Sosyal medyada son günlerde artan ifşa paylaşımları, Türkiye’de "flört" ile "cinsel taciz" kavramlarının birbirine karıştırıldığını ortaya koydu. Peki bir kahve teklifi ne zaman tacize dönüşür? Sessiz kalmak "evet" demek midir? BBC Türkçe, hukukçular ve uzmanlarla konuşarak sınırları netleştirdi.
Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü’nün ardından sosyal medyada başlayan tartışmalar, erkeklerin bir kısmının taciz ve flört arasındaki farkı ayırt etmekte zorlandığını gösterdi. "Rıza onayı için e-devlet şifresi mi isteyelim?" şeklindeki ironik yorumlar, konunun ciddiyetinin ve yasal boyutunun tam anlaşılmadığına işaret ediyor. Uzmanlara göre ise o çizgi aslında çok net.
İSTENMEYEN HER TÜRLÜ CİNSEL EYLEM SUÇTUR
Hukukçular ve psikiyatristler, iki kavram arasındaki farkı "rıza" üzerinden açıklıyor. Karşı tarafın rıza göstermediği her türlü cinsel içerikli söz, tavır ve davranış suç kapsamına giriyor.
Cinsel Taciz: Fiziksel temas içermeyen ancak cinsel saiklerle yapılan eylemler.
Cinsel Saldırı: Fiziksel temas içeren eylemler.
Avukat Hülya Gülbahar durumu şöyle özetliyor: "Birlikte kahve içme teklifini herhangi bir gerekçe göstermeye gerek duymadan reddettiğiniz birinin, sizi ısrarla kahve içmeye davet etmesi artık tacizdir."
LAF ATMAK, FOTOĞRAF GÖSTERMEK VE ISRAR ETMEK
Yasalara göre tacizin kapsamı oldukça geniş. Sadece dokunmak değil; onay almaksızın cinsel içerikli mesaj atmak, laf atmak, cinsel şakalar yapmak, fotoğraf veya karikatür göstermek, cinsel organını teşhir etmek ve kişiyi cinselliğiyle ilgili aşağılamak da "cinsel taciz" suçunu oluşturuyor.
EVLİLİK İÇİNDE BİLE OLSA RIZA ŞART
Cinsel saldırı suçu sanılanın aksine sadece tecavüzle sınırlı değil. Onay almadan makas almak, öpmek veya toplu taşımada sürtünmek de cinsel saldırı sayılıyor. Ayrıca ilişki sırasında partnerin onayı olmadan prezervatif çıkarmak (stealthing) da bu kapsama giriyor.
Uzmanlar, bu eylemlerin evlilik birliği içinde gerçekleşmesinin de sonucu değiştirmediğini vurguluyor. Avukat Gülbahar, "Evlilik dahil olmak üzere istenmeyen her türlü cinsel eylem, cinsel şiddettir ve suçtur" uyarısında bulunuyor.
SESSİZ KALMAK "EVET" DEMEK DEĞİLDİR
Tartışılan en kritik konulardan biri de "sessizlik". Uzmanlar, korku, şok veya kafa karışıklığı nedeniyle kadının sessiz kalmasının "rıza" anlamına gelmediğini belirtiyor.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), kadının sadece yüzünden sessizce yaşlar süzülmesini dahi "rıza yokluğu" ve tecavüz olarak değerlendiriyor. Günümüzde geçerli olan kriter; "Açık, net ve bazen de coşkulu bir evet"in varlığıdır.
ALKOL ALMAK VEYA EVE GİTMEK "AÇIK ÇEK" DEĞİLDİR
Sosyal medyada sıkça dile getirilen "Eve gittiyse veya alkol aldıysa kabul etmiş sayılır" algısı da hukuken ve etik olarak yanlış.
Bir kişi içki, uyuşturucu veya ilaç etkisi altındaysa; bedensel ve zihinsel olarak onay verecek durumda değilse, alınan "onay" geçersizdir. Avukat Gülbahar, bilinçli bir durum yoksa rıza verilemeyeceğini, bu durumun yetişkinler arasında olsa bile "cinsel istismar" sayılacağını vurguluyor.
GÜÇ DENGESİZLİĞİNE DİKKAT: PATRON-ÇALIŞAN, HOCA-ÖĞRENCİ
Patron-çalışan veya öğretmen-öğrenci gibi güç dengesizliğinin olduğu ilişkilerde rıza olsa bile durum etik olarak sorgulanıyor. Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği ve uzmanlar, böyle bir ilişkide cinsel şiddet yaşanması durumunda, asimetrik ilişkinin yasalarda "ağırlaştırıcı neden" sayıldığını hatırlatıyor.
