KARAR jürisi ‘roman’da 2022’nin en iyileri’ni seçti: Usta kalemden şaşırtıcı bir denizaltı anlatısı

SALİHA SULTAN

KARAR jürisi ‘roman’da 2022’nin en iyileri’ni seçti. Metin Celâl, Vecdi Çıracıoğlu,
Nazlı Eray ile Veysel Gökberk Manga’dan oluşan jüri, KARAR okurları için 14 kitaplık bir liste çıkardı. ‘Puslu Kıtalar Atlası’yla tanınan yazar İhsan Oktay Anar’ın 8 yıl aradan sonra okuyucuyla buluşturduğu deniz altı anlatısı ‘Tiamat’ öne çıktı. Özgün bir yazım üslubuna sahip eser için jüri üyeleri “Varoluş mücadelesi katmanlı bir düşünsel yapı içerisinde okuyucuya aktarılıyor” değerlendirmesinde bulundu.

• METİN CELAL

DÜN, BUGÜN VE GELECEK ARASINDA BİR SARMAL

Bir sıralama olmadan.

Yazarlarevi Cinayeti, Oya Baydar, Can: Baydar’ın yine çok katmanlı romanının ismine bakarsanız bir polisiye okuyacağımız izlenimi veriyor. Gerçekten de polisiye, gizem-gerilim romanı olarak okumak mümkün. Baydar, usta bir yazar olarak romanın isminden başlattığı gerilimi son sayfalara kadar sürdürüyor. Ama baba-kız, aile, insan ilişkileri, varoluş sorunları, romana mekân seçilen ada ve yazarın romanlarına konu olan coğrafyadan yola çıkarak Türkiye’nin sosyal, ekonomik ve politik önemli sorunları da romanın katmanlarını oluşturuyor.

Belki de Dünyanın Sonundayım, Yavuz Ekinci, Everest: Ekinci, iktidar olma halini, insanın en temel mesele- lerinden birini sorguluyor. Osmanlı’nın muktedir padişahları ne kadar iktidara sahipti? Ne denli kendilerini güvende ve huzurlu hissediyorlardı? Osmanlı’nın tarihine dalarken belli bir padişaha odaklanmadan ama anımsatarak ve bilinen olaylara soyut göndermelerle anlatıyor öyküsünü.

Avucumda Rüzgâr Var, İsmail Güzelsoy, Doğan Kitap: Güzelsoy yine çok boyutlu, geçmişle, tarihle, efsaneler ve masallarla bağlar kuran ama bir macera romanı gibi soluk soluğa gelişen bir roman yazmış. Önceki romanlarındaki tavrını sürdürerek masalla gerçeği, efsaneyle öyküyü birbirine katmakla kalmıyor udun, udilerin dünyasına derinlemesine dalmamamızı sağlayacak tarihsel ve teknik bilgi birikimiyle donatıyor anlatısını.

Kendi Hayatında Ölme Vakti, Mehmet Eroğlu, İletişim: Roman insanın kendini aramasının öyküsü. Mehmet Eroğlu, geçmişin trajedilerinin bugünün dramlarıyla bağlayan, hem kurduğu metinler arası bağlarla edebi açıdan önem taşıyan, hem de insanın varlığı hakkında sorular sordururken güncel olaylarla bağlar kuran keyif ve merakla okunan bir roman yazmış.

Metin Celal

Bütün Ateşler Söndüğünde, Filiz Özdem, Yapı Kredi: İki ana eksende gelişen bir anlatı olan roman Asaf’ın yaşamını derinden etkileyen iki büyük acıyla başlıyor. Babasını ateş, oğlunu su almıştır. Pervin ise günlük gazetede kendisine mektup yazanların derdine derman olmaktadır. Dün, bugün ve gelecek arasında salınıp bir sarmal oluşturan roman nihayetinde çemberi tamamlayıp ‘bu iki farklı hayat nerede buluşacak?’ sorusuna cevap vermek için bir noktada da buluşuyor.

• VEYSEL GÖKBERK MANGA

DEPREMDEN PANDEMİYE UZANAN FAY HATTI

Birlikteydik ve Yalnızdık, Metin Savaş, Ötüken: Metin Savaş’ın yeni kitabı gerçekte bir devam romanı; fakat devamcısı olduğu Zemheri Kuyusu’ndan bağımsız. Anlatıda yer alan deprem birincil bir etkiye sahip değil. Bir yarık gibi, bir fay hattı gibi geçip gidiyor. Savaş’ın Türkçesini eskiden beri beğenirim; ama bu kitapta, içimizden bir fay hattıyla geçip depremlerden pandemiye uzanması fazlasıyla hoşuma gitti.

Veysel Gökberk Manga

Bahara Bir Hediye, Ömer F. Oyal, Yapı Kredi: Ömer F. Oyal’ın Türkiye’nin son yıllardaki en iyi romancısı olduğunu söylemek isterim. Nitekim, Yunus Nadi ödüllü ‘Gemide Yer Yok’u da bunun delili niteliğinde. Romanda Oyal, daha başlangıçtan, ilk cümleden itibaren bize sunacağı şeyin bir hediye olmadığını anlatıyor: “Gidiyorum.” Ama böyledir. Ben her zaman, şeylerin dünyadaki yerlerini tersinden anlayabilen yazarları beğenenlerden oldum.

