EYT yasasının çıkmasıyla 2 milyona yakın kişi emekli oldu, ancak yasayı kaçıranlar için kısmi emeklilik formülü gündeme geldi. Kısmi emeklilik şartlarına göre, çalışanlar belirli bir oranda emekli olup kalan süreleri için de çalışmaya devam edebilecekler. İşte detaylar...
Son yıllarda tartışılan en önemli konulardan biri de EYT yani erken emeklilik hakkı. Ancak, 8 Eylül 1999 sonrasında sigortalı olanlar EYT yasasından yararlanamadı ve emeklilik hakkını kaçırdı. Bu nedenle hükümet yeni bir düzenleme üzerinde çalışıyor ve kısmi emeklilik formülü gündeme geldi.
Kısmi emeklilik formülü, 15 yıllık sigortalılık süresi ve 3600 prim gün sayısını tamamlayanların, kadınlar için 50 yaş, erkekler için 55 yaş sınırına tabi olduğu önceki emeklilik koşullarına göre emekli olabileceği anlamına geliyor. Ancak, 2014 yılından itibaren kademeli yaş sınırı uygulaması başlatıldığından dolayı kadınlar 58 yaşında, erkekler 60 yaşında emekli olabiliyorlar. Bu nedenle, kısmi emeklilik formülü ile kadınlar için 58 yaş sınırı 50'ye, erkekler için 60 yaş sınırı 55'e düşürülecek ve 3600 prim gün sayısını tamamlayanlar emekli olabilecek.
EYT yasası çıktığında, 8 Eylül 1999 sonrasında sigortalı olan kesimi ilgilendiren noktalar eksik bırakılmıştı. Ancak, hükümet şimdi kısmi emeklilik formülü ile bu kesimi de kapsayacak bir düzenleme üzerinde çalışıyor. Bu düzenleme ile birlikte, EYT yasasından yararlanamayanlar da emeklilik hakkı kazanabilecekler.
Bağkur prim şartı konusunda ise henüz bir açıklama yapılmadı. Ancak, kısmi emeklilik formülü ile emeklilik hakkı kazanacak olanlar için Bağkur prim şartının da düşürülmesi bekleniyor.
KISMİ EMEKLİLİK FORMÜLÜNDEN YARARLANMANIN YOLLARI
Vatandaşlarımızın EYT yasasından yararlanamayanlar için kısmi emeklilik formülünden yararlanabilmeleri için yapabilecekleri birkaç yol vardır. Birincisi, Sosyal Güvenlik Kurumunun arşiv kayıtlarının incelenmesi için müracaat etmeleridir. Bu şekilde, 8 Eylül 1999 tarihinden önce çalıştıklarını tespit ettirebilirler ve günlerinin olup olmadığını öğrenebilirler.
İkinci yol ise, girişi yapılmış fakat primi ödenmemiş olanlar için geçerlidir. 4 aylık prim dönem bordrosunda prim ödenmediği için sigorta günü görünmez. Sigorta günü gözükmediği için başlangıç olarak sayılmaz ve 8 Eylül 1999 tarihinden önce çalışmış olsalar bile emeklilik hakkını elde edemezler.
Bu durumda vatandaşların yapabileceği tek şey, hizmet tespit davası açmak olacaktır. Sosyal Güvenlik Kurumu arşiv kayıtlarının incelenmesi için mahkemeye başvurabilirler. Bu şekilde, çalışma günlerinin tespit edilmesi mümkün olabilir ve emeklilik hakkı elde edebilirler.
Sonuç olarak, EYT yasasından yararlanamayanlar için kısmi emeklilik formülünden yararlanmak için yapabilecekleri bazı yollar vardır. Ancak, her durumda çalışma günlerinin tespit edilmesi gerekmektedir ve bu amaçla hizmet tespit davası açmak gerekebilir.
KADEMELİ YAŞ ŞARTI UYGULANACAK
Son zamanlarda Türkiye'de EYT düzenlemesi konusu oldukça popüler oldu. Bu düzenlemeyle birlikte yaş şartı tamamen kaldırıldı ve SGK çalışanları da geceli gündüzlü mesai yaparak EYT'lilerin maaş hesaplama ve bağlama işlemlerini gerçekleştiriyorlar. Ancak, 1999-2000 sonrasında sigortalı olanlar için de emeklilik konusu gündeme geldi ve kademeli yaş şartı uygulanması düşünülüyor.
Bu konuda önemli olan iki kriter bulunuyor: kadınların emeklilik sistemi açısından yaşayacakları yenilikler ve esnek yaş modeline geçiş.
