İstanbul İdare Mahkemesi, Esenyurt Belediye Başkanı Ahmet Özer’in görevden alınarak yerine kayyum atanmasına ilişkin kararda dikkat çeken bir adım attı. Mahkeme, 2016 yılında Olağanüstü Hal (OHAL) döneminde Belediye Kanunu’na eklenen ve terör suçları nedeniyle hakkında soruşturma açılan belediye başkanlarının görevden uzaklaştırılarak yerine kayyum atanmasına imkân tanıyan düzenlemenin Anayasa’ya aykırı olduğuna hükmetti. Bu gerekçeyle düzenlemenin iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvuruda bulundu.
Ahmet Özer, “terör örgütüne üyelik” suçlamasıyla tutuklanmasının ardından görevden uzaklaştırılmış, yerine kayyum atanmıştı. Özer’in avukatlarının bu işlemlerin iptali için açtığı dava kapsamında değerlendirme yapan İstanbul İdare Mahkemesi, Belediye Kanunu’nun 45. maddesine 2016 yılında eklenen ikinci fıkrayı mercek altına aldı.
MAHKEMEDEN AYM’YE ANAYASA VURGUSU
Mahkeme, söz konusu maddenin Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’na aykırı olduğu kanaatine vardı. Anayasaya aykırılık gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne başvurarak, Özer’in davasını da AYM kararına kadar bekletme kararı aldı. Ancak mahkeme, Anayasa Mahkemesi’nin beş ay içinde karar vermemesi durumunda davanın mevcut yasal hükümler doğrultusunda sonuçlandırılmasına hükmetti.
SİSTEM DEĞİŞEBİLİR: KAYYUM UYGULAMASINDA DÖNÜM NOKTASI
Eğer Anayasa Mahkemesi, ilgili düzenlemeyi iptal ederse, belediye başkanları hakkında sadece bir soruşturma açılmasıyla görevden alınmaları ve yerlerine kayyum atanması uygulaması yasal dayanağını kaybedebilir. Yeni bir yasal düzenleme yapılmadığı takdirde, bugüne kadar uygulanan kayyum atamaları fiilen sonlanabilir.
Anayasa Mahkemesi kararlarının geriye yürümemesi genel ilkesine rağmen, mahkemeler devam eden davalarda AYM kararını dikkate alarak kayyum atama işlemlerini iptal edebilecek. Bu da sadece Esenyurt değil, benzer durumda olan tüm belediyeler için yeni bir hukuki süreç anlamına geliyor.
İPTALİ TALEP EDİLEN HÜKÜM NE DİYOR?
İptal başvurusuna konu olan düzenleme, Belediye Kanunu’nun 45. maddesinin ikinci fıkrasında yer alıyor ve şöyle diyor:
“Belediye başkanı veya başkan vekili ya da meclis üyesinin terör veya terör örgütlerine yardım ve yataklık suçları sebebiyle görevden uzaklaştırılması veya tutuklanması ya da kamu hizmetinden yasaklanması veya başkanlık sıfatı veya meclis üyeliğinin sona ermesi hallerinde 46. maddedeki makamlarca belediye başkanı veya başkan vekili ya da meclis üyesi görevlendirilir…”
Bu düzenleme, OHAL döneminde çıkarılan Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile yürürlüğe girmiş, daha sonra yasalaştırılmıştı. Ancak şimdi, bu maddenin Türkiye’deki yerel demokrasi ve seçilmiş iradenin korunması açısından yeniden tartışmaya açılması bekleniyor.
"BU KARAR, KÖKTEN BİR ÇÖZÜMÜN HABERCİSİ"
Kararı kamuoyuyla paylaşan Anayasa hukukçusu Prof. Dr. Tolga Şirin, yaptığı açıklamada, “Cumhuriyet Halk Partisi'nin talebi üzerine 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun ilgili maddeleri hakkında uzman görüş hazırlamıştım. İstanbul 9. İdare Mahkemesi, bu görüşle örtüşen biçimde somut norm denetimi kararı aldı. Anayasa Mahkemesi’nin bu hükümleri iptal etmesi gerekir” ifadelerini kullandı.
Şirin, söz konusu kararın yalnızca Esenyurt değil, tüm belediyelere yönelik kayyum atamalarını ilgilendiren yapısal bir sorun olduğunu vurgulayarak, “Bu haber, tüm kayyum atamaları için kökten çözümün habercisidir” dedi.
ÖNEMLİ HABER!
— Tolga Şirin (@tolgashirin) May 29, 2025
Cumhuriyet Halk Partisi'nin talebi üzerine 5393 sayılı Belediye Kanunu md. 45/2 ve 46'ncı maddelerinin Anayasa'ya aykırılığı konusunda uzman görüşü kaleme almıştım.
İstanbul 9. İdare Mahkemesi, bu uzman görüşümüze koşut biçimde somut norm denetimi karar almış…
"TARTIŞMALI KAYYIM KARARLARININ DAYANAĞI DA KALKMIŞ OLACAK"
Konuyla ilgili bir değerlendirme de davayı açan avukatlardan Hüseyin Ersöz’den geldi. Ersöz, İstanbul 9. İdare Mahkemesi’nin verdiği kararın kayyum atamalarıyla ilgili yasal altyapıyı doğrudan ilgilendirdiğini belirterek şu açıklamayı yaptı:
“Esenyurt Belediye Başkanı Prof. Dr. Ahmet Özer’in görevden uzaklaştırılması ve belediyeye kayyım atanması işlemlerinin iptali için İstanbul 9. İdare Mahkemesi’nde açtığımız davada karar verildi.
İdare Mahkemesi, Belediye Kanunu’nun 46. maddesinin 2. fıkrasının Anayasa’ya aykırı olduğu yönündeki iddiamızı ciddi bularak, Anayasa Mahkemesi’ne somut norm denetimi başvurusunda bulunulmasına karar verdi.
Bu karar, kayyım kararının doğrudan iptali anlamına gelmemekle birlikte, kayyım atamalarına dayanak olan kanun maddesinin Anayasa’ya uygunluğunun denetlenmesinin yolunu açtı.
Anayasa Mahkemesi tarafından yapılacak incelemede, eğer aykırılık tespiti yapılır ve 46/2. madde iptal edilirse, bu durumda bugüne kadar alınan tüm tartışmalı kayyım kararlarının dayanağı da tamamen ortadan kalkmış olacak.
Anayasa Mahkemesi’nin vereceği karar yalnızca yerel yönetim pratiğini değil, demokrasimizin temel ilkelerini, seçme-seçilme hakkını ve merkezi-idari yapı ilişkilerini doğrudan etkileyecek nitelikte olacaktır.”
Esenyurt Belediye Başkanı Prof. Dr. Ahmet Özer’in (@profdrahmetozer) “görevden uzaklaştırılması” ve “belediyeye kayyım atanması” işlemlerinin iptali için İstanbul 9. İdare Mahkemesi’nde açtığımız davada karar verildi.
— Hüseyin Ersöz (@ersozhuseyin) May 29, 2025
İdare Mahkemesi, Belediye Kanununun 46. maddesinin 2.… https://t.co/ym7xcQXzlT pic.twitter.com/x8XQbcPpze
