İnsan ömrünü uzatma ve yaşlanmayı tersine çevirme hayali, bilim dünyasında yıllardır büyük bir hedef. Bu hayale ulaşmada dev bir adım ise yapay zekâ sayesinde geldi. OpenAI ile biyoteknoloji firması Retro Biosciences’in birlikte yürüttüğü projede, insan hücrelerinin gençleştirilmesinde etkili olan Yamanaka faktörleri, yeni nesil bir yapay zekâ modeliyle yeniden tasarlandı. Sonuç: Reprogramlama (yeniden programlama) verimliliğinde 50 kat artış ve çok daha az DNA hasarı.
YENİ NESİL YAPAY ZEKÂ: GPT-4B MİCRO
OpenAI tarafından geliştirilen GPT-4b micro adlı biyolojik dil modeli, Nobel ödüllü Yamanaka faktörlerinin daha etkili varyantlarını üretmek için kullanıldı. Bu faktörler (OSKM – OCT4, SOX2, KLF4, MYC), hücreleri yeniden programlayarak yaşlarını gençleştirebiliyor. Ancak bugüne kadar bu yöntem hem verimsizdi hem de DNA hasarı riski taşıyordu.
GPT-4b micro, klasik protein dizilerinden çok daha başarılı yeni varyantlar üreterek hücreleri gençleştirme sürecini hızlandırdı. Yapay zekânın önerdiği proteinler, denek fibroblast hücrelerini pluripotent (çok yönlü) kök hücrelere dönüştürmede olağanüstü etkili oldu.
SONUÇLAR BİLİM DÜNYASINI HEYECANLANDIRDI
Araştırma sonuçları, bu yeni protein kombinasyonlarının yalnızca daha etkili olmakla kalmayıp, aynı zamanda hücrelerde daha az DNA hasarına yol açtığını da ortaya koydu. Bu da yöntemin hem güvenliğini hem de uygulanabilirliğini önemli ölçüde artırıyor.
Reprogramlanan hücrelerde pluripotensi göstergesi olan TRA-1-60+ ve NANOG+ işaretleyicilerinde ciddi artış gözlemlenirken, DNA hasarını temsil eden γH2AX gibi göstergelerde azalma kaydedildi. Bu gelişme, yaşlanma karşıtı tedaviler, organ yenilenmesi ve hastalıkların hücresel tedavisi gibi pek çok alanda çığır açabilecek nitelikte.
BİLİMSEL DEVRİMİN MİMARI EKİP
Projenin başında OpenAI'dan Boris Power, John Hallman, Aaron Jaech, Rico Möbius ve Retro Biosciences’tan Andrei Tarkhov, Jonathan Larouche, Madi Ueland ve Kevin Joseph gibi isimler yer aldı. Ekip, bu çalışmanın yapay zekânın sadece dijital dünyada değil, canlı biyolojide de devrim yaratabileceğinin kanıtı olduğunu belirtti.
At @OpenAI, we believe that AI can accelerate science and drug discovery. An exciting example is our work with @RetroBiosciences, where a custom model designed improved variants of the Nobel-prize winning Yamanaka proteins. Today we published a closer look at the breakthrough. ⬇️ pic.twitter.com/CayMhCNNiF
— Boris Power (@BorisMPower) August 22, 2025
