmede, şirketlerin temerrütten kaçınmak amacıyla elindeki taşınmazları satışa çıkardığına dair net bir bulguya rastlanmadı. 2025 Nisan verilerine göre tüzel kişilerin konut satışlarındaki payı %15,6’ya gerileyerek 2019’daki %24,3’lük zirvenin oldukça altında kaldı.
Analizde şu ifadeye yer verildi:
“Veriler, firmaların temerrüde düşmemek için varlık satışına yönelimlerinde belirgin bir artış olmadığını gösteriyor.”
Böylece, son sıkılaşma döneminde firmaların hem borçlarını çevirmekte hem de nakit akışlarını yönetmekte zorlanmadığı, konut satışlarıyla da desteklendi. TCMB uzmanları bu görünümde, firmaların sıkılaşma öncesinde oluşturduğu güçlü mali tamponların etkili olduğunu belirtiyor.
