Temmuz 2020’de fırlatılan üç farklı Mars misyonu, bu ay Kızıl Gezegen’e ulaşacak. 9 Şubat’ta BAE’nin gönderdiği Umut uydusundan sonra Çin’in Tiawen-1 uzay aracı da Mars’ın çekimine kapılmış olacak. Şimdi de NASA’nın Mars 2020 misyonu kapsamında gönderdiği Sebat (Perseverance) gezgini ve Marifet (Ingenuity) helikopterinin yüzeye inmesi bekleniyor.
SELMAN CÖMERT | KARAR.COM
Üç farklı ülkenin Mars’a gönderdiği üç misyonda toplam beş uzay sondası yer alıyor. Birleşik Arap Emirlikleri Kızıl Gezegen’in atmosferini incelemek için Umut (el-Amal) yörünge aracını, Çin hem Tianwen-1 uydusunu ve hem de Mars yüzeyinde çeşitli araştırmalar yapacak gezgini, ABD de Mars 2020 misyonu kapsamında Sebat adında bir gezgin ve Dünya dışında bir ilki deneyecek olan Marifet helikopterini Temmuz 2020’de göndermişti. Beş sondanın da 482 milyon kilometrelik bir yolculuğun ardından Mars görevlerine başlaması bekleniyor. Yalnız Çin’in gönderdiği gezginin Mayıs ayında Mars yüzeyine inmesi planlanıyor.
NASA’NIN MARS 2020 MİSYONU: KIZIL GEZEGEN’E HAVADAN KARADAN ÇIKARMA
NASA’nın, MARS 2020 misyonu kapsamında üretilen uzay gezgini Sebat’ı (Perseverance) ve ilk defa Dünya dışı uçuş deneyimini test edecek olan Marifet (Ingenuity) helikopteri Temmuz’da Atlas V 541 roketiyle Florida’dan fırlatılmıştı. 18 Şubat’ta Mars yüzeyine iniş yapması beklenen uzay aracı aynı zamanda, 2,5 milyon Türkiye vatandaşının ismini taşıyor.
Mars’ta yaşamın izlerini bulmak amacıyla gönderilen uzay gezgini (rover) Sebat, bir zamanlar göl olduğu düşünülen Jezero kraterine iniş yapacak. Krateri ve iniş yapacağı bölgeye yakın bir nehir yatağı olduğu düşünülen yeri inceleyerek, (varsa) eski medeniyetlerin kalıntılarını ve canlı fosillerini arayacak.
49 km genişliğindeki Jezero kraterinde yaşamı bulabileceklerini anlatan proje araştırmacısı Ken Williford, "Jezero ile ilgili en muhteşem şeylerden birisi yalnızca sıradan bir krater gölü olması değil, aynı zamanda kraterin kuzey-doğu bölgesinde bir çıkış yolunun bulunmasıydı. Buna açık sistem diyoruz. Bir taraftan kratere giren ve öbür taraftan çıkan bir su akışı var ve bu önemli bir süre boyunca ayakta kalan dinamik bir sistem oluşturabilir. Ve bu bakımdan oldukça kararlı yaşanabilir bir ortama sahip olabilir" dedi.
DÜNYA DIŞINDA İLK TEST UÇUŞU: MARS HELİKOPTERİ
Mars şartlarında uçabilecek şekilde tasarlanmış Marifet (Ingenuity) helikopteri, 90 saniye boyunca havada kalarak çevrenin fotoğraflarını, Mars’a gönderilen yörünge uydularına göre, daha yakından ve kaliteli çekebilecek. Toplam beş kere havalanması durumunda, Marifet helikopterinin görevi başarıyla tamamlanmış olacak.
OKSİJEN ÜRETECEK
Sebat (Perseverance) aracının üzerindeki bilim enstrümanlarından biri olan MOXIE adlı bir çeşit arıtıcı, Mars’ta bulunan karbondioksiti oksijene çevirecek. Arıtma işlemi başarılı olursa, sonraki Mars görevlerinde insanlık bu oksijen üreticiler sayesinde dönüş yakıtını Mars’tan sağlayabilecek.
ESKİ MARS ARACININ YEDEK PARÇALARI KULLANILDI
26 Kasım 2011’de fırlatılan ve görevi biten Curiosity (Merak) ve Opportunity (İmkan) gezginine benzeyