Türkiye'deki yerel yönetimlerin belirlenmesi için 31 Mart'ta yapılması planlanan seçimler için çalışmalarını sürdüren iktidar ve muhalefetin gözü esas olarak üç büyük şehirde: İstanbul, Ankara, İzmir. Son üç seçimdir ittifakla seçime giden siyasi partilerin yeni dönemde nasıl tutum alacağı merak konusuyken AK Parti ve MHP ortak komisyon kurarken CHP, kurultay sonrası muhalefet partilerinin kapısını çalmayı planlıyor.
Türkiye'de bir önceki yerel seçim 30 Mart 2014'te yapılmıştı. AK Parti yüzde 42, CHP yüzde 26, MHP yüzde 17 oy almıştı. O dönem yeni kurulmuş olan HDP, Kürt illerinde BDP, diğer kentlerde ise HDP adıyla seçime girmiş, BDP yüzde 4, HDP ise yüzde 2 almıştı. Resmi sonuçlara göre 30 büyükşehirden 18'ini AK Parti, 6'sını CHP, 3'ünü MHP, 2'sini BDP kazanmıştı.
2018’den bu yana uygulanan ittifak sistemi konusunda, Cumhur İttifakı partileri Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) ve Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) “etle tırnak gibi” diye nitelendirilen seçim iş birliğini, Mart 2024'teki yerel seçimlerine de taşımaya hazırlanıyor.
BBC'nin haberine göre; geçen seçimde 6 partinin bir araya geldiği Millet İttifakı ise dağınık bir görünüm sergiliyor. 2019 yerel seçimlerinde Batı illerinde aday çıkarmayarak CHP adaylarına destek veren Halkların Demokratik Partisi'nin (HDP) Yeşil Sol Parti’nin (YSP) çatısı altında gireceği yerel seçimleri için alacağı tutum muhalefet açısından önem kazanacak.
Yerel seçim ittifakları, şimdiden tartışılmaya başlasa da, başta AK Parti ve CHP olmak üzere Meclis’te temsil edilen bazı siyasi partiler, seçim ittifakı veya işbirliği konusunda masaya oturmak veya işbirliği arayışı için yeni parti yönetimlerinin şekilleneceği olağan büyük kongre süreçlerinin tamamlanmasını bekliyor.
AK Parti 7 Ekim, YSP 15 Ekim’de olağan büyük kongrelerini, CHP ise 4-5 Kasım tarihlerinde 38. Olağan Büyük Kurultayı’nı gerçekleştirecek.
Yerel seçimlerde resmi olarak bir ittifak söz konusu değil. Ancak şimdiye kadar genel seçim ittifakları, yerel seçimlere de taşındığı için, bu işbirlikleri de bir anlamda “ittifak” olarak nitelendiriliyor
Peki iktidar ve muhalefet cephesinde, yerel seçim için ittifak, işbirliği konusunda şu andaki pozisyonları ne? Siyasi partilerdeki yönetim değişikliği, ittifak hesaplarını da değiştirir mi?
AK PARTİ VE MHP ORTAK KOMİSYON KURDU
Seçim iş birliği konusundaki en net iki parti AK Parti ve MHP. 2018 seçimlerinde başlayan seçim ittifakını, yerel seçimler de taşıma kararı alan AK Parti ve MHP, bu amaçla ortak komisyon kurdu. MHP’den Genel Başkan yardımcıları Feti Yıldız, Sadir Durmaz, AK Parti’den Genel Başkanvekili Efkan Ala’nın başkanlığındaki üç kişilik heyet ortak ittifak yapılacak iller için ön çalışma yürütecek.
İki partide yerel seçim işbirliği için kriter, “eldeki belediyeleri korumak, 2019 yerel seçimlerinde, başta İstanbul olmak üzere muhalefete geçen belediyeleri geri almak” olarak ifade ediliyor. AKP’de “popüler adaylar” yerine, “hizmet belediyeciliği” vurgusunun öne çıkacağı isimlerin aday gösterilmesi görüşü öne çıkıyor. Bunun için yerel ölçekteki talepler dikkate alınarak aday belirlenmesi düşünülüyor.
