Bu baraj futbol maçlarındaki frikik atışlarında rakibin karşısına dikilen futbolcuların barajı değil.
Bildiğiniz su barajı.
Futbol maçlarındaki barajlarda bile kaleciler futbolcuları yönlendirir ve barajda kaç kişinin durması gerektiğini bildirir. Öyle ya topun durduğu yer ile kale mesafesine göre bir planlama yapılması gerekiyor.
Su barajlarında da böyle planlar yapılmalı.
Sadece su barajları değil bütün altyapı yatırımları için ihtiyaç analizine dayandırılmış bir “Ulusal Altyapı Planının” yapılması gerekiyor.
Bu tür bir planın, ulaştırma, enerji, telekom, eğitim, sağlık, içme suyu ve kanalizasyon gibi kilit altyapı sektörlerinde gerçekleştirilecek projelerin öncelikleri ve finansmanı konularında bütünleşik bir strateji geliştirmesi gerekmektedir.
Ama nerde?
Baksanıza sadece su barajı konusunda bile bir Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü bir planlama sahibi değilmiş.
Hem de görevi bütün su kaynaklarının plânlanması, yönetimi, geliştirilmesi ve işletilmesi olmasına rağmen.
Nasıl mı?
Gelin bir bakalım.
DÜZBAĞ BARAJI
Baraj 2017 yılında yatırım programına alındı. Tam ismi “Gaziantep Düzbağ İçmesuyu Projesidir”.
Gaziantep Su ve Kanalizasyon İdaresi (GASKİ) sayfasından okuyoruz.
Gaziantep ‘in 2050 yılı içmesuyu Gaziantep’e 130 km mesafede Çağlayacerit Düzbağ Mahallesi içerisinden geçen GÖKSU Çayı üzerine kurulacak Baraj ile karşılanacakmış.
Proje 2 aşamadan oluşuyor.
1. Aşama: İSALE HATTI ve REGÜLATÖR 2. Aşama: BARAJ
Düzbağ İsale hattı regülatörlü olarak yapılacak ve Düzbağ Barajı devreye alınana kadar bu sistemden pompajla Gaziantep’e içme suyu verilecekti. Regülatörlü sistemde su elektrik enerjisi kullanılarak alçaktan yukarı basılmaktadır (pompaj). Bu sistem yoğun bir elektrik maliyetine yol açmaktadır.
Bu hat 12 Aralık 2020 tarihinde açıldı.
İkinci aşama olan Barajı beklerken bir de ne görelim. Proje 2022 yılı yatırım programından çıkartılmış.
Oysa Düzbağ Barajı tamamlandığında Gaziantep’e su yüksek maliyet içeren regülatörlü sistemle değil cazibe yöntemiyle yapılmasını isteniliyordu. Bu yöntemde elektrik enerjisi kullanmadan, su kendi halinde yüksekten alçağa akacaktı.
Barajdan yılda 173 milyon m3 su temin edilecekti. Ayrıca 50 milyon kwh elektrik üretilecekti.
Olmadı.
Ancak 2021 yılı Yatırım Programındaki bilgilere göre projede kümülatif olarak 2 milyar 146 milyon 232 bin 882 TL harcanmış.
Değerli okur birileri bunun hesabını vermeli değil mi?
Madem hesap sorulacak, biz de soruları çoğaltalım.
Nasıl mı?
Devam edelim.
UMUTLU BARAJI
Gaziantep halkının içmesuyu ihtiyacı tartışılırken özel bir şirket Umutlu Barajı Projesini geliştiriyor.
Umutlu Barajı Kahramanmaraş’ın Nurhak İlçesinde projelendirilmiş yaklaşık 68 Milyon metreküp depolaması olan bir projedir. Proje DSİ tarafından onaylanmıştır. Projeyle Düzbağ Barajı gibi Gaziantep İlinin yıllık 173 Milyon metreküp olan içme ve kullanma suyu ihtiyacı karşılanabilecektir. Umutlu Barajında kurulacak santralle elektrik de üretilebilecektir.
Özel sektör Umutlu Barajını Yap-İşlet-Devret (YİD) yöntemiyle yapmayı teklif etmiş bulunmaktadır. Hani hükümetin pek sevdiği YİD yöntemiyle.
Özel sektör projeyi 20 yıl işletecek ve sözleşme süresinin sonunda tesisi işletir halde Gaziantep Belediyesine devir edecek.
İşletme süresi içerisinde suyu Gaziantep Belediyesine ve ürettiği elektriği de piyasaya satacaktı.
Ancak DSİ’nin onay verdiği Umutlu Barajı projesi Gaziantep Belediyesinin işine gelmemiş. Bunun yerine DSİ’nin Düzbağ Barajını yapması için lobicilik yapmış ve bir an için başarılı olmuş.
