2023 yılının sona ermesine bir ay kaldı. Bu sene dünyada doğal afetler, savaşlar ve askeri darbeler dünyayı derinden sarstı. Yeni keşifler de insanları etkisi altına aldı. Son olarak İsrail ve Hamas arasındaki savaş büyük protestolara ve tartışmalara neden oldu. Ekim ayından itibaren tüm dünyanın ana gündem maddesi savaş oldu.
2023 yılının başlarında Türkiye'de Kahramanmaraş'ta meydana gelen depremlerde binlerce kişi yaşamını yitirdi. Yılın geri kalanında Rusya-Ukrayna savaşı aralıksız devam ederken Afrika darbeler yaşandı ve Fransa eski sömürgelerinden askerlerini çekmek zorunda kaldı. İşte 2023 yılında yaşanan 10 büyük olay.
KAHRAMANMARAŞ DEPREMLERİ
6 Şubat 2023'te Kahramanmaraş'ta meydana gelen 7,7 ve 7,6'lık depremlerde yaşanan yıkımda saniyeler içinde binlerce can enkaz altında kaldı.
Depremlerde 50 bin 783 kişi yaşamını yitirirken, yüz binlerce kişi yaralandı. 4.1 milyon kişinin evinden ayrılmasına neden olan felaket, 1.5 milyon insanımızın evsiz kalmasına neden oldu.
Türkiye'de enkaz altında kalan 15 yaşındaki kızıyla el sıkışan bir baba ve enkaz çalışmalara hafızalara kazındı.
İSRAİL-HAMAS SAVAŞI
Hamas'ın silahlı kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları, 7 Ekim sabahı, İsrail'in "Filistinlilere ve başta Mescid-i Aksa olmak üzere kutsal değerlerine yönelik sürekli ihlallerine karşılık verme" gerekçesiyle kapsamlı saldırı düzenlerken İsrail ordusu da Gazze Şeridi'ne yoğun hava bombardımanı başlattı.
Saldırılarda 310'dan fazlası asker olmak üzere 1200 İsraillinin öldüğü, 5 bin 132 kişinin yaralandığı duyuruldu. İsrail ordusuna göre, 7 Ekim’den bu yana Gazze'deki çatışmalarda 70, Lübnan sınırında da 6 İsrail askeri öldürüldü.
Gazze’deki hükümete göre, 7 Ekim'den bu yana Gazze Şeridi’nde İsrail saldırılarında öldürülen Filistinlilerin sayısı 6 bin 150'den fazlası çocuk ve 4 binden fazlası kadın olmak üzere 15 bini aştı.
RUSYA-UKRAYNA SAVAŞI
24 Şubat 2022'de Ukrayna'nın başkenti Kiev'de meydana gelen patlamaların ardından, İkinci Dünya Savaşı sonrası Avrupa'da görülen en büyük savaş başladı.
Rusya, bu senin ocak ayında 300 bin yedek askerle takviye edilen güçleriyle Ukrayna'nın doğusundaki Donbass bölgesinde yeniden saldırıya geçti.
Ukrayna, işgal edilen toprakları geri almak için haziran ayından karşı saldırı düzenledi ancak, sadece güney ve doğudaki birkaç köyü geri almayı başardı.
24 Haziran'da Wagner grubu Moskova'ya doğru yürüyüş başlattı. Devlet Başkanı Vladimir Putin'in sert duruşu sonrası geri adım atan grubun lideri Yevgeny Prigozhin, iki ay sonra uçak kazasında hayatını kaybetti.
Kasım ayında Kiev, Rus ordusunu güneydeki Herson bölgesinde birkaç kilometre geri püskürttüğünü iddia etti.
AFRİKA'DA DARBELER YAŞANDI
2023 yılında Afrika'da iki askeri darbe yaşandı. Nijer'in seçilmiş Cumhurbaşkanı Muhammed Barzoum 26 Temmuz günü, bizzat kendisini korumakla görevli başkanlık muhafızları tarafından "kötüleşen güvenlik durumunu" gerekçe gösterilerek devrildi.
30 Ağustos'ta Gabon'da askeri bir darbeyle Ali Bongo Ondimba yönetimi sona erdi. Darbeyle 55 yıllık Bongo iktidarını devirerek askeri yönetimin başına geçen General Brice Oligui Nguema, ülkedeki kurumların daha demokratik olacağı sözünü verdi.