İktidar partisi kaynakları, 2019 yerel seçimlerinde bazı yerlerde ayrı seçime girilmesi nedeniyle, CHP’nin veya başka bir muhalefet partisinin aradan “sıyrılıp” belediyeleri aldığını anımsatıyor.
AKP ve MHP’nin başa baş oy aldığı bazı illerde CHP’nin yüzde 30-35 oyla belediye başkanlığını aldığına dikkat çekilerek, önümüzdeki yerel seçimlerde, bu tür yerlerde ortak adayla seçime girilebileceği ifade ediliyor. Bu konuda ilçeleri de kapsayacak, ayrıntılı çalışma yapılması planlanıyor.
Son seçimlerde Cumhur İttifakı içinde yer almasına karşın, kendi milletvekili adaylarını çıkaran Yeniden Refah Partisi (YRP) ise yerel seçimlerde de kendi adaylarıyla yarışacak.
CHP, MUHALEFET PARTİLERİNİN KAPISINI ÇALMAYI PLANLIYOR
İktidar bloğundaki iş birliği öngörülebilirken, muhalefet cephesi dağınık bir görünüm sergiliyor. 2019 seçimlerinde CHP, Ankara ve İstanbul’un da aralarında bulunduğu birçok büyük şehir belediyesini ittifak veya seçim işbirliği ile yıllar sonra AKP’den almıştı. CHP, kasımdaki olağan kurultayın ardından, yerel seçimler için de başta eski ittifak ortakları olmak üzere, Cumhur İttifakı’nın karşısında yer alan siyasi partilerin kapısını çalmaya hazırlanıyor.
Çok adaylı yarışın yaşanacağı CHP kurultayında, Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu’nun karşısındaki en güçlü aday, Meclis Grup Başkanı Özgür Özel. CHP’de olası bir yönetim değişimi halinde, ittifak veya seçim işbirlikleri konusundaki tutumda çok köklü bir değişiklik olması beklenmiyor.
Gerek Kılıçdaroğlu, gerekse “değişimcilerin adayı” Özgür Özel, yerel seçimlerde işbirliği konusunda adım atacakları mesajını veriyorlar.
Kurultayda yarışacak iki ismin de genel başkan seçilmeleri halinde, özellikle Ankara ve İstanbul’da seçim işbirliği için İYİ Parti’yi masaya oturtmak için harekete geçmesi bekleniyor.
"İYİ PARTİ’NİN ŞARTLARI BU KEZ AĞIR OLUR"
2019 seçimlerinde CHP’ye ittifak önerisi götüren İYİ Parti ise köklü tutum değişikliğine gitti ve şimdilik seçim işbirliklerine kapılarını kapattı. Parti yöneticileri, ısrarla tek başına seçime gireceklerini ve İzmir’in ardından diğer illerde de adaylarını açıklayacaklarını dile getirse de kulislerde, siyasette her zaman bir “müzakere zemininin” bulunabileceği de anımsatılıyor.
Ancak 2019 yerel seçimlerinde İYİ Parti’nin ittifak teklifinde bulunduğu, birçok yerde fedakârlık yaptığı düşünülüyor. İYİ Partililer, şu anda CHP ile yeniden masaya oturmak gibi bir düşünce olmadığını ancak ilerleyen süreçte böyle bir kapı açılması halinde de şartlarının “ağır” olacağını, artık özveride bulunan tarafın CHP olacağını ifade ediyorlar.
DEVA Partisi ile seçimde ortak aday çıkaracak olan Gelecek ve Saadet Partisi işbirliğine açık
Bir önceki seçimlerde Millet İttifakı içinde yer alan Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA) kendi adaylarıyla, Meclis’te ortak grup kuran Gelecek ve Saadet Partisi ise ortak adaylarla seçime girmeyi planlıyor. Ancak bu CHP veya diğer muhalefet partileri ile yerel seçim işbirliklerine kapıların kapatılması anlamına gelmiyor.
DEVA'NIN YEREL SEÇİM TUTUMU
DEVA Partisi, seçim iş birliği konusunda CHP’den gelebilecek önerilere öncelik verme eğiliminde. BBC Türkçe’ye konuşan bir parti yöneticisi de yerel seçimlere ilişkin tutumlarını şöyle özetledi:
“Seçimlere kendi adaylarımızla gireceğiz. Ama iktidarın olumsuzlukları göz önündeyken, muhalefet İstanbul’da, Ankara’da düzgün adaylar çıkardığında, biz de göz göre göre buraların iktidara bırakılmasını doğru bulmayız. Elbette işbirliği yapılır. Zaten yapılmazsa, seçmen makul adayda buluşur.
