Mayıs ayının sonlarına doğru başlayan Türk Lirasının değer kazanma hareketi, dün itibari ile daha da sertleşti. Dolar karşısında 6,15’den 5,66’ya kadar yükselen TL’ye benzer bir hareket, dünya ekonomisine dair daralma beklentisi ile düşen petrolde de yaşanıyor. Özellikle ABD ekonomisine ilişkin olumsuz veriler ve FED Başkanının açıklamaları TL’nin değer kazanmasında etkili olduğu gözlendi.
Mayıs ayının ortasında 73 doların üzerinde seyreden Brent petrol fiyatları, küresel ekonomiye ilişkin olumsuz gelişmelerle beraber 60 dolara kadar geriledi. Petrol fiyatlarında yaşanan sert düşüşe ise Türk Lirası biraz gecikmeli de olsa eşlik etti ve 25 Mayıs günü 6,15 olan Dolar/TL paritesi dün itibari ile 5,66’ya kadar geriledi. Türk Lirasında yaşanan değer kazanımında özellikle dış ticaret açığında etkili olan enerji ithalatının gerileme beklentisi etkili oldu. Mayıs ayında 16 milyar 813 milyon dolar ihracata karşılık 18 milyar 588 milyon dolar ithalat yapılmıştı. Dış ticaret açığının ise geçen yıl 8 milyar 108 milyon dolar olmasına karşılık bu yıl 1 milyar 774 milyon dolara gerilediği görüldü. Buna rağmen mayıs ayında 3 milyar 666 milyon dolar seviyesinde gerçekleşen enerji ithalatı dış açıkta en etkili kalem oldu. Yılın ilk 5 ayında ise enerji ithalatına 18 milyar 394 milyon dolar ödendi. Enerji faturasında yaşanacak bir düşüşün Türkiye’yi çok uzun yıllar sonra enerji dahil dış ticaret fazlası verme noktasına bile taşıyabilir. Döviz ihtiyacının özellikle dış borç ödeme açısından dış ticaret yolu ile karşılanması ve yüksek döviz borçlanma maliyetlerinin aşağıya çekilmesi imkanı, TL’nin emsal ülkelere göre pozitif ayrışmasında rol oynadı. Bir başka görüşe göre ise S-400 konusunda Türkiye’nin seçim sonrası daha yapıcı davranacağı beklentisi olarak yorumlandı. Fakat gün içi hareketler TL’nin değer kazanımının ABD’den gelen verilerle daha fazla uyuştuğunu göstermektedir.
FED Başkanı faiz açıklaması
FED Başkanı Jerome Powell önceki gün, Fed’in mevcut politikası konusunda rahat olduklarını ve faiz oranlarının uzun süre sabit kalmasını beklediklerini belirtmiş ve, “Şu anda politika duruşumuzun uygun olduğunu düşünüyoruz. Faiz konusunda aşağı veya yukarı yönlü bir hareket için güçlü bir durum görmüyoruz.” değerlendirmesinde bulunmuştu. Analistler, Powell’in açıklamalarının yatırımcılar tarafından genişlemeyi destekleyici adımlar olarak değerlendirildiğini belirterek, bu durumun gelişmekte olan ülke para birimlerinin dolara karşı değer kazanmasına neden olduğunu söylemişti. Hatta bir kısım analist FED’in önümüzdeki dönemde faiz indirimine bile gidebileceğini öne sürmüşlerdi.
Petrolde büyük düşüş
Brent petrolün varili uluslararası piyasalarda dün itibariyle 62,0 dolardan işlem görüyor.Önceki gün Brent türü petrol fiyatı 61 dolarında altına düşerek 60,8 dolardan işlem görmüştü. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütünün üretimi azaltma kararının sürdürüleceği beklentisi fiyatların yukarı yönlü hareketini destekliyor olmasına rağmen petrol fiyatları küresel ekonomik durgunluk beklentisi ile sert düşüş yaşadı.
Dünya Bankası kötü haber verdi
Dünya Bankası'nın son raporunda küresel ekonomik büyümenin 2019 yılında, yüzde 2.6'ya gerileyeceğini öngördü. Bankanın Ocak ayında yayınladığı raporunda 2019 küresel büyümesi yüzde 2.9 olarak öngörülmüştü. Dünya Bankası, küresel büyümenin 2021 yılında yeniden yukarıya döneceğini ve yüzde 2.8 düzeyine döneceğini öngördü. Küresel ekonomiyi tehdit eden önemli risklere işaret edilen raporda küresel ekonominin ayrıca ticaret gerginlikleri, gelişmekte olan ülke ekonomilerinden mali karışıklıklar ve büyük ekonomilerin büyümelerindeki keskin düşüş gibi etkilerle ivmenin kırılganlaştığı belirtildi. Raporda, özellikle küresel ekonomik büyümenin 10 yıl önceki mali krizden bu yana en düşük düzeylere gerilemesi ve ekonomiye duyulan güvendeki düşüşün endişe verici olduğu ifade edildi. Dünya Bankası ayrıca, gelişmekte olan ülkelerde görülen borçlanmanın yüzde 15'lik bir artışla 2018 yılı için gelişmekte olan ülkelerin toplam gayri safi yurt içi hasılalarının yüzde 51'ine ulaştığı uyarısını yaptı. Raporda, gelecek yıllar için yatırım büyümesinin uzun vadeli ortalamaların altında olacağı belirtildi.
Dolar endeksi ve faizi düşüyor
ABD’den gelen olumsuz ekonomik veriler sonrası dolar endeksi dün itibari ile 96,7’ye kadar düştü. Dolar endeksi daha 5 iş günü öncesinde 98,3 seviyelerindeydi. Fakat asıl büyük düşüş ABD’de dolara bağlı tahvil faizlerinde yaşanıyor. 5 yıllık ABD tahvil faizleri geçen yıl kasım ayında yüzde 3,0 düzeyinde seyrederken, artık bu oran dün itibari ile 1,80’e kadar geriledi. Hatta 5 yıllık ABD tahvilleri daha 20 Mayıs günü bile yüzde 2,2 seviyelerinde seyrederken, dün itibari ile görülen 1,80’in ne kadar derin bir düşüş olduğunu göstermiş olmaktadır.
