Önceki yazımızda Financial Times, FT gazetesinin, Coronavirüs krizinden en fazla yararlanacak ülkenin Türkiye oldabileceğine dair bir haberini zikretmiştik. Acaba bu doğru mu?
Otomotiv, demir çelik, kimya, elektronik ve tekstil ve hazır giyim sektörlerindeki en büyük ihracatçılarımızın analizini yaparak bu soruya cevap arayalım.
OTOMOTİV
Otomotiv sektöründe en çok ihracat yapan ilk on şirketi sayalım: Ford, Toyota, Renault, Fiat, Hyundai, Mercedes, Bosch, MAN, Goodyear ve Honda. İhracatımız artacaksa bu firmalarımızın üretimi artırmaları sayesinde olacak. Soru: Bu firmalarımızın üretim kapasitelerinin artırılmasına acaba kim karar veriyor? Cevap: Elbette bu şirketlerin küresel (aynı zamanda ulusal) merkezleri.
TEMİZLİK VE KOZMETİK
Başka bir sektöre bakalım, mesela temizlik ürünleri ihracatı yapabilir miyiz? Bu alandaki üç büyük firmamız: Procter & Gamble yani Prima, Ariel, Alo, Gillette, Pantene, Braun, Orkid, İpana, Oral B ve diğer pek çok marka.
Unilever’in markaları, OMO, Rinso, Yumoş, Cif, Elidor, Dove, Signal, Clear, Lux, Sana, Lipton, Knorr, Becel, Algida, Magnum ve diğer markalar.
Henkel’in markaları, Persil, Tursil, Vernel, Blendax ve diğer markalar.
Bu üç marka ve “sakız”dan “maya”ya her sektörde Pazar Lideri olan diğer yabancı markaların tümü, Türkiye’ye, buradan ihracat yapmak amacıyla gelmemişler. Geliş amaçları, Türkiye’nin en önemli ve vazgeçilmez tüketici ürünleri markası olmak ve kendilerine rakip olabilecek yeni firmaların girişini ve yükselişini engellemektir.
Eğer bu üç şirket Türkiye’ye gelmeseydi; biz de umut vaat eden milli firmalarımızı kollayıp geliştirseydik; şimdi, bizim şirketlerimiz uluslararası pazara daha çok mal satıyor olacaktı. Olmadı.
Bu firmalar gelişme ihtimali ve potansiyeli yüksek kimbilir kaç firmamızı finansal güçleri, dağıtım ağları, reklamlar ve teknolojileriyle henüz büyümeden boğdular.
Bu tip yabancı sermayeli şirketler küresel üretim dağılımlarını, bulundukları ülkenin çıkarına göre değil, patronlarının ülkesinin menfaatine uygun olarak planlarlar. (Görünümleri çok uluslu olabilir, gerçekte hepsi başka ülkelerin milli şirketidir.)
ELEKTRONİK DEMİR ÇELİK VE TEKSTİL
Elektronikte üç önemli firmamız var: Vestel, Arçelik ve BSH (Bosch ve Siemens’in ev aletleri üreten firması) Vestel’in ihraç ettiği televizyonlarda ithal malzeme oranı %80’e kadar çıkmaktadır. Sevgili firmalarımızı, yeterince devlet koruması ve desteği olmadan ayakta durabildikleri için tebrik etmeliyiz.Bütün zorluklara rağmen imkân doğması halinde üretimlerini ve ihracatlarını artırmaya çabalayacaklarından kimsenin bir şüphesi yok.
Bu iki firmamızı, yabancılar ele geçirip yok etmeden önce, kökten ve özlü desteklerle güçlendirmeliyiz.
Tekstil’de Kordbezi ve türevleri hariç, neredeyse bütün üretimimiz; iplik fabrikalarımız, dokuma ve örgü tezgâhlarımız, boya ve terbiye tesislerimiz ithal makinalarla donatılmıştır.
Tekstilde kısa vadede yapılabilecek ilave bir şey yok.
Katma değeri en düşük sektörlerden biri olan Demir Çelik sektöründe inşaat demiri ve sac üretme tesislerimizin neredeyse tamamı yerli sermayeye ait.Hammaddenin %70’içoğu ithal edilenhurda demirdir. Ancakbu hurdaların çoğunun geldiği Amerika bize %25 gümrük vergisi uyguluyor.
Avrupa Birliği de gümrük birliği anlaşmasını çiğneyerek miktar kotası koydu.
Ancak içlerinde bir tane paslanmaz çelik üretebilen yok. Çünkü bir milyon tonluk bir tesis en az yedi milyar dolara mal oluyor ve bu para ne sanayicilerimizde var ne de bankalarımızda. (Paslanmaz çelik üreticisi Güney Kore’li POSCO getirdiği rulo halindeki paslanmaz çelikleri kesip biçiyor sadece)
Amerikan Ticaret Bakanı WilburRose2019’da, Türk şirketlerini Çinli şirketlerin yerine ikame etme amacıylagelip İstanbul’da beş tam gün araştırma yaptı ve hayal kırıklığı yaşayarak ayrıldı. Çünkü Türkiye’nin özerk,güçlü ve kapasitesi olan bir sanayisi olmadığını gördü.Belki de sevindi, bilemeyiz.
İhracatımız üzerinde söz hakkımız kısıtlı, bunu Financial Times da çok iyi bilir; niçin böyle içi boş bir iddiada bulundu, bilinmez.
