Pazartesi günü açıklanan 20 maddelik Trump barış paketini 3 Ekim Cuma günü Hamas da resmen kabul etti. Uygulama prosedürleri açısından bir aksaklık çıkmazsa yakında rehine takası başlayacak, Hamas silah bırakacak, İsrail asker çekip ilhak ihtirasından vazgeçecek, Gazze’nin güvenliğini ve genel yönetimini uluslararası bir ya da belki birden fazla konsorsiyum sağlayacak.
Hepsinden önemlisi de soykırım sonlanacak, Gazzeliler az da olsa nefes alma, BM yardımlarından ve hatta kendilerinden başka herkese tanınan sığınma hakkından yararlanma imkanına kavuşacak. Tüm bunların dışında sanırım İsrail de normal bir devlet gibi davranmayı, uluslararası normalara uymayı zaman içinde öğrenecek. Çünkü hareket ve harekât alanı sınırlanacak.
Gazze’ye konuşlanacak uluslararası güç bir yandan İsrail’in güvenliğini garanti altına alırken diğer yandan onun oraya buraya saldırmasının gerekçelerini ortadan kaldıracak. İsrail ya bütün güvenlik garantörlerini karşısına alacak ya da oyununu kuralına göre oynayacak. Çok olasıdır ki İsrail üstündeki hukuk baskısı da artacak, Cenevre Sözleşmelerine aykırı bir şekilde yeni yerleşimlerle genişlemesi engellenecek.
Trump planının mükemmel olmadığına, İsrail’i kayırdığına şüphe yok. İki devletten açıkça söz etmediği de gerçek. New York Times’ın yazdığına göre New York’ta Türkiye’nin de aralarında olduğu sekiz devletin temsilcileriyle paylaşılan metinle de tam olarak örtüşmüyor. Netanyahu ve ekibiyle yapılan uzun pazarlıkların neticesinde tekrar kaleme alındığı, İsrail’i mutlu edecek şekilde değiştirildiği söyleniyor.
Zaten muhtemelen bu nedenle New York sekizlisinin yaptığı ortak açıklamada sadece destek değil kabul ettikleri ve destekledikleri öneriden ne anladıkları da yer alıyor. Ama yine de “plan” uygulanabildiği takdirde Gazze’ye biraz huzur, bölgeye biraz istikrar getireceğe, şu anki İsrail yönetiminin ihtiraslarını dengeleyeceğe benziyor. Önündeki Hamas engeli de kalktığından uygulama şansı yüksek görünüyor.
İsrail’in planı sabote etme imkânı tabii ki mevcut. Rehinelerin toplu teslimin gecikmesini bahane edip saldırılarını sürdürmesi, Trump Yönetimini içeride ve dışarıda zorlayıp kendi gerçekliğini onlara kabul ettirmesi mümkün. Hamas’ın yaptığı açıklamada zemindeki şartlardan söz etmesi şimdiden kaşların çatılmasına, Hamas çözüm istemiyor imasıyla planı fikren öldürecek söylemsel tedbirlerin alınmasına yol açtı.
Bunların biriktirilip daha çok şiddet, daha büyük müdahale ve sonunda ilhak için zemin yaratması hala olasılık dışı değil. İran, daha doğrusu derin İran da bu uzlaşmadan memnun gibi durmuyor. Gücü kalmasa, İsrail’le olan 12 günlük savaşından yıpranmış çıksa, resmi İran’ın derdi Batı ile barışmak olsa da unutmayalım ki gayri resmi İran için çözüm yolunda ilerleme ellerindeki önemli bir kozun heba olması, direniş aksının temel varoluş nedenin ortadan kalkması anlamına gelir.
Diğer yandan planın işlerliği için tek ve bence en önemli güvence Amerika’nın en üst düzeyde bu işin içinde olması, Trump’ın sürecin siyasi yönetimine şahsen katılacağını vurgulaması. Doğrusunu isterseniz Netanyahu’nun bile Trump’ı bir kez daha hayal kırıklığına uğratmak isteyeceğini, Katar’a yaptığına benzer işlere kalkışacağını, damat Kushner ve özel temsilci Wittkopf’a meşru görünmeyen inisiyatifler alacağını zannetmiyorum.
Ayrıca şu an için önemli olan beş yıl ya da 10 yıl sonrası değil, akan kanın durması, İsrail’in plan hayata geçmesin diye yapacaklarının engellenmesi. Hamas’ın planı kabulü Netanyahu ve ekibinin elindeki en büyük kozu aldı, Trump’ın yol haritasına uygulanma şansı verdi. Plan bir kez işlerlik kazandıktan, çok uluslu bir güç Gazze’ye konuşlanıp egemenlik yetkisi Gazze adına uluslarası konsorsiyuma devredildikten sonra arkası nasılsa gelir.
Netanyahu her ne kadar istediğimiz her şeyi aldık dese de Trump planı aslında neredeyse İsrail kadar Arap ve Müslüman dünyasının beklentilerini büyük ölçüde yansıtıyor. Amerika’yı soruna belli bir perspektif çerçevesinde dahil ediyor, İsrail’in maksimalist talepleriyle arasına mesafe koyuyor, işgalin ve acıların sonlanmasını öngörüyor, savaşın yayılıp bölgeselleşmemesini sağlıyor. Hamas’ı da devre dışı bırakıyor…