Özellikle annelere ve ev kadınlarına getirilecek yeni emeklilik haklarıyla birlikte kadınların emeklilik sistemi içerisinde daha fazla yer almaları ve daha iyi koşullarda emekli olmaları hedefleniyor. Bu amaçla, kadınların çalışma hayatında daha fazla yer almalarını teşvik edecek düzenlemeler yapılması ve emeklilik sistemine daha esneklik getirilmesi gerekiyor.
Esnek yaş modeline geçiş ise, çalışanların daha erken yaşta emekli olmalarına imkan tanıyacak bir sistemdir. Bu modelde, çalışanlar belirli bir yaşın altında emekli olabiliyorlar ve emekli olduktan sonra da çalışmaya devam edebiliyorlar. Bu da hem çalışanların daha erken yaşta emekli olmalarını sağlayacak hem de işgücü piyasasında daha fazla yer açacaktır.
Özetle, Türkiye'de EYT düzenlemesi sonrasında 1999-2000 sonrasında sigortalı olanlar için kademeli yaş şartıyla emeklilik konusu gündeme geldi. Kadınların emeklilik sistemi açısından daha iyi koşullarda emekli olmaları ve esnek yaş modeline geçiş gibi konular ise, gelecekte emeklilik sisteminde daha fazla yer alacaklar.
FİİLİ HİZMET ZAMMI
Birçok ülkede olduğu gibi Türkiye'de de bazı mesleklerde Fiili Hizmet zammı uygulanmaktadır. Bu uygulama, belirli mesleklerde çalışanların çalışma koşullarının ağırlığı nedeniyle yaşlanmalarına bağlı olarak yaş şartını geriye çekmek için kullanılmaktadır. Ancak, bu uygulama sadece belirli mesleklerde çalışanlar için geçerli olmakta ve diğer mesleklerde çalışanlar için geçerli değildir.
AK Parti'nin seçim beyannamesinde yer alan ev kadınları ve anneler için getirilecek sistemde ise bu durum değişecek gibi görünüyor. Annelerin çocuk sayısına göre prim günlükleri üzerinde yapılan ilaveler sayesinde yaş şartı geri çekilebilecek ve emeklilik süreleri kısaltılacak. Aynı şekilde, isteğe bağlı sigorta primlerinin ödenmesi ve kısmi emeklilik şartlarının esnetilmesi ile ev kadınları da emeklilik hakkına daha erken ulaşabilecekler.
Bu uygulama ile anneler ve ev kadınları için daha esnek bir emeklilik sistemi oluşturulması hedeflenmektedir. Bu sayede, annelerin ve ev kadınlarının çalışmalarına daha fazla değer verilerek, emeklilik hakkı elde etmeleri kolaylaştırılacak ve toplumsal cinsiyet eşitliği sağlanmaya çalışılacaktır.
MAAŞLAR ÖDENMEYE BAŞLADI
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili süreç devam ederken, yaklaşık 1.6 milyon EYT'li Mart ve Nisan aylarında emeklilik için başvurdu. Mart ayında başvuru yapıp işlemleri tamamlayanlar nisan ayında maaş farklarını ve ikramiyelerini de alarak maaşlarını erken almaya başladılar. Bu süreçte, Mart ayında başvuran tüm EYT'liler için maaş hesabı 1 Nisan'dan itibaren yapılmaya başlandı.
EYT yasası sayesinde yaş şartı olmadan milyonlarca vatandaş emekli olurken, bu yasayı küçük bir zaman dilimiyle kaçıranlar da bulunuyor. 9 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olanlar kadınlarda 58, erkeklerde ise 60 yaşında ve 7 bin gün primle emekli olabiliyor. 2008 sonrasında ise prim gün sayısı 7200'e, erkeklerde yaş şartı ise 61'e çıkıyor.
Bu durumda, 9 Eylül 1999 ve sonrasında sigortalı olanlar için de bir kademeli yaş indirimi söz konusu olabilecek. Bu indirimler, işe giriş tarihine göre belirlenecek ve 3600-4500 gün prim ödeme ile kısmi emeklilik hakkı tanınabilecek.
Ayrıca, Bağ-Kur ile SSK arasındaki prim farkının giderilmesi kısmi emeklilikte de eşitliği sağlayabilir. Bu nedenle, SSK'da 8 Eylül 1999 öncesinde kısmi emeklilik 15 yıl 3600 gün, sonrasında ise 25 yıl 4500 gün olarak uygulanırken, bu şartlar EYT'liler için de geçerli olabilir.
