Alimler, oruç tutanları üç dereceyle sınıflandırır. Sıradan insanlar orucu bedeni arzulara ara vermekten ibaret zannederken erdemliler ve en erdemliler, sadece bedenleriyle değil ruh, zihin ve gönül dünyalarıyla da oruç tutarlar.
PROF. DR. MUSTAFA ÇAĞRICI
Ramazan’ı ihya edelim... Ne demek ‘ihya etmek’?
İhya etmek “diriltmek, can vermek” demektir.
“Ramazan’ı ihya edelim” derken “Onu ölü geçmeyelim; hiç bize uğramamış gibi boş, ruhsuz, ibadetsiz, hayırsız geçirmeyelim; ibadetlerimizle hayır hasenatımızla bu ayı canlı ve zengin yaşayalım” demek istiyoruz.
Malum, Ramazan öncelikle oruç ayıdır; dolayısıyla Ramazanı ihya etmenin birinci şartı bu ayın gündüzlerini oruçlu geçirmektir.
Bazı İslâm âlimleri oruç tutmanın üç farklı derecesinin bulunduğunu belirtirler:
Sıradan insanların orucu: Bunlar orucu sadece yeme, içme ve cinsel ilişkiden ibaret olan fizyolojik isteklere belli bir süreliğine ara vermekten ibaret zannedip bununla yetinirler.
Havâs denilen erdemlilerin orucu: Bunlar kulakları, gözleri, dilleri, elleri, ayakları ve diğer organlarını günah işlemekten esirgemek suretiyle adeta bu organlarıyla da oruç tutarlar.
Havassu’l-havâs denilenlerin orucu: Dindarlık ve fazilette en yüksek dereceye ulaşmış bulunanlar, Allah’ın razı olmayacağı duygu, düşünce ve niyetlerden içlerini arındırarak –yalnız bedenleriyle değil- ruhlarıyla, zihin ve gönül dünyalarıyla da oruç tutarlar.
Elbette orucun bu son dereceye yükselmesi için her şeyden önce güçlü bir sabır eğitimine ihtiyaç vardır. Onun için Ramazanın sabır ayı olduğu da söylenir.
Ramazan sabır ayıdır; bize Allah için, iyilik, fedakârlık için açlığa susuzluğa sabretmeyi öğretir; açların, yoksulların halini kendi nefsimizde tecrübe etmeyi öğretir; başkalarından gelebilecek sıkıntılara karşı da sabırlı olmayı, affetmeyi öğretir. Sevgili Peygamberimiz, böyle bir sıkıntıya maruz kaldığımız taktirde, karşılık vermekten sakınmamızı, sadece oruçlu olduğumuzu hatırlatmakla yetinmemizi öğütlemiştir.
RAMAZAN ŞÜKRETMEYİ ÖĞRETİR
Ramazan şükür ayıdır; Ramazan ve oruç sahip olduklarımızdan dolayı Allah’a minnettar olmayı öğretir bize.
Müslüman ve mümin olduğumuz için şükretmeyi öğretir. Rabbimizi tanıdığımız için; O’nun varlığını, birliğini ikrar ettiğimiz için; bedenimiz sağlıklı, aklımız yerinde olduğu için şükretmeyi öğretir.
Aziz vatanımızda hür ve bağımsız yaşadığımız için şükretmeyi öğretir bize, Ramazan...
Birinci Dünya Savaşı’nın ardından ülkemizin işgale uğradığı dönemde bir yazarımız, Ruşen Eşref Ünaydın, bir Ramazan arifesinde şu içli satırları yazmıştı:
“Meğer ey gurre-i Ramazan (ey Ramazan aydınlığı)! Şam’ı, Beyrut’u değil, İzmir’le Edirne’yi, Bursa ile İstanbul’u bile anacağımız bir yıl olacakmış (bu yıl)!..
Alınlarını secdeye koydukları zaman, Allah’tan ve ahiretten başka bir şey düşünmemiş İstanbul’un ihtiyar müminleri, arkalarında seyirci duran yabancı zâbit heyulasını düşündüler. Secdeye, hamd için değil, sanki utandıklarından kapandılar.
... Seni, ey on bir ayın sultanı! Tekrar Bursa’da, İzmir’de, İstanbul’da ve Edirne’de Müslümanlara minarelerin kandilleri ve cemaatlerin salavatları ile (seni) şen ve hür karşılatacak (olanlar), yine onlar (o müminler) olacak.
Onlara sen ışık ver, tahammül ver. Ta ki gelecek yıllarda, Muhammed ümmetini daha bitkin görmeyesin.”
Çok şükür sonraki yıllarda yazarın dilekleri gerçekleşti; on bir ayın sultanı bu millete ışık verdi, tahammül verdi. Bu milletin evlatlarının azmi ve imanı sayesinde Bursa’da, İzmir’de, İstanbul’da, Edirne’de Müslümanlar, minarelerin kandilleri ve cemaatlerin salavatları ile Ramazan’ı şen ve hür karşıladılar.
Bir milletin fertleri için ülkelerinin bağımsızlığı, halkının özgürlüğü, şükrü gerektiren en önemli nimetlerdendir. Akif’in dediği gibi: “Allah bir daha bu millete istiklal marşı yazdırmasın.”