Sudan'da 15 Nisan'dan bu yana General Abdel Fattah al-Burhane liderliğindeki ordu ile eski komutan Mohamed Hamdane Daglo'nun paramiliter güçleri arasında devam eden savaşta 10,000'den fazla insan yaşamını yitirdi.
Fransa, 2022'de Mali ve Orta Afrika Cumhuriyeti'nden ve 2023'te diğer iki eski sömürgesi Burkina Faso ve Nijer'den askerlerini çekmek zorunda kaldı.
ARJANTİN'DE JAVİER MİLEİ DÖNEMİ BAŞLADI
Arjantin'de 53 yaşındaki ultra liberal ekonomist Javier Milei, 19 Kasım'da devlet başkanlığı seçimlerinde zafer kazandı.
Papa Francis'i "yeryüzündeki kötülüğün temsilcisi" olarak nitelendiren Milei, elinde elektrikli testere ile seçim kampanyası yürüttü, kendisini aslan olarak nitelendirdi, Arjantin Merkez Bankası’nın kapanması gerektiğini savundu.
İSPANYA'DA ÖPÜCÜK KRİZİ
Kadınlar Futbolu Dünya Kupası’ndaki kupa töreninde Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği (FIFA), eski İspanya Futbol Federasyonu Başkanı Luis Rubiales, İspanya Kadın Milli Futbol takımının forveti Jenni Hermoso'yu öptü ve skandala neden oldu.
Rubiales, 10 Eylül'de istifa etmeden önce bunun yalnızca "biraz rızaya dayalı bir öpücük" olduğunu savundu.
FIFA, Rubiales'i, skandal nedeniyle 3 yıl futboldan men etti.
HOLLYWOOD'DA GREV
ABD'de 2 Mayıs'ta ücret artışı ve yapay zekanın sektördeki kullanımına ilişkin senarsitlerin başlattığı greve oyuncular da katıldı.
Sektörün son 60 yıldır gördüğü en büyük eylem olan grev nedeniyle film ve televizyon yapımları büyük ölçüde durdu. Grev California eyaletinin ekonomisine de milyarlarca dolarlık zarar verdi.
5 ay süren grev,stüdyolarla varılan anlaşmanın ardından 27 Eylül 2023'te sona erdi.
DÜNYADA SICAKLIK REKORLARI KIRILDI
Hava sıcaklıkları insan faaliyetleri kaynaklı iklim değişikliği etkilerinin yoğunlaşmasıyla artarken bu sene küresel ortalama sıcaklığın 17,23 dereceye ulaşmasıyla birlikte 6 Temmuz 2023 "kaydedilen en sıcak gün" olarak kayda geçti.
Yaşanan yüksek sıcaklıklar dünyada büyük yangınlara neden oldu.
Kanada, bu yıl 18 milyon hektardan fazla alanın yandığı ve 200.000 kişinin yerinden olduğu tarihi bir orman yangını sezonu yaşadı.
Türkiye genelinde bu yıl kasım ayına kadar 2 bin 498 orman yangını çıktı ve 15 bin 364 hektar alan zarar gördü.
Ağustos ayında Hawaii'de meydana gelen yangınlar Maui'deki turistik Lahaina kasabasında 97 kişinin ölümüne neden oldu.
DAĞLIK KARABAĞ SAVAŞI
Azerbaycan, 19 Eylül'de Bakü ve Erivan'ın otuz yılı aşkın süredir tartıştığı Dağlık Karabağ'a operasyon başlattı.
Operayonun ardından Ermeniler 72 saatte pes etti. Karabağ’daki Ermeni güçleri, konuya ilişkin açıklama yaparak, Rusya barış güçlerinin ateşkes teklifini kabul ettiklerini duyurdu.
AY'A UZAY ARACI GÖNDERİLDİ
Hindistan, Chandrayaan-3 uzay keşif aracını Ay'ın karanlık bölgesinde kalan güney kutup bölgesine ulaşması için uzaya göndererek bir ilke imza attı.
Hindistan'dan önce sadece Amerika Birleşik Devletleri, Sovyetler Birliği ve Çin Ay'a kontrollü iniş gerçekleştirmeyi başarmıştı.
ispace, Hakuto-R modülünü nisan ayında Ay'a indirmeyi başaramadı ancak Japon uzay ajansı Jaxa eylül başında yeni bir Ay görevi başlattı.
