Deprem felaketinde yaşanan gecikme ve koordinasyon eksikliği için hükümet "Hazırlığımız İstanbul’aydı" bahanesini ileri sürmüştü. Felaketin ardından İstanbul’da 93 okulun ‘riskli’ diye kapatılması ise ‘Çocuklarımızın canını emanet ettiğimiz yapıların durumu şimdi mi aklınıza geldi, hazırlık dediğiniz bu mu?’ tepkisine yol açtı.
Kahramanmaraş merkezli 11 ili yıkan depremde can kaybı 40 bini aştı. Özellikle ilk 48 saate ilişkin koordinasyon eksikliği ve yetersiz müdahalede bulunulduğuna dönük eleştiriler sürdü. Depremzedeler de hayati saatlerde kamu kurumlarının bölgede gerekli arama-kurtarma çalışması yapamadığını belirtti. Ekim 2019’da ‘Türkiye Afet Müdahale Planı’ dahilinde Pazarcık merkezli 7.5’lik bir deprem tatbikatı yapılırken İçişleri Bakanı Süleyman Soylu “Bizim hazırlığımız İstanbul depremiydi” ifadesini kullandı.
Soylu; hava şartları, yolların durumu ve telefon hatlarının çalışmamasının alana ulaşımı zorlaştırdığını kaydetti. “Sosyal medyadaki değerlendirmelerin gerçeklerinden alacaklarımız var” diyen Soylu’nun “Hazırlığımız İstanbul depremiydi” sözlerine muhalefetten eleştiriler geldi. “Peki İstanbul depremi için hangi hazırlıkları yaptınız? Yoksa talimat mı bekliyorsunuz?” soruları yöneltildi.
Soylu ise gündem olan “Bizim hazırlığımız İstanbul depremineydi” sözlerine ilişkin açıklama yaptı. Soylu “Topyekûn beraber depremin yaralarını sarmak için mücadele ederken deprem yalanlarını çoğaltmak için mücadele edenler var. Allah’a havale ediyoruz. ‘Bizim hazırlığımız İstanbul depremineydi’den sonraki bölümü bilerek kestiler” dedi ve ilgili yayındaki açıklamalarını paylaştı.
Ancak İstanbul’da bugün başlayacak ikinci yarıyıl öncesi 93 okul için taşıma kararı alındı. İstanbul Valiliği, 20 Şubat Pazartesi itibarıyla kentte riskli bulunan 93 okulun öğrencilerinin depreme güvenli okullara nakledilerek, eğitim öğretim görmeye devam edeceklerini bildirdi.
17 Ağustos 1999 tarihinde meydana gelen ve İstanbul’u da derinden etkileyen Marmara Depremi sonrası, olası depremlerin yıkıcı etkilerini en aza indirmek için 2006 yılında İstanbul Proje Koordinasyon Birimi’nin (İPKB) kurulduğu hatırlatıldı.
Açıklamada, bu birimin yürüttüğü İstanbul Sismik Riskin Azaltılması Projesi (İSMEP) kapsamında, kentte 1999 öncesinde inşa edilen 1418 okulun etütleri yapıldığında 67’sinin depreme dayanıklı, 1351’inin de riskli olduğu tespit edildiği aktarıldı. Riskli bulunan 1351 okulun 769’unun güçlendirildiği, 367’sinin yıkılıp yeniden yapıldığı belirtilerek, 87 okulun da başta Milli Eğitim Bakanlığı olmak üzere diğer kurum ve kuruluşlarca güçlendirildiği, yıkılıp yeniden inşa edildiği ifade edildi. Deprem etüt ve analizleri sonrasında geriye kalan 128 riskli okuldan 109’unun yıkılıp yeniden yapılması, 19’unun güçlendirilmesinin kararlaştırıldığı bildirilerek, geçen sene bu 128 riskli okuldan 35’indeki öğrencilerin başka okullara nakledilerek okullardaki güçlendirme ve yeniden yapım proje çalışmalarına başlandığı kaydedildi.
Açıklamada, şöyle devam edildi:
“Bugün itibarıyla geriye kalan 93 riskli okulumuzun etüt çalışmaları neticesinde, 76 okulumuzun yıkılıp yeniden yapılması, 17’sinin de güçlendirilmesi kararlaştırıldı. 20 Şubat 2023 Pazartesi Günü itibarıyla, bu riskli 93 okul ve eğitim kurumumuzdaki öğrencilerimiz ilçe kaymakamlıklarımız, İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlüklerimizin koordinasyonuyla depreme güvenli okullara nakledilerek, eğitim öğretim görmeye devam edecekler. Bu okullarımız, ihtiyaca göre taşımalı eğitim kapsamına alınacak. İSMEP ile yenilenen okullarımız sayesinde ilimizdeki öğrencilerimiz ve öğretmenlerimiz depreme karşı güvenli okullarda eğitim ve öğretimlerine devam ediyor. Böylelikle 93 riskli okulumuzdaki 51 bin 995 öğrencimiz ve 2 bin 765 öğretmenimiz de depreme karşı güvenli okullarda eğitimlerine devam edecek.”
Yönetmeliklere aykırı inşa edilen riskli durumdaki okulların yenilenmesi için uzun zamandır çağrı yapılıyordu. Salgın ve yaz tatilinde adım atılmazken deprem felaketi sonrası riskli binalar için düğmeye basılması dikkat çekti.
HAZIRLIK GEREKÇE GÖSTERİLDİ AMA AFAD TATBİKATINDA MERKEZ ÜSSÜ BİLE ÖNGÖRÜLDÜ
Yıkıma yol açan depremde geç müdahale, en kritik saatlerde uzman ekiplerin sahada olmayışı, ekipman yetersizliği 'Daha fazla can kurtarılabilirdi' eleştirilerine yol açtı. Hatalar, eksikler zinciri gün yüzüne çıkarken AFAD'ın 2019'da merkez üssüne, büyüklüğüne kadar öngörerek deprem tatbikatı yapması 'Prova kağıt üstünde kalmış' dedirtti. AFAD tatbikatı ortadayken İçişleri Bakanı Soylu'nun "Hazırlığımız İstanbul depremi içindi" çıkışı ise dikkat çekti.
RİSKİ FARK EDİP HAREKETE GEÇMEK İÇİN KAHRAMANMARAŞ DEPREMİNİ Mİ BEKLEDİNİZ
Çevre Bakanı da hazırlığın İstanbul'a dönük yapıldığını soru önergesine verdiği yanıtta kaydetti. Bakanların değerlendirmeleri sonrası 'Peki İstanbul'da hazırlık ne durumda?' sorusu öne çıkarken 93 okulun riskli ilan edilmesi bu hazırlığın da kağıt üstünde kaldığını gösterdi. 'Riski fark edip harekete geçmek için Kahramanmaraş depremini mi beklediniz?' sorusu gündeme geldi. Mevcut tabloda İstanbul'daki hastanelerin durumu da merak konusu oldu.
