Döviz kurundaki artışlara paralel olarak maliyetlerin de artması çiğ süt üreticisini zora soktu. Maliyetleri karşılayamadıkları için dana ve düvelerin kesime gittiğini söyleyen üretici 'Şu an geleceğimizi kesiyoruz' durumun ciddiyetini anlattı. TÜİK'in verilerinin masraflardaki artışı karşılamadığını da belirten üreticiler "TÜİK'e bakarsan maliyet 150-200 artmış ama bizde yüzde 300. Şimdi biz nasıl ayakta kalalım?" diyerek isyan etti.
Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği (SETBİR) maliyetlerin artmasıyla üreticinin iki yıldır dişi hayvan kesimine devam ettiğini ve 2023'te canlı hayvan arzında daralma meydana geleceğini söyledi. Bu durumunda et ve süt krizine sebep olacağını söyleyen kurum tedbir çağrılarında bulunurken üreticiler de içlerinde bulundukları duruma isyan etti.
euronews Türkçe'nin derlediği habere göre, toplanan inek sütü üretimi mayıs ayından bu yana beş aydır üst üste düşüyor. İçme sütü üretimi de ekim ayında 2019 başından bu yana en düşük ikinci seviyeyi gördü. İçme sütü üretimi ekimde bir önceki aya göre yüzde 16; önceki senenin aynı dönemine göre ise yüzde 24 azaldı. Toplanan inek sütü miktarı da Şubat 2017’den sonra en düşük seviyeye geriledi. Peki, hayvanların kesime gönderilmesi süt üretimini nasıl etkiledi?
'GELECEĞİMİZİ KESİYORUZ'
Geçtiğimiz aylarda da süt üreticileri mevcut duruma isyan etmişti. Sütteki maliyet krizinden dolayı çiftçilere teşvik olarak verilen dana ve düvelerin kesime gittiğine dikkat çeken çiftlik sahibi ve çiğ süt üreticisi Mustafa Kaya “Şu an geleceğimizi kesiyoruz.” demişti.
TOPLANAN İNEK SÜTÜ ŞUBAT 2017’DEN SONRA EN DÜŞÜK SEVİYEDE
Süt üretiminin en önemli göstergelerinden birisi toplanan inek sütü miktarı. Ekim 2022’de 726 bin ton inek sütü toplandı. Bu oran Şubat 2017’den görülen 703 bin tondan sonra görülen en düşük miktar oldu. Toplanan inek sütü miktarı Eylül 2022’de 751 bin ton; Ekim 2021’de ise 803 bin ton idi.
Böylece toplanan inek sütü miktarı önceki aya göre yüzde 3,4; geçtiğimiz yılın aynı ayına göre ise yüzde 9,6 geriledi.
İÇME SÜTÜ ÜRETİMİ YILLIK YÜZDE 24 AZALDI
İçme sütü üretimi Ekim 2022’de bir önceki aya göre yüzde 16; geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre ise yüzde 24 düştü. Ekim 2022’de 104 bin ton olan içme sütü üretimi eylül ayında 123 bin ton; Ekim 2021’de ise 137 bin ton seviyesindeydi.
İçme sütü üretimi ekim ayında 2019 başından bu yana en düşük ikinci seviyeyi gördü.
TÜİK verilerine göre Kasım 2022’de inek sütünde üretici enflasyonu (ÜFE) yıllık yüzde 188 yükseldi. Yani Kasım 2021’de 1 litre süt üretmek için 100 birim harcayan üreticiler Kasım 2022’de aynı miktarda süt üretmek için 288 birim harcama yapmak zorunda kaldı.
Kasım 2022’de taze sütte tüketici enflasyonu (TÜFE) yıllık yüzde 162 oldu. Geçtiğimiz yıl 100 liraya alınan süte tüketiciler bu sene 262 lira ödedi.
'TÜİK’İN VERİLERİ MASRAFLARDAKİ ARTIŞI YANSITMIYOR'
TÜİK verileri üretici enflasyonunun tüketici enflasyonunun az farkla yüksek olduğunu gösteriyor. Çiğ süt üreticisi Mustafa Kaya TÜİK’in verilerinin masraflardaki artışı yansıtmadığını şöyle vurguluyor: “Bizim girdi maliyetlerimiz TÜİK’in rakamlarıyla uyuşmuyor. TÜİK’e bakarsan hayvancılıkta girdi maliyeti yüzde 150-200 arası artmış gözüküyor ancak bizim yaşadığımız enflasyon yüzde 300 civarında ama ürettiğimiz sütteki artış yüzde 100 oranında kaldı, şimdi biz nasıl ayakta kalalım?”
Kaya üretici maliyetleri artışı ekim ayında şöyle anlatmıştı: “Devlet üreticiyi enflasyonun nedeni gibi görüyor bu nedenle bizim üzerimize baskı kuruyor oysa biz enflasyonun ne nedeni ne sonucuyuz biz enflasyonun mağduruyuz. Bizim girdilerimiz üç katına kadar arttı. Mazot bir yıl önce 8 lira civarındayken bugün 24 lira, bir kilo slajlık mısır 60 kuruş iken bugün 1.5 lira, bir balya saman 10-12 lira iken bugün 25 ile 30 lira arasında."
