Size, geleceğe gidip geldiğimi, enflasyonun Kasım ayında %70’e çıktığını ve bir $’ın da 30 TL’ye yükseldiğini, vatandaşların da, her gün siyasi protestolar yaptığını söylesem inanır mısınız Sayın Ekonomi Yönetimi.
İster inanın ister inanmayın fakat Türk ekonomisinin geleceği böyle bir fotoğrafı ima ediyor.
Eğer mümkün ve muhtemel böyle bir akıbetten rahatsızsanız, gereği için henüz çok geç değil.
Acaba geçmişi geleceğe şahit tutarsak, ikna olur musunuz?
Hatırlarsanız 1999 yılında IMF ile bir stand by anlaşması imzalanmıştı.
Bu anlaşma, enflasyonu kur çıpasıyla indirmeyi öngörüyordu. IMF planına göre (1 $+0,77€) döviz sepetinde yıllık %20 artış, önceden öngörülüyor ve kur artışlar yıla yayılarak gün gün yayınlanıyordu.
TCMB, bu kur seviyelerinden dileyene istediği miktarda döviz satmayı ve satmak isteyenden de döviz almayı taahhüt ediyordu; kefili de IMF’di.
İlk aylarda bu plan işledi, çok sevinçliydik.
İşleyen fakat zaman geçtikçe kırılganlıklar da biriktiren bu eşi benzeri görülmemiş para politikasının, bir yerde kırılacağı belli olmuştu, acaba ne olacaktı?
Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer Şubat 2001 tarihli MGK toplantısında, Başbakan Bülent Ecevit’in önüne bir Anayasa kitapçığı fırlatınca beklenen kriz tetiklendi.
Bir ekonomik krizi bir devlet yöneticisinin kabalığına indirgemek basit bir yaklaşım olur; doğrusu, sorunları çözeceğine onları biriktiren her ekonomi, umulmadık anlarda patlayacak krizlere gebedir.
Kriz bütün yıkıcılığıyla tetiklendi. İMKB ilk gün %14 ve ikinci gün %18 düştü.
Gecelik faizler yüzde binlere ulaştı.
690.000 TL seviyesinde olan $ kuru 1.630.000 TL’yi geçti ve yılsonunu 1.440.000 TL’den kapattı.
Ardışık olarak binlerce firma kapandı, işsizlik arttı, bankalar iflas etti, toplam vergi gelirlerinin tamamı faiz ödemelerine yetmedi vs. vs.
IMF projesi tam anlamıyla çöktü ve iptal edildi.
KIRILGANLIKLAR BİRİKİYOR
Ekonomideki kırılganlıklar, şu anda, 2001 krizindeki kadar birikmiş midir?
Hayır, fakat birikmeye devam ettiğine dair göstergeler her geçen gün artıyor.
Türkiye kapitalist bir ülkedir.
Kapitalist bir ülkenin para piyasalarında dengelenme, faiz/kâr payı oranlarıyla sağlanır. Bu dengelenme süreci sayesinde piyasalardaki para hacmi, döviz kurları ve varlık fiyatları istikrar kazanır.
Para piyasalarında atılan doğru adımların sağladığı fiyat istikrarı sayesinde mal ve hizmet piyasaları da istikrara kavuşur.
Kapitalist bir sistemde “faiz sebep enflasyon neticedir, faiz düşerse enflasyon da düşer” önermesi bağlamında uygulanan yanlış politikalar ve uzantısı uygulamalar, bedel ödetme süreci başlatmıştır.
Mesela hacmi 20 Milyar $’ı geçeceği kesin olan Kur Korumalı Mevduat uygulaması, ekonomiye, yarardan çok zarar verecektir; geçen yazılarda anlattık; bu, kesindir.
Gereksiz hatta zararlı olan bu sürecin sonunda olacak olan, zaten TCMB’de tutulan dövizlerin mülkiyetinin TCMB’ye geçmesidir.
Yani ödenecek bedellere değecek bir başarı yok veya olmayacak.
Sadece iki bakımdan irdeleyelim.
1)Firmalar TCMB’ye 20 Milyar $ sattığı için piyasalarda döviz satıcısı kıtlığı yaşanacak ve ithalatçılar döviz bulmakta zorlanacak.
2)TCMB’nin 20 Milyar $ satın almasıyla, piyasaya 270 milyar TL para sürülecek.
%17 faizle ilave 270 Milyar TL toplayacak bankaların bu parayı da, kredi olarak kullandıracağı ve verilen kredilerin yeni kredileri tetikleyeceği yeni bir döngü başlayacağı da kesindir.
Peki, kamu bankalarından %14,75 faiz artı %2 komisyonla kredi alan gerçek ve tüzel kişiler, aldıkları krediyi ne yapacaklar?
Cevap basit, eğer döviz almayacaklarsa, içeriğinde en az %65 ithal girdi olan ürünler satın alacaklar.
Peki, ekonomi artan ithalat nedeniyle Ocak ayındaki gibi her ay 10,4 Milyar $ dış ticaret açığı verebilir mi?
Mümkün değil.
Kurları düşürmek için piyasadaki TL’nin miktarını ve işlem hacmini düşürmek gerekiyor, çünkü döviz TL ile satın alınır; ekonomi yönetimiyse, bilinçsizce, piyasaya daha fazla TL sürüyor.
Yanlış para politikalarında ısrar edilirse, anayasa kitapçığı fırlatmanın muadili, kriz tetikleyicisi bir hareket, Kasım ayını beklemeyecektir.
Hem Ak Parti iktidar hem de bir $ 30 TL, aynı anda mümkün olamaz.
