İslam aleminin 5. Harem-i Şerifi olan Diyarbakır'daki tarihi Ulu Cami'de, 1183 yılında El Cezeri tarafından yapılan sütunlar depremin habercisi olarak biliniyor. Gönüllü rehberlik yapan Yaser Aydın, El-Cezeri'nin medrese içerisindeki sütunların yapılmasındaki amacın, deprem veya toprak kaymasında alarm sistemi gibi işlevi olduğunu belirtti. Sütunlar birçok yerden ziyarete gelen yerli ve yabancı turistler tarafından ilgi görüyor.
Anadolu'nun en eski camilerinden Diyarbakır Ulu Caminin içinde bulunan ve Anadolu'nun ilk medreselerinden biri olan tarihi Mesudiye Medresesi'nde 1183 yılında, sibernetiğin ilk adımlarını attığı ve ilk robotu yapıp çalıştırdığı belirtilen Ebü'l-İzz İsmâîl bin er-Rezzâz (El-Cezeri) tarafından yapılan aynı zamanda Leonardo da Vinci'ye ilham kaynağı olduğu düşünülen 2 sütun depremin habercisi olarak biliniyor. Sütunlar ziyarete gelen turistlerin yoğun ilgisini çekiyor.
4 yıla yakın Diyarbakır Ulu Cami'de Diyanet İşleri Başkanlığının görevlendirdiği gönüllü rehberlik yapan Yaser Aydın, El-Cezeri'nin medrese içerisindeki sütunları yapmasındaki amacın, deprem veya toprak kaymasında alarm sistemi gibi işlev gördüğünü söyledi.
Tarihi medresenin 1183 yılında Melik Mesud döneminde yapımının tamamlandığı için Mesudiye Medresesi adını aldığını aktaran Aydın, Mesudiye Medresesi'nin Anadolu'nun ilk medreselerinden biri olduğunu ifade etti.
Ulu Cami ve Mesudiye Medresesi içerisinde El-Cezeri'ye ait 2 eserin olduğunu hatırlatan Aydın, “Burada hem Ulu Cami avlusunda hem de medresenin içerisinde İmam El-Cezeri'ye ait olduğu ifade edilen 2 tane önemli eser bulunuyor. Bunlardan bir tanesi hemen arkamızda bulunan sütunlardır. Sağda ve solda mihrabın iki tarafında sütunlar bulunur. Mihrabın sağına ve soluna bu sütunların yapılmasındaki neden; herhangi bir deprem veya toprak kayması olduğu zaman yapıda herhangi bir hasar meydana geldiği zaman bu sütunları döndüremiyoruz ve durduğu yerde kilitleniyor” dedi.
El-Cezeri'ye ait sütunların 1975 Lice depreminden dolayı kısmen hasar gördüğünü kaydeden Aydın, “Solda olan sütun sağlıklı çalışırken sağdaki sütunu çevirmekte zorlanıyoruz. Bunun sebebi de yaşlı amcalarımıza sorduğumuzda en son Diyarbakır'da meydana gelen Lice depremiyle beraber bu yapının az da olsa hasar gördüğü yorumu yapılır. Bu anlamda sütunların bir alarm sistemi gibi işlev gördüğünü söyleyebiliriz” ifadelerine yer verdi.
