Bir çok emekli derneği vs de en düşük emekli aylığının asgari ücret kadar olmasını istiyor.

***

Bu hak mı? Hak... ama bunu alma imkanı var mı? Yok...

Zaten 30 Haziran’da yazmıştık... “Seçim dolayısı ile verilen maaş zamlarını vergi+enflasyonla geri alacaklar” diye... Ve de alıyorlar.

Son yıllarda yazdığım yazılara bakın: “Türkiye’de çalışmak kölelikten farklı değil, hatta köle bile daha pahalıya geliyor” diye...

İyi ama hem maaşların yüksekliğini savunup hem de memur ve emekli maaşlarının yükselemeyeceğini nasıl söylerim... Tekrar edeyim: İddia da ediyorum , Türkiye’de yüksek ücret seviyesi olamaz... İmkanı yok.

***

Önce şunu belirteyim: Kamuya+Belediyeye alınan personele yüksek ücret vermek sorunu çözer mi? Hayır... Çünkü kamuya+belediyeye giremeyenlerin durumu ne olacak? (Eski sol anlayış)

O zaman ücretlerin ülke olarak toplu yükselmesi gerekiyor. İmtiyazlıların yüksek, diğerlerinin düşük ücreti olamaz-olmamalı da.

Ülke olarak ücretlerin yüksekliği bir bütün olarak ekonominin iyi olmasına bağlı... Hem işsizlik düşük olacak hem de üretilen değer yüksek olacak... Bu sayede toplam ücretler artırılabilir.

Bunun için kamuda da ücretlerin pazarlıkla değil, ülkedeki ortalama ücrete endeksli olması gerekir. Mesela ilk memur maaşı ülkedeki ortalama ücrete eşit olabilir. Memuriyette her kademe ücreti ortalama ücrete endekslenir ve bütün kamu personeli özel sektöre bağımlı ücret alır.

Bu ne anlama gelir? Mesela bir hakim, bir savcı adaleti zedeleyecek karar verdiğinde bilir ki ülkede adalet çökerse maaşlar da çöker. O zaman verdiği kararlar ile kendi maaşını da etkilemiş olacaktır. Veya diğer kamu yetkilileri de aynı şekilde...

Bunu şu örnekle izah edeyim: Kamuda hiç kimse çakar araçla serbest dolaşamaz. Eğer trafiğe takılıyorsa o trafik sorununu onlar da yaşamalı ki boş boş yatırım yerine ülkenin gerçek sorunlarına çözümler bulunsun. Herkes toplam olarak ülkenin tüm sıkıntılarını yaşamalı ki çözümlere de ortak olsunlar.

Mesela ücretlerin yükselmesi için değerli üretim gerekiyorsa öncelikle eğitim sistemi değişmelidir. Dünya’nın düz olduğunun yeniden tartışılmaya başlandığı ülkede ücretlerin yükselme imkanı mı olur?

***

Eğitimden sanayileşmeye bütün ülke değişmeli ve değer oluşturmalı ki ücretler bir bütün olarak yükselsin.

Bunun için verilen oyların da önemi var. Seçmen bu sayede kendisine daha yüksek gerçek refah vaadi veren siyasete gidebilir. Sanal vaatlerin ne kadar yoksulluk getirdiğini Çiller’den beri hala öğrenemedi ise zaten fakirlik bir kader olarak bizimle kalacaktır.

Burada hala yine eski sol üzerinden bir yenileşemeyen duruma bakalım: Diyorlar ki sendikal hareketler ile ücretleri yükseltelim: Bakın net söyleyeyim: Bu anlayışın devri de bitti... Ülkede ücret sendikacılığı ile ücretler yükselse de kalıcı olamıyor. Kalıcı yüksek ücret için toplam değerin ve toplam ekonominin iyi olması gerekiyor.

Burada yeni bir önermeye ihtiyaç var: Mesela her esnaf nasıl ki aidat ödeyerek bir odaya kaydoluyor ise her işçi de zorunlu olarak bir sendikaya üye olmak zorunda olmalıdır. Bu kanuni olarak yapılmalı... Ama sendikalar ücret sendikacılığı yerine çalışma şartları ve iş güvenliğinden sorumlu olmalıdır.

Her gün 4-5 işçinin öldüğü ülke olmaktan bu sayede kurtulmalıyız ve kurtulabiliriz. Ücret kısmı piyasaya bırakılarak toplam ücrete odaklanılmalıdır.

***

Gelelim emeklilik kısmını...

Bugün maalesef her tarafı dökülen sistem burasıdır.

Ne hak eden hakkını alabiliyor ne de genel durum iyi...

Türkiye’de emeklilik sistemi komple bozuk ve çökmüş durumda. Mesela ödenen prim dikkate alınıyor ama ne kadar süre emekli maaşı alınacağı hesaplarda hiç dikkate alınmıyor. O nedenle aynı primi ödeyen 43 yaşındaki kişi daha yüksek emekli maaşı alırken 60 yaşındaki kişi çok daha düşük maaş alıyor.

Olay aslında çok basit: Ne kadar prim ödedin ve kaç yıl emekli maaşı alacaksın (Ortalama ömür)

Ödediğin prime devlet bir katkı sunar ve ona göre emekli maaşın belli olur. İsteyen 10 yıl çalışıp emekli olur, isteyen 60 yıl çalışıp emekli olur. Ama kimseye asgari emekli maaşı verilmez...

En düşük emekli maaşı diye bir şey olmaz ama mesela 70 yaş üzerine kademeli olarak emekli maaşı dışında yaşlılık aylığı desteği artırılarak ödenir. (Yaşlılık desteğinde yaşlının mali durumu da dikkate alınır)

Ayrıca emeklilik priminde devlet desteği ise çalışma yaşı ilerledikçe artan oranlı verilir ki çok çalışan çok daha yüksek emekli maaşı alabilsin.

Mesela bu kadar basit... Ama bu kadar basit işi bile beceremiyoruz. Not: Eski yazılarımda emeklilik önermelerim sıkça ele alınmıştır.