Diyeceksiniz ki hocam YİD projelerini eleştiriyordunuz. Ne oldu da birden bu projeyi öne çıkarıyorsunuz?
Bu örnekte derdim yöntemle, şirketle, belediyeyle ve DSİ ile değil.
Bir yönetim anlayışıyla. Ya da sizin cebinizden sokağa atılan paralarla.
Nasıl mı?
Devam edelim.
GÖNÜL BELEDİYECİLİĞİ
2018 yılında “Belediye Teşkilâtı Olan Yerleşim Yerlerine İçme, Kullanma Ve Endüstri Suyu Temini Hakkında Kanunda” bir değişiklik yapıldı.
Bu düzenlemeyle DSİ’nin gerçekleştirdiği içme suyu projelerinin geri ödeme tutarı belediye gelirlerinin %10’uyla sınırlandırılmıştır. Gaziantep İline yapılan isale hatları ve diğer projeler nedeniyle Gaziantep belediyesinin gelirinin yaklaşık %7’si oranında geri ödeme bulunmaktadır.
Hani Ulaştırma ve Altyapı Bakanı daha yeni açılışı yapılan Adana 15 Temmuz Şehitler Köprüsü için “CHP’li belediye yapamadığı için köprüyü bakanlık olarak biz yaptık” demişti ya.
Baraj hikayesi tam da böyle bir örnek.
AK Partili Gaziantep Belediyesi barajın maliyetini kendisi üstlenmek istememiş ve barajı DSİ’ye yaptırmış.
Kendisi de bedavaya temin edeceği suyu halka satacak ve para kazanacakmış.
Sonuçta Gaziantep Belediyesi geri ödeme miktarının, maliyetin yanında çok düşük olduğunu bildiği için projenin DSİ tarafından gerçekleştirilmesinde ısrar ediyormuş.
Bu arada Düzbağ Barajı tamamlanmadan su Düzbağ Regülatöründen ve Çetintepe Barajından pompajla karşılanıyor.
Bu da işletme ve bakım maliyetini artırıyor. Belediye de suyu Gaziantep halkına pahalı biçimde satıyor.
Umutlu Barajından elde edilen su daha düşük maliyetle iletilecek ve Gaziantep halkı da daha ucuza su kullanacaktır.
Ancak bu durumda da Belediye halka sattığı suyun bedelini 20 yıl boyunca işletmeciye ödeyecektir.
Mevcut sistemde ise kasasına koyacaktır.
Değerli okur ne diyordunuz?
“Gönül belediyeciliği!”.
Devam edelim.
Bir iddia var ki çok korku verici.
DOĞANPINAR BARAJI
Doğanpınar barajının temeli 2013 yılında atılmış ve baraj 2019 yılında tamamlanmıştır. Doğanpınar barajına kamulaştırması ile birlikte Temmuz 2022 fiyatlarıyla 2,6 Milyar TL, yatırım dönemi faizleri ile birlikte 4 Milyar TL harcanmıştır.
Değerli okur bazen sizleri de bıktırmak pahasına sürekli ihtiyaç analizi, önceliklendirme, plan ve program diyorum.
Çünkü bu kavramlar iktidarın hiç sevmediği ve sürekli biçimde engel gördüğü yöntemleri içermektedir.
Doğanpınar Barajında öngörülen su seviyelerine ulaşılamamış.
Şaka gibi değil mi?
Düzbağ Barajının yapımında ısrar edilmesinin diğer önemli nedeni de Düzbağ Barajı aksında bulunan suyun tamamının Gaziantep’e çevrilmek istenmesiymiş. Çünkü yeterince su olamadan inşa edilen Doğanpınar Barajına cazibe ile su aktararak bu skandal kapatılmak isteniyormuş. Kayacık ve Doğanpınar Barajlarının göllerinin, Doğanpınar Kati Proje Raporunda bir menfezle birleştirilmesi öngörülmüş.
Düzbağ Barajından Doğanpınara daha fazla su çevrilmesi halinde Adıyaman Göksu Araban Projesi kapsamında Kahramanmaraş ve Adıyaman İllerinde sulanması hedeflenen 350.000 dönüm arazinin sulanması mümkün olmayacakmış.
Düşüncesizce sağlıklı bir fizibilite yapılmadan Doğanpınar Barajı yapılıyor. Baraj öngörülen su seviyesine ulaşamıyor. DSİ kendi planlama hatasını örtbas etmek için bir de üstüne Düzbağ Barajına başlıyor.
Onu da yapamıyor.
Bu milletin milyarları böyle böyle heba ediliyor.
Değerli okur ne diyordunuz?
Keser döner sap döner, bir gün gelir hesap döner.
İyi pazarlar.
