Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) yasası çıkmasına rağmen, yaklaşık 1,6 milyon kişinin hala emekli olamadığı ortaya çıktı. Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun, milyonlarca kişiyi pençesine alan bu durumun arkasında; eksik prim günü, Bağ-Kur'a takılma, fahiş borçlanma maliyetleri ve işveren baskısı gibi bir dizi nedenin yattığını tek tek anlattı.
Türkiye'de milyonların yıllarca süren mücadelesi sonucu 3 Mart 2023'te yürürlüğe giren Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) yasası, birçok kişiyi sevince boğmuştu. Ancak Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun, YouTube kanalında yaptığı "1 Milyon 600 Bin Kişi Neden Emekli Olamıyor?" başlıklı bir açıklamayla, yasanın üzerinden bir yıldan fazla geçmesine rağmen, EYT'li olduğu halde emekli olamayan tam 1 milyon 600 bin kişi olduğunu belirtti.
Peki bu insanlar, yaş şartı kalkmasına rağmen neden hala bekliyor? Erdursun, bu sorunun cevabını, kimsenin bilmediği ya da farkında olmadığı birden çok engele bağladı.
1. Engel: Eksik Prim Günleri
EYT yasası yaş şartını kaldırdı ancak prim günü şartını değiştirmedi. Bu nedenle;
3600 Günden Emeklilik: EYT'li olmasına rağmen prim günü az olanlar, 3600 günden emeklilik için kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaşını beklemek zorunda kalıyor.
5000-5975 Gün Şartı: İlk işe giriş tarihine göre istenen 5000 ila 5975 prim gününü dolduramayanlar, bu günleri tamamlamak için çalışmaya veya prim ödemeye devam ediyor.
2. Engel: Bağ-Kur Labirenti ve "Son 7 Yıl" Kuralı
En büyük mağduriyetlerden biri "son 2520 gün (7 yıl)" kuralı nedeniyle yaşanıyor.
Birçok EYT'li, son 7 yılda en çok Bağ-Kur (4/b) primi ödediği için, daha az prim günü gerektiren SSK yerine, kadınlarda 7200, erkeklerde 9000 gün gerektiren Bağ-Kur şartlarına takılıyor. Bu kişiler, SSK'dan emekli olabilmek için şimdi en az 1261 gün (3.5 yıl) daha SSK'lı olarak çalışmak zorunda.
3. Engel: Milyonluk 'İhya' Borçları
Daha önce Bağ-Kur prim borçları silinen esnaf ve çiftçiler, bu günleri canlandırmak (ihya) istediklerinde devasa bir borç duvarıyla karşılaşıyor.
Erdursun'a göre en büyük tuzak şu: Kişi, emekliliğine yetecek kadar günü değil, sildirdiği günlerin tamamını satın almak zorunda. Bu da birçok EYT'li için 1 milyon, 1.5 milyon, hatta 2.5 milyon TL'yi bulan ödeyemeyecekleri borçlar anlamına geliyor.
4. Engel: İşveren Baskısı ve Düşük Emekli Maaşı
Tüm şartları tamamlamış olmasına rağmen emeklilik dilekçesi vermeyenler de var.
İşveren Tehdidi: Bazı büyük firmalar, EYT'den emekli olan çalışanlarını "emekli" statüsüyle geri çalıştırmayacaklarını söylüyor.
Maaş Uçurumu: Çalışırken 100 bin TL alan bir kişi, emekli olduğunda 30 bin TL gibi çok daha düşük bir maaş alacağını ve işsiz kalma riskini bildiği için, mecburen çalışmaya devam ediyor.
UZMANDAN ÇAĞRI: "SİZ BEKLERKEN HİÇBİR ŞEY YAPILMIYOR!"
Özgür Erdursun, bu durumda olan 1.6 milyon kişiye kritik bir çağrıda bulundu: "Siz beklerken sizin adınıza hiçbir şey yapılmıyor. Sizin bir şeyleri planlayıp beklemeniz gerekiyor. Aksi halde sadece EYT'li olma hakkınız olur ama yararlanamazsınız."
Erdursun, bu karmaşık süreçte olan vatandaşların mutlaka bir sosyal güvenlik uzmanından veya SGK'nın kendisinden profesyonel destek alarak en kısa emeklilik yolunu bulmaları gerektiğini vurguladı.
