1915 yılında tehcir kararı verilen Ermeni vatandaşlara kötü muamelede bulunduğu ve ölümlerine neden olduğu gerekçesiyle 1919 yılında idam edilen Yozgat'ın Boğazlıyan İlçesi Kaymakamı Mehmet Kemal, 1922'de Büyük Millet Meclisi tarafından Şehid-i Milli ilan edildi. İşte, Kemal Bey'in merak edilen hayatı...
Birinci Dünya Savaşı sırasında Anadolu'daki Ermeni çetelerin çıkardığı isyanı bastırmak amacıyla İttihat ve Terakki Fırkası hükümeti, Yozgat'ın Boğazlıyan ilçesindeki Ermenilerin Suriye'ye sevk edilmesine karar verdi. Kaymakam Mehmet Kemal bu kararı uyguladı. Birinci Dünya Savaşı'nın ardından iktidar partisi değişti ve kötü muamele sonucu Ermeni ahalisinin ölümleri dolayısıyla Ermeni Tehciri sorumluları yargılandı.
Mehmet Kemal
KAYMAKAM MEHMET KEMAL'İN HAYAT HİKAYESİ
1884 yılında Beyrut'ta dünyaya geldi.
İlk ve orta öğreniminin ardından Mülkiye'den mezun oldu. Beyrut Vilayeti Maiyet memurluğunda göreve başladı. 1909 yılında kaymakam olan Mehmet Kemal; Doyran, Gebze, Karamürsel ve 1915 yılında Yozgat'ın Boğazlıyan ilçesinde kaymakam olarak göreve başladı.
Bu dönemde İttihat ve Terakki hükümetinin Ermenilerin tehciri ile ilgili çıkardığı kanunu Yozgat'ta uyguladı. Fakat kanunu uygularken Ermeni vatandaşlara kötü muamele ettiği, kış günlerinde vatandaşları can mal kaybına uğrattığı, Ermenileri ayaklarına süngüler bağlayarak ölüme terk ettiği iddiaları üzerine 1916 yılında İzmit'te görevdeyken gözaltına alındı. Ankara Valiliği İdare Kurulu'nun Lüzumu Muhakemesi kararıyla görevinden azledilen Mehmet Kemal, Konya'da yargılandı. Mahkemede beraat etti ve eski görevine geri döndü.
1915 yılında Ermeni Tehciri sırasında çekilen bir fotoğraf
MEHMET KEMAL BEY'İN KARİYERİ
Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı'nda yenilince ülkede hükümet değişikliği oldu, Tehcir Kanunu'ndan sorumlu olan İttihat ve Terakki hükümeti iktidarı kaybetti. Yerine kurulan Hürriyet ve İtilaf hükümeti ise İttihat ve Terakki hükümetinin atadığı yöneticileri, kendine yakın mülki amirlerle değiştirdi. Mehmet Kemal, Damat Ferit Paşa hükümeti döneminde 7 Ocak 1919'da bir kez daha gözaltına alındı, 30 Ocak 1919'da İstanbul'a getirildi.
Daha önce beraat ettiği davadan yeniden yargılandı. Mahkemede tüm iddiaları reddeden Kaymakam Kemal Bey, kendisinin suçlu olmadığını yalnızca Tehcir Kanunu'nu uyguladığını şu sözlerle dile getirdi: "Ben aldığım emri yerine getirdim. Sürgün edilenlere insani şekilde davrandım. Süngü bağlamadım. Vicdan azabı duymuyorum. Kimsenin ölümü için emir vermedim."
Mehmet Kemal'in cenazesi
KAYMAKAM KEMAL BEY'İN ÖLÜMÜ
İşgal altında bulunan İstanbul'da yapılan mahkemede birçok yalancı şahidin ifade verdiği iddia edildi. Yargılama sonucunda, mahkeme Mehmet Kemal'in idamına karar verdi.
Dönemin padişahı Vahdettin idam kararını ülkede olaylar çıkabileceğini gerekçe göstererek onaylamadı ve dönemin şeyhülislamından fetva istedi. Şeyhülislam Mustafa Sabri Efendi'nin verdiği fetvayla infaz 10 Nisan 1919 günü saat 17.20'de İstanbul Beyazıt Meydanı'nda gerçekleşti ve Mehmet Kemal 35 yaşında hayatını kaybetti. Cenazesi İstanbul Kadıköy'e defnedildi.
14 Ekim 1922'de Mehmet Kemal, Birinci Büyük Millet Meclis'i tarafından Şehid-i Milli ilan edildi ve çıkarılan bir kanunla çocuklarına maaş bağlandı.
Mehmet Kemal'in İstanbul Kadıköy'deki mezarı
