Sakarya'nın Hendek ilçesinde 7 işçinin hayatını kaybettiği, 127 kişinin de yaralandığı havai fişek fabrikası faciasında bilirkişi raporu bir kez daha 'ihmaller zinciri'ni ortaya koydu: Çin Mahallesi'nde yasal olmayan bir şekilde ve tüzüğe aykırı olarak depolama ve üretim yapılmıştır. Depo başına 6 ton patlayıcı/kimyasal içerik bulunduğu görülmektedir. İlgili mevzuata göre, bu depoların minimum 2 ton kapasiteli patlayıcı madde muhafaza yapıları olarak ele alınması gerekirdi.
Sakarya'nın Hendek ilçesinde 3 Temmuz'da 7 kişinin hayatını kaybettiği, 127 kişinin de yaralandığı havai fişek fabrikasındaki patlama ile ilgili hazırlanan bilirkişi raporu tamamlandı.
200 SAYFALIK RAPOR HAZIRLANDI
Patlama büyüklükleri, sayısı ve zamanlarının belirlenmesi amacıyla 11 kişiden oluşan heyet tarafından hazırlanan 200 sayfalık bilirkişi raporu, Hendek Cumhuriyet Başsavcılığı'na gönderildi.
4 BÜYÜK PATLAMA OLDU, 1 DAKİKA 54 SANİYE SÜRDÜ
Sakarya Üniversitesi kampüsünde yer alan SAU1 deprem kayıt istasyonu geniş bant kayıtlarının incelendiği belirtilen raporda, 4 büyük patlama sürecinin gerçekleştiği, patlamaların evresinin 1 dakika 54 saniye sürdüğü bildirildi.
6 PATLAMA ÇUKURU ORTAYA ÇIKTI
Raporda, olay yerinin keşfi sırasında 6 patlama çukuru görüldüğü ifade edilerek, zamanca ilk ve büyüklükçe en büyük patlama sürecinin iş yerinin Çin Mahallesi kısmındaki misket deposu, ilaç eleme yeri ve misket laboratuvarıyla ilişkili olduğunun değerlendirildiği kaydedildi.
En büyük patlayıcı miktarının 5 bin 700 kilogram gök bombası (13 ton 396 kilogram TNT'ye eş değer) olduğu ve 19 metre çapında çukur oluşturduğu belirtilen bilirkişi raporunda, 4 ton 82 kilogram gök bombası (9 ton 595 kilogram TNT'ye eş değer) patlamasında 17 metre, 1 ton 106 kilogram gök bombası (2 ton 599 kilogram TNT'ye eş değer) patlamasında 11 metre, 831 kilogram gök bombası (1 ton 953 kilogram TNT'ye eş değer) patlamasında 10 metre, 53 kilogram gök bombası (125 kilogram TNT'ye eş değer) patlamasında 4 metre ve 831 kilogram gök bombası (1 ton 953 kilogram TNT'ye eş değer) patlamasında 10 metre çapında çukur oluştuğu bilgisi verildi.
"YASAL SINIRLARIN ÜZERİNDE PATLAYICILAR DEPOLANMIŞTIR"
Raporda, depolarda sütrelerin bulunmadığı ve güvenlik mesafelerinin yasal değerlere uymadığına işaret edilerek, şu tespitlere yer verildi:
"Çin Mahallesi'nde patlama çukurlarının olduğu bölgede toplam olarak denklem 1'e göre 10 ton 183 kilogram patlayıcı birikimi olduğu ifade edilebilir. Denklem 3'e göre ise yaklaşık 30 ton civarındadır. Bu bölgedeki depolar ve misket üretim bölgelerinde yasal sınırların üzerinde patlayıcılar depolanmıştır.
"ÇİN MAHALLESİ'NDE TÜZÜĞE AYKIRI ÜRETİM YAPILMIŞTIR"
2 Temmuz 2020 tarihindeki depo kayıtlarında piroteknik patlayıcıların toplam miktarı 41 ton 281 kilo 38 gramdır. Buna ilave olarak 5 tondan fazla miktarda Kosova için piroteknik materyal üretilmiştir. Sonuç olarak Çin Mahallesi'nde yasal olmayan bir şekilde ve tüzüğe aykırı olarak depolama ve üretim yapılmıştır."
"HİÇBİR ÖNLEM ALINMADIĞI ANLAŞILDI"
Patlayıcı mamullerin muhafaza edildiği depolarda herhangi bir olası patlama, parlama ve yangın etkilerine karşı yapısal anlamda hiçbir önlem alınmadığının, hepsinin patlamadan sonra büyük yangında kullanılamaz hale geldiğinden anlaşıldığına dikkati çekilen raporda, depolar arasında herhangi bir sütre yapılmadığı gibi güvenlik mesafelerine de dikkat edilmediğinin belirlendiği kaydedildi.
