Hafta başından bu yana yüzde 9'un üstünde değer kaybeden TL, en fazla değer kaybeden gelişen ülke para birimi oldu. TL'nin dolar karşısında erimesi Avrupa'yı da endişelendiriyor. Alman uzman Christian Kreiß, Türkiye'nin dış borçlarını ödeyememesinin Avrupa piyasaları üzerinde de olumsuzluğa neden olacağını ve domino etkisi yaratacağını öngörüyor.
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'nın (TCMB) son faiz indiriminin ardından döviz kurundaki oynaklıklar ve TL'deki değer kaybı sürüyor. TL, 2021'de yüzde 30'dan fazla değer kaybederken, Avrupa bankaları Türkiye'deki enflasyonun gidişatından ve özellikle de yüksek döviz borçlarının kendilerini de etkileyebileceği endişesi taşıyor.
DW'de yer alan habere göre; Türkiye'deki krizin, ABD tarihinin en büyük iflası olarak nitelendirilen 'Lehman Brothers etkisine' yol açabileceği senaryosu bile hakim. ABD'de 2008 yılında ülkenin büyük yatırım bankalarından Lehman Brothers'ın iflası domino etkisiyle küresel bir ekonomik krize yol açmıştı.
DOMİNO ETKİSİ UYARISI
Almanya'daki Aalen Üniversitesi Finans ve İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Christian Kreiß, Türkiye'deki döviz kurundaki dalgalanmaların, TL'nin her geçen gün değer kaybı yaşamasını, ekonomik krizin domino etkisi yaratarak Avrupa'yı etkileyeceğini tahmin ediyor.
Prof. Dr. Christian Kreiß
'TÜRKİYE'NİN DÖVİZ BORCU 576 MİLYAR DOLAR'
Geçen hafta Telepolis adlı haber portalında yayınlanan makalesinde Türkiye'deki krizin Avrupa'yı nasıl etkileyebileceğini değerlendiren Kreiß, Uluslararası Finans Enstitüsü'nün Eylül 2021 verilerine göre Türkiye'nin döviz borcunun 2021 yılı ortası itibarıyla 576 milyar dolar olduğuna ve bu miktarın da Türkiye'nin gayri safi yurt içi hasılasının yüzde 80'ini oluşturduğuna işaret ediyor.
Makalesinde Türkiye'nin döviz borcunun önemli bir miktarının önümüzdeki 12 ay içinde ödenmesi gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Kreiß, Eylül 2021 verilerine göre ödenmesi gereken miktarın da 125 ila 168 milyar dolar olduğunun tahmin edildiğini belirtiyor.
"ŞİRKETLER ÖDEME SIKINTISI YAŞAYABİLİR"
Türk şirketlerinin dış borç stokunun da 240 milyar doların üzerinde olduğunu söyleyen iktisatçı, Türk işletmecilerin iki ay öncesine göre TL üzerinden yüzde 40, beş yıl öncesine göreyse 3,4 kat daha fazla borçla karşı karşıya olduğunu kaydediyor. "Beş yıl önce bir şirket 10 milyon dolar kredi aldıysa ve o zamanki karşılığı 35 milyon liraya tekabül ediyorsa bugün aynı miktar 120 milyon lira borç anlamına geliyor" örneğini veren Kreiß, bunun şirketler için ödeme sıkıntısı yaratabileceği uyarısında bulunuyor.
İktisatçı Kreiß, Türk hükümeti ile Türk bankalarının döviz borcunun da gayri safi yurt içi hasılaya oranlarının her biri için yüzde 23 olduğunu belirtiyor. Bu hesaba göre her birinin 165 milyar 600 milyon dolar döviz borcu var demek.
'KREDİLERİ VEREN ULUSLARARASI KURULUŞLAR DA ETKİLENECEK'
Türkiye döviz borçlarını ödemede sorun yaşarsa, bunun dünya ve Avrupa bankalarını da etkiyeceğini belirten Kreiß, şu ifadelere yer verdi:
Kurun artmasıyla şirketlerin borçlarını ödeyemez hale gelmesi veya bazı şirketlerin iflas etmesinin dünya piyasalarına da olumsuz etki edecek. Zincirleme etkiyle kredileri veren uluslararası kuruluşların da zor durumda kalacak.
