İstanbul depremi için ezber bozan uyarı! Prof. Cenk Yaltırak: Şu anki deprem haritaları gerçek değil

BURAK AKDOĞAN

Beklenen Marmara depremiyle ilgili tartışmalar sürerken, 30 yıldır bu konuya kafa yoran ve Marmara'daki çoklu fay yapısını ilk keşfeden isimlerden Prof. Dr. Cenk Yaltırak'tan deprem riskine ve hazırlıklara dair çarpıcı açıklamalar geldi.

"MEVCUT TEHLİKE HARİTALARI YETERSİZ, FELAKETE DAVETİYE ÇIKARIYOR!"

Prof. Dr. Cenk Yaltırak, özellikle 6 Şubat depremleri sonrası yapılan "risk azaldı" veya "kesin olacak" gibi spekülatif yorumlara sert çıkarak, mevcut deprem tehlike haritalarının ve yaklaşımların yetersizliğini vurguladı. Yaltırak, bu haritaların genellikle varsayımlara dayandığını (örneğin, kaya türüne göre tahmini Vs30 hızı atanması) belirterek, "Bilgisayar modeline çöp girerse, çöp çıkar. Yanlış veya eksik veriyle doğru sonuç alamazsınız," dedi. 6 Şubat depremleri öncesinde AFAD Başkanı'na mevcut tehlike haritalarının yetersiz kalacağını ve insanların öleceğini söylediğini belirten Yaltırak, ne yazık ki bu öngörüsünün acı bir şekilde doğrulandığını ifade etti.

"30 YILLIK MÜCADELE SONUÇ VERDİ: TÜRKİYE'NİN DEPREM İÇİN 'APOLLO PROJESİ' BAŞLIYOR!"

Yaltırak, deprem araştırmalarında yeni bir çağın başlaması gerektiğini 2001 yılından beri raporlarla dile getirdiğini ancak yıllarca yeterli desteği bulamadığını anlattı. Genelkurmay eski 2. Başkanı Yaşar Büyükanıt'ın 2001'deki "Hazırsanız imkan çıktığı gün yaparsınız" tavsiyesini hatırlatan Yaltırak, 6 Şubat depremleri sonrası nihayet kapıların aralandığını belirtti. İTÜ bünyesinde kurulan Marmara Tektonik Araştırma Merkezi (MATAM) ile artık spekülasyon yerine, somut verilere dayalı bir çalışma yürüteceklerini açıkladı. Bu projeyi, spesifik bir hedefe (Ay'a gitmek gibi) odaklanan NASA'nın Apollo Projesi'ne veya SpaceX'in yaklaşımına benzeten Yaltırak, amaçlarının genel tahminler yapmak değil, Marmara'daki gerçek riski ortaya koymak olduğunu söyledi.

HEDEF: HER BİNANIN DEPREM KARNESİNİ ÇIKARMAK!

MATAM'ın devrim niteliğindeki yaklaşımı, yüksek teknolojiye dayanıyor:

Dijital İkiz: Marmara Bölgesi'nin 30 cm, hatta 1 cm hassasiyetinde topografik dijital ikizi oluşturulacak.

Gerçek Zamanlı Veri: Binlerce noktaya (ilk etapta Avrupa Yakası'nda 15.000 hedefiyle) yerleştirilecek özel sensörler (GPS, 3 eksenli ivmeölçer, sismik hız ölçer) ile her binanın deprem anındaki davranışı ve zeminin sismik dalga hızı doğrudan ölçülecek.

Yapay Zeka ve Süper Bilgisayarlar: Toplanan devasa veri, özel tasarlanmış süper bilgisayarlar ve yapay zeka algoritmalarıyla işlenerek, her bina için özel deprem simülasyonları yapılacak ve risk analizleri çıkarılacak.

Prof. Yaltırak, "Artık fay haritası yapmıyoruz, fayların mekânsal verilerini üretiyoruz. Parmağınızı koyacağınız hassasiyette fayın nerede olduğunu, hangi karakterde olduğunu, nerenin sıkışıp nerenin gevşediğini bileceğiz," dedi. Bu sayede, mevcut yönetmeliklerin ve kentsel dönüşüm planlarının da bu gerçek verilere göre yeniden düzenlenmesi gerektiğini belirtti.

"BU BİR SOSYAL SORUMLULUKTUR: MARKALAR ELİNİ TAŞIN ALTINA KOYMALI!"

Projenin İş Bankası ve BEDAŞ gibi kurumların desteğiyle başladığını ancak daha fazla kaynağa ihtiyaç duyulduğunu belirten Yaltırak, büyük holdinglere ve markalara çağrıda bulundu: "Marmara'yı depreme hazırlamak, en büyük sosyal sorumluluk projesidir. Yüzlerce milyonluk reklam kampanyaları yerine, bu hayati projeye destek olunmalı." Yaltırak, bu projenin sadece bilimsel bir merak olmadığını, milyonlarca insanın hayatını doğrudan ilgilendiren, geleceği inşa etme çabası olduğunu vurguladı.

SPEKÜLASYONDAN BİLİME GEÇİŞ ZAMANI

Prof. Dr. Cenk Yaltırak'ın liderliğindeki MATAM projesi, Türkiye'nin deprem gerçeğiyle yüzleşmesinde yeni bir sayfa açmayı hedefliyor. Artık "hissettim", "bence olacak", "kesin bitti" gibi yorumlar yerine, teknoloji ve veriyle desteklenmiş, bilimsel temellere dayanan analizlerle Marmara'nın deprem riskini anlamak ve buna göre hazırlanmak mümkün olabilir. Ancak bu vizyonun gerçekleşmesi için kamu, özel sektör ve toplumun topyekûn desteği kritik önem taşıyor.