"YAPILARIN RUHSAT KAYITLARINA ULAŞILAMADI"
Havai fişek fabrikasının yerleşkesinde bir sığınak yapısına ait proje hazırlandığı ve resmi makamlarca onaylanmasına rağmen bu tür elzem ve önemli bir yapının sahada inşa edilmediğinin belirlendiği anlatılan raporda, "İdari binanın ikinci katına ait kullanım ruhsatı olmadığı gibi arazinin kuzeyinin uç kısmında depo amaçlı kullanılan irili ufaklı baraka türünden yapıların da ruhsat kayıtlarına ulaşılamamıştır." tespitinde bulunuldu.
TEHLİKELİ BÖLGELERE UZATMA KABLOLARI İLE ELEKTRİK ÇEKİLMİŞ!
Raporda, yıkılmamış binalarda yapılan incelemelerde parlama, patlama tehlikesi olan binalarda kıvılcım çıkarabilecek elektrikli cihazlar konulduğu, tehlike bölgelerine uzatma kablolarıyla elektrik çekildiği, makine tamiratları yapılırken elektrik bağlantılarında güvenlik kurallarına uyulmadığı, bağlantı noktalarında sızdırmazlık özelliğinin bozulduğu, statik elektriğe karşı yeterli tedbirlerin alınmadığı, çalışanların kontrolünün muntazaman yapılmadığı, gelişen teknolojiyi kullanarak alınabilecek güvenlik tedbirlerinin alınmadığının görüldüğü bildirildi.
PATLAYICI KAPASİTESİNİN 3 KATINA ÇIKMIŞLAR!
İş sağlığı ve güvenliği hukuku bakımından düzenlenen yükümlülüklerin tam olarak sağlanmadığının anlaşıldığına işaret edilen bilirkişi raporunda, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli olan tüm önlemlerin alınmadığı sonucuna ulaşıldığı vurgulandı.
Raporda, patlayıcı materyallerin depolandığı toplam alanın 2 bin 400 metrekare olduğu belirtilerek, "Depo başına yaklaşık 6 ton patlayıcı/kimyasal içerik bulunduğu görülmektedir. İlgili mevzuata göre bu depoların minimum 2 ton kapasiteli patlayıcı madde muhafaza yapıları olarak ele alınması gerekirdi." ifadeleri yer aldı.
NE OLMUŞTU?
Sakarya'nın Hendek ilçesinde MÜSİAD Sakarya Şube Başkanı Yaşar Coşkun'un sahibi olduğu Coşkunlar Havai Fişek Fabrikası'nda meydana gelen patlamada 7 işçi hayatını kaybetmiş, 127 işçi yaralanmıştı.
Coşkunlar Havai Fişek Fabrikası'nda daha önce de defalarca patlama yaşandığı ortaya çıkmıştı.
11 Şubat 2019: Sakarya'nın Hendek ilçesine bağlı Yukarıçalıca Köyü yakınlarındaki Büyük Coşkunlar Havai Fişek Fabrikası'nın kız kaçıran imalatının yapıldığı bölümde meydana gelen ve Hediye Hallaç'ın (26) hayatını kaybettiği patlamada 14 kişinin yaralandığı bildirildi.
29 Eylül 2009: Coşkunlar Havai Fişek Fabrikası'nda meydana gelen patlamada 1 işçi öldü, 1 işçi yaralandı. Yangına maytap fitillerinin kurumadan kesilmesi neden oldu.
17 Ağustos 2009: Çoşkunlar Havai Fişek Fabrikası'nda Ramazan topları için patlayıcı üretilen laboratuar bölümünde patlama meydana geldi. Patlamada fabrikadaki binalardan biri yıkıldı, diğerlerinde de büyük hasar oluştu. Üretim tesisindeki binaları yerle bir eden patlamada 1 işçi hayatını kaybetti, 33 işçi yaralandı.
21 Mayıs 2009: Çoşkunlar Havai Fişek Fabrikası’nın maytap imalathanesi bölümünde patlama meydana geldi. Üzeri açık tente ile çevrili olduğu belirtilen imalathanedeki patlamada 3 işçi yaralandı.
1 Eylül 2007: Çoşkunlar Havai Fişek Fabrikası'nın barut üretiminde kullanılmak üzere kömür öğütülen bölümde kıvılcımdan kaynaklanan bir patlama oldu. Patlamada 1 işçi yaralandı.
BİR HAFTA SONRA BİR PATLAMA DAHA
Patlama ile ilgili gözaltına alınan aralarında fabrika sahibinin de bulunduğu 5 şüpheli tutuklanmış, bir şüpheli ise adli kontrol şartıyla serbest bırakılmıştı.
Kontrollü imha amacıyla Adapazarı ilçesi Taşkısığı mevkisine getirilen fabrikadaki patlayıcıların, 9 Temmuz'da 11.35 sıralarında kamyondan indirildiği sırada meydana gelen patlamada 3 asker şehit olmuş, 8 jandarma personeli ile kamyon şoförü yaralanmıştı.
