Türkiye’nin ikinci büyük gölü olan Tuz Gölü, hızla yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Aksaray, Konya ve Ankara sınırlarında yer alan ve ülkenin tuz ihtiyacının yaklaşık yüzde 40’ını karşılayan göl, son yıllarda kuraklık, yağışların düşmesi ve bölgedeki kontrolsüz su kullanımı nedeniyle dramatik şekilde küçüldü. Uzmanlar, 90 yılda yüzde 85 oranında daralan gölün artık “kırmızı alarm” verdiğini belirtiyor.
Su seviyesinin geri çekilmesiyle geniş tuz kütleleri yüzeye çıkarken, göl tabanındaki çölleşme etkisi gün geçtikçe daha görünür hale geliyor. Bölgedeki 200 bin civarındaki su kuyusu, iklim değişikliği ile birleşince Tuz Gölü için geri dönüşü zor bir süreç başladı.
90 YILDA YÜZDE 85 KÜÇÜLDÜ
Jeoloji Mühendisleri Odası Aksaray İl Temsilcisi Tayfun Aydın’ın paylaştığı verilere göre Tuz Gölü’nün küçülme süreci bundan tam bir asır önce başladı.
Aydın, gölün su yüzeyiyle ilgili ilk ölçümlerin 1915’te yapıldığını aktararak şu bilgileri paylaştı:
“1915’te 2 bin 164 kilometrekare olarak belirlenen göl alanı, 1987’de yapılan uydu ölçümlerinde 926 kilometrekareye geriledi. 2005 yılında ise bu alan 326 kilometrekareye düştü. Yani 90 yılda gölün yüzde 85’i yok oldu. Bugün ise yağışların azalması nedeniyle küçülme hızlanarak devam ediyor.”
20 BİN SU KUYUSU GÖLÜ TÜKETİYOR
Tuz Gölü’nün yalnızca iklim değişikliği nedeniyle değil, tarımsal faktörler nedeniyle de hızla kaybolduğunu belirten Aydın, özellikle Eskil ve çevresindeki yoğun su kuyularına dikkat çekiyor.
Bölgedeki tabloyu şu sözlerle özetliyor:
“Eskil ve çevresinde yaklaşık 20 bin su kuyusu bulunuyor. Bunun 15 bini kaçak, 5 bini ruhsatlı durumda. Eskiden 1,5 metrede bulunan yeraltı su seviyesi bugün 80 metreye kadar indi. Kuyular ise artık 300 metre derinliğe ulaşıyor. Bunun en büyük sebebi mısır ve yonca gibi çok su isteyen ürünlerin ekilmesi.”
Aydın’a göre tarımda bilinçsiz sulama ve yanlış ürün tercihleri gölün yok oluşunu hızlandırıyor.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE KURAKLIK KRİTİK DERECEDE
Tuz Gölü’nü besleyen Peçenek Suyu, İnsuyu ve Uluırmak gibi akarsuların artık akmadığını belirten uzmanlar, bölgenin Türkiye’nin en az yağış alan yerlerinden biri olduğunu hatırlatıyor.
Aksaray bölgesine yılda metrekareye yalnızca 324 kilogram yağış düşerken, Türkiye ortalamasının 574 kilogram olduğu belirtiliyor.
Bu fark, gölü besleyen su kaynaklarının hızla tükenmesine neden oluyor.
UZMANLARDAN “ACİL ÖNLEM” ÇAĞRISI
Aydın, Tuz Gölü’nün kurtarılması için zamanın daraldığını vurgulayarak şu önerileri sıralıyor:
- Su kuyularının denetim altına alınması
- Çok su isteyen ürünlerin yerine arpa gibi daha az su tüketen ürünlerin desteklenmesi
- Tarımsal sulamada tasarruflu yöntemlere geçilmesi
- Göl çevresindeki su kaynaklarının korunması
“Suyu korumak, Tuz Gölü’nü korumaktır. Bugün önlem alınmazsa gölün tamamen yok olması kaçınılmaz hale gelecek.” dedi.
