Türkiye’nin, ödemesini yaptığı F-35’lerin teslimine ilişkin beklentisi sürerken ABD’den ‘jetleri stop ettiren’ hamle geldi. 2020 yılına ait savunma bütçesinde Ankara’ya satılan uçakların geri alınması için 440 milyon dolar ayrıldı. S-400’leri gerekçe gösteren Washington, köprüleri atma adımıyla makul çözüm girişimlerinin önünü tıkarken Kongre de ‘Türkiye’ye yaptırım’ çağrısıyla krize boyut kattı.
Türkiye ile ABD arasındaki en kritik başlık haline gele S-400’ler konusunda Washington yönetiminden kritik bir adım daha geldi. ABD Temsilciler Meclisi ve Senatosu’nun Silahlı Hizmetler Komisyonları, aylar süren pazarlıkların ardından Amerikan Savunma Bakanlığı’nın 2020 yılı bütçesinde anlaşma sağladı. İki komisyon da, Trump yönetimine, Rus S-400 füze savunma sistemini satın aldığı için Türkiye’ye yaptırım uygulanması çağrısı yaptı. Türkiye için üretilen F35’lerin ABD ordusunca alınması için bütçe ayrılan paketten Türk Akım için de yaptırım tasarısı çıktı.
2020 Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası olarak bilinen savunma bütçesi, Senato ile Temsilciler Meclisinde değişiklik teklif edilmeden oylandıktan sonra yasalaşmak üzere ABD Başkanı Donald Trump’a sunulacak.
F-35’LER İÇİN KAYNAK AYRILDI: Yasanın Türkiye ile ilgili kısmında, Ankara’nın S-400 hava savunma sistemlerini alım işlemlerine devam ettiği gerekçesiyle Türkiye’ye F-35 uçaklarının teslim edilmemesi öngörülüyor. Aynı zamanda Türkiye’ye Amerika’nın Hasımlarıyla Yaptırım Yoluyla Mücadele (CAATSA) Yasası kapsamında yaptırım uygulanması gerektiği ifade ediliyor. Bütçenin, “Ulusal Savunma Stratejisi Kapsamında Modernizasyon Programları” kısmında ise Türkiye’nin F-35 uçaklarına ilişkin bir detay yer alıyor. Buna göre “Türkiye tarafından sipariş edilen uçakların alımı için 440 milyon dolarlık” fon ayrılması öngörülüyor. Bütçe raporunda, “Konferans üyeleri (Senato ve Temsilciler Meclisi Konferans komitesi), Türkiye’nin F-35 programından çıkarılmasını destekliyor. Bu nedenle Savunma Bakanlığı, Türkiye tarafından satın alınan tüm F-35 uçaklarının geri alınmasını destekliyor.” ifadesine yer verildi. Ayrıca F-35 üretim bantları olan Lot 12, 13 ve 14 kapsamında, Türkiye’nin siparişlerinin en üst seviyeye çıkarılarak üretime sokulup, ABD Hava Kuvvetleri için satın alınmasına yönelik ek fon sağlanması planlanıyor. Türkiye’nin programdan çıkarılmasından dolayı ortaya çıkabilecek yedek parça açığı için de fon sağlanması öngörülen bütçe raporunda, “Savunma Bakanı’nın Türk F-35A uçakları satın alınmadan önce gerekli destek ekipmanının üretildiğini ve Türk F-35A uçaklarının ABD Hava Kuvvetleri F-35A filosuna entegre edilecek şekilde yapılandırıldığını teyit etmesini gerektiren bir hüküm eklenmesi öngörülüyor.” ifadeleri kullanıldı.
TÜRK AKIM’A DA YAPTIRIM: Bütçede, Rus enerji ihracatına katkı sağlayan enerji boru hatlarının inşasında çalışan bazı gemi şirketlerine yaptırım uygulanması şartı da getiriliyor. Raporda “Bu yasanın kanunlaşmasından sonra 60 günde ve sonraki her 90 günde Dışişleri Bakanlığı, Hazine Bakanlığına danışarak, Kuzey Akımı 2 ve TürkAkım projeleri veya bu projelerin yerine inşa edilecek diğer projelerin inşası için deniz seviyesinden 100 fit ve üzeri derinliğe boru hattı döşeyen gemilerin tespitine ilişkin raporu, ilgili kongre komitelerine sunacaktır.” değerlendirmesinde bulunuldu. Bu projelere gemi sağlayan yabancı kişi ve kuruluşların da yaptırım için tespit edilmesi öngörülüyor.
YPG YARDIMLARI BELLİ DEĞİL: Raporda dikkati çeken diğer bir detay ise Suriye’de “taramadan geçmiş gruplara verilen askeri yardımlara” ilişkin tespitler oldu. ABD, her yıl savunma bütçesinde “SDG” ismini kullanan YPG başta olmak üzere bazı gruplara 500 milyon dolar civarında askeri yardım fonu ayırıyordu. 2020 bütçe raporunda, IŞİD ile mücadele kapsamında Irak için 645 milyon dolar askeri destek fonu ayrılırken, Suriye kısmında Savunma Bakanı’nın gerekli gördüğü miktar, yardım tipi ve verilecek grubu Kongre’ye yazılı bildirmesi gerektiğine işaret edilerek, spesifik bir miktar belirtilmedi.
Raporda, yardım verilecek grupları “IŞİD’e karşı Suriye halkını koruyan”, “IŞİD’ten alınan toprakları koruyan”, “ABD ve müttefiklerini IŞİD, El Kaide ve ilişkili grupların tehditlerine karşı savunan” ve “IŞİD’intutuklu mensuplarını tutan gruplar” şeklinde tanımlandı.
Yardımın sağlanmasına ilişkin ise Savunma Bakanı’nın normal zamanlarda 15 gün öncesinde, acil durumlarda ise 48 saat öncesinde Kongre’ye yazılı olarak yardımın miktarı, tipi, amacı ve verilecek grubun adının yanı sıra bu konuya müdahil olacak Amerikan kuvvetlerinin sayısı ve diğer gerekli bilgileri bildirmesi öngörülüyor. Suriye’deki gruplara sağlanacak yardımların, hafif silahlardan oluşabileceği ve bu konuda geçmişteki sınırlamaların geçerli olduğu belirtilen raporda, Savunma Bakanı’nın bazı durumlarda muafiyet talebinde bulunabileceği de kaydediliyor.