Siz iki yıl aynı masada oturacaksınız, parlamenter sistem istiyoruz diyeceksiniz. Ondan sonra e bu oyun olmadı, ben misketlerimi toplayıp gidiyorum, diyeceksiniz. Böyle bir şey bizim açımızdan olmaz.”
YEŞİL SOL PARTİ TABANINDA EĞİLİM: KENDİ ADAYLARIMIZLA YARIŞALIM
Kapatma davası nedeniyle HDP, yerel seçimlere girmeyecek ancak bir önceki seçimde olduğu gibi YSP çatısı altında seçimlere girecek. İYİ Parti gibi HDP de 2019’da CHP’li büyükşehir belediyelerinin kazanılmasında kilit rol oynamıştı.
YSP, bireysel açıklamalar dışında, yerel seçimlere ilişkin stratejisini netleştirmiş değil. Partinin isim değişikliğinin de gündeme geleceği 15 Ekim’de yapılacak olağan kongrenin ardından bu konudaki tutumun netleşmesi bekleniyor.
2019 seçimlerinden sonra hemen hemen tüm kazanılan belediyelerine kayyum atanması nedeniyle YSP’nin öncelikli hedefi, bu belediyeleri yeniden kazanmak.
Başta, Doğu ve Güneydoğu olmak üzere kayyım atanan belediyelerin yeniden kazanılması için parti yönetimi, adayları mümkün olduğunca geniş toplum kesimlerinin önerileri doğrultusunda belirleme kararı aldı.
Bu çerçevede, parti üyeleri, inanç ve kanaat önderleri, demokratik kitle örgütleri, sivil toplum, barış annelerinin de aralarında bulunduğu platformların aday belirleme sürecine etkin katılımının sağlanması planlanıyor.
YSP kaynakları, ittifak ve seçim işbirliği konusundaki tutumun büyük kongre sonrasında yapılacak iç değerlendirmelerin ardından kamuoyuna açıklanacağını ifade ediyor.
Ancak, 28 Mayıs seçimlerinden sonra parti tabanından, Türkiye’nin yer yerinde seçimlere, kendi adaylarıyla gidilmesi konusunda yoğun baskı olduğu da anımsatılarak, seçim iş birliği konusundaki tutumda bu taleplerin de dikkate alınacağına işaret ediliyor.
TİP, CHP’DEN KOPACAK SEÇMENİN ADRESİ OLABİLİR Mİ?
Son seçimlere YSP’nin de içinde yer aldığı Emek ve Özgürlük İttifakı içinde yer alan, ancak bazı seçim çevrelerinde kendi adayıyla giren Türkiye İşçi Partisi’nin (TİP) yerel seçim ittifakı için önceliği YSP.
Ancak TİP, cumhurbaşkanlığı seçimindeki yenilginin ardından hayal kırıklığına uğrayan CHP seçmeninin “ikinci adresi” olmayı da hedefliyor. Partide henüz ittifak konusunda bir karar alınmamakla birlikte, CHP’ye de açık kapı bırakılabileceği ifade ediliyor.
İstanbul’da TİP’in yaklaşık 400 bin oyunun olduğuna dikkat çekiliyor ve her iki parti için de bunun önemli ve sonuca etki edecek bir rakam olduğuna dikkat çekiliyor. TİP’in Muğla ve Hatay gibi bazı şehirlerde ilçe belediye başkanlıkları çıkarma potansiyeli olduğu ve ilkelerde uzlaşılması halinde YSP'nin yanı sıra, CHP ile de iş birliği yapılabileceğine dikkat çekiliyor.
TİP kaynakları, gerek Yeşil Sol, gerekse CHP’nin, “TİP oyları cepte” anlayışından vazgeçmesi gerektiğini savunuyor. Parti yönetimi, önümüzdeki günlerde seçim işbirliği ilkelerini bir bildiri ile kamuoyuna açıklamayı planlıyor.
