Geçmişte İstanbul kıyılarında lodos sonrası biriken eşyaları toplamak için denize giren “lodosçular” vardı. Bir dönem bazı ailelerin geçim kapısı olan bu alışkanlık, bugün tarihin tozlu sayfalarında kalsa da lodos hâlâ şehrin gündelik hayatını derinden etkiliyor.
Meteoroloji uzmanlarına göre İstanbul’da önümüzdeki günlerde rüzgâr yeniden güneybatıdan esecek. Habertürk TV Meteoroloji Mühendisi Hüseyin Öztel, rüzgârın zaman zaman kuvvetleneceğini ancak şiddetli bir fırtınaya dönüşmesinin beklenmediğini belirtiyor. Öztel’e göre özellikle Marmara’daki bazı deniz seferlerinde iptaller görülebilir.
LODOS NEDEN ETKİLİ?
Lodos, Akdeniz üzerinden gelen sıcak ve nemli havayı Türkiye’nin Batı kıyılarına taşıyan bir rüzgâr. Malta ve İtalya civarından başlayan bu akım, Ege ve Marmara’ya ulaştığında etkisini artırıyor. Geleneksel “Lodosun gözü yaşlıdır” sözü de bu sıcak rüzgârın arkasından yağmurun gelmesinden kaynaklanıyor.
BBC Türkçe'ye konuşan Haber Global Meteoroloji Editörü Bünyamin Sürmeli, nemli havanın kuzeyli rüzgârlarla soğuması sonucu yağışların oluştuğunu söylüyor: “Lodosla ısınan hava, arkasından gelen serin rüzgârlarla birleştiğinde yağmur kaçınılmaz.”
Uzmanlardan uyarı: Baş ağrısı ve unutkanlık migrenin ilk işareti olabilir
ULAŞIMDA AKSAKLIKLAR
Lodosun büyük dalgalar oluşturması, deniz taşımacılığında sık sık aksaklıklara neden oluyor. Meteoroloji mühendisi Adil Tek, saatte 62 kilometreyi aşan rüzgârların fırtına sınıfına girdiğini belirterek bunun gemiler için ciddi risk oluşturduğunu vurguluyor.
Hava ulaşımı da lodosun baskısından kaçamıyor. Özellikle tek pistli havalimanlarında rüzgârın uçağa yandan çarpması kalkışları tehlikeli hale getiriyor. Bu nedenle gecikmeler ve iptaller yaşanabiliyor.
BACA ZEHİRLENMELERİ NEDEN ARTIYOR?
Sıcak lodos gecelerinde baca sistemi yeterince çekiş yapamadığında soba dumanı içeri dönebiliyor. Öztel’e göre havanın sıcaklığı, bacanın üzerindeki hava katmanını da ısıtıyor ve dumanın yukarı çıkmasını zorlaştırıyor; bu da karbonmonoksit zehirlenmelerine yol açabiliyor.
SARI GÖKYÜZÜ VE SOLUNUM SORUNLARI
Uzmanlara göre lodos, Akdeniz ve Afrika üzerinden taşınan toz ve kumu Türkiye’ye ulaştırabiliyor. Bu durum özellikle alerji ve astım hastalarını olumsuz etkiliyor. Sürmeli, yoğun toz taşınımı sırasında havanın sarıya dönmesinin normal olduğunu belirterek, bu şartlarda mümkünse dışarı çıkılmaması gerektiğini söylüyor.
Yağış geldiğinde “çamurlu yağmur” görülebilir. Sürmeli bu yağışların havayı temizlediğini, kirleticilerin yere inmesini sağladığını hatırlatıyor.
LODOS BAŞ AĞRISINI NEDEN TETİKLİYOR?
Lodosla birlikte en çok konuşulan şikayet baş ağrısı. Nöroloji uzmanı Prof. Nebil Yıldız, hava koşullarındaki değişimlerin insan üzerindeki etkisini “meteoropati” ve “meteorosensitivite” kavramlarıyla açıklıyor. Düşen basınç, vücuttaki damar ve eklem bölgelerinde baskı değişimine yol açarak ağrıları artırabiliyor.
Sürmeli bu süreci şöyle özetliyor: “Vücudumuz dışarıdaki basınca uyumlu çalışır. Basınç hızlı düştüğünde eklemlerimiz ve damarlarımız buna tepki verir; bu yüzden ağrı oluşur.”
PEKİ AĞRILARLA NASIL BAŞA ÇIKILABİLİR?
Prof. Yıldız’a göre düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme, kaliteli uyku ve bol su tüketimi lodosun tetiklediği ağrıların etkisini azaltabiliyor. Kapalı ve basık havalarda ruh halinin de baskılandığını belirten uzman, kişinin kendini iyi hissettirecek aktivitelerle bu durumu hafifletebileceğini söylüyor.