Tiamat, İhsan Oktay Anar, Everest: Tiamat’ı okumak, eski bir dostla tekrar buluşmak gibi. Anar’ın Tiamat’tan çok daha iyi kitapları var; hatta Tiamat’ın, onun yazdıkları içindeki en zayıf kitap olduğu da doğrudur. Yine de, Türk Edebiyatı’nın uzun zamandır içine sıkıştığı bu çorak, kokusuz, basık iklimde, kalemine kefil olabileceğiniz, üstelik klişe konulara düşmeyeceğinden de emin bulunduğunuz bir yazarı yeniden, yeniden ve yeniden okumak güzel.

Eğer Ben Kabil İsem, Emre Taş, İletişim: Eğer Ben Kabil İsem bir ilk roman. Pek az yazar henüz ilk romanında bu kadar muğlak bir anlatı kurmayı becerebilmiştir. Son zamanlarda bizde de deneysel diyebileceğimiz romanların sayısının arttığını görmek mutluluk veriyor. Bu tip çabaların, Türk okurunu daha iyi kitaplar okumaya, kafasını daha çok çalıştırmaya zorlayacağını zannediyorum.

Beter Ol Mitat Karaman!, Doğu Yücel, Can: Yücel, Mitat Karaman’ı bize ‘Kimdir Bu Mitat Karaman?’ adlı kitapla sun- muştu ilk kez. Devam kitabı, bu bakımdan, ‘Beter Ol Mitat Karaman’. Hafif polisiye, hafif popart, biraz da gündelik tınılar taşıyan bir kitaptı birincisi. Bu kitapta ise, gündelik hayatın absürtlüğü, yazarı biraz daha gerçekçi bir kitap yazmaya itmişse de, sıradanın olağandışılığı bizi eskisinden daha tehlikeli bir Mitat Karaman evreninin içine sokmuş.

• VECDİ ÇIRACIOĞLU

TEK ÇATI ALTINDA TOPLANAN GÜÇLÜ KADINLAR

Kız Kardeşim, Verda Pars, Yitik Ülke: Polisiye edebiyatın yete- nekli ismi Verda Pars’ın sürükle- yici yeni romanı “Kız Kardeşim”, bir kadının ölümüyle, dolayısıyla bir annenin, küçük hayallerin, bir kız kardeşin dolayısıyla kocaman bir dünyanın ölümü üzerine sarmal gizem taşıyan ve kahramanına zorlu sınavlar verdiren bir polisiye olması nedeniyle.

Banliyö Kıraathanesi, Murat Yaykın, Can: 12 Eylül Darbesi üzerinden 42 yıl geçmesine karşın, insanların belleğinden çok çabuk uzaklaşmasını anlatması ve uyumanın iyileştirme özelliğine değinerek kişisel hafızaların zamanla silinmesini eleştiriyor ve unutmamanın, unutturmamanın ne kadar büyük bir erdem olduğunu vurguladığı için.

Zamansız, Latife Tekin, Can: Olay örgüsün farklılığı kitabın ilk göze batan yanı olması, yazarın şiirsel bir üslup kullanmış olmasındaki kelime ekonomisi, azdan çoğa varmak, her varışın yeni bir katman yaratması, dilin imgeleşmesi, imgenin dilleşmesi ve yazım dilinin söküldüğü, yapının bozulduğu, metnin dili, dilin metni var etmesi ve imge-egemen gerçekçi büyülü bir roman olduğu için.

Tiamat, İhsan Oktay Anar, Everest: Kendine has bir yazım üslubuna sahip yazarın sekiz sene sonra okurla yeniden buluştuğu bu roman, varoluş mücadelesinin bu sefer denizin altında gerçekleştirirken katmanlı bir düşünsel yapı içerisinde din-bilim, özgürlük-varlık, düşünme-düşünme biçimleri gibi birçok çatışmaya temas etmesi açısından.

Vecdi Çıracıoğlu

Yokuş Aşağı Portakallar, Zeynep Uzunbay, Sel: Yaşamları farklı mecralarda akmış kadınların birbirine değen ve iç içe geçen hikâyeleri tek çatı altında ustalıkla topladığından, mahkûm edildikleri çukurdan, kangrenleşmiş yaralara rağmen, erkeklerden aman dilemeyerek bir çıkış arayan karaktereri ustaca irdeleyerek, her birinin yolunu incelikle örmesinden ve kadınlar arası dostlukların karmaşık sonuçlarına varmasıyla okurunu yüreklendirdiğinden.

• NAZLI ERAY

BU DİZİDE DÜNYA VAR

Bu yıl tek bir kitap öneremeyeceğim ancak bence bu yılın en dişe dokunan, okura en çok vizyon aşılayabilecek ve bütün dünya edebiyatı yelpazesini anında açabilecek en önemli yapıt Everest Yayınları’nın ‘Açıkhava Kitapları’ dizisi.

Nazlı Eray

Bu dizide şiir, anı, oyun deneme anı ve roman ne ararsanız, bütün dünya edebiyatı var. Ayşe Kulin, Orhan Kemal, Sabahattin Ali, Melih Cevdet Anday gibi isimlerin yanında benim de ‘Ömür Uzatma Kahvehanesi’ kitabımın da bu dizide yer almasından gurur duyuyorum. Özellikle günümüz gençliğinin birkaç basamak atlayarak okuması, tanıması gereken bütün yazarlar dizide. Bu dizinin içinde dünya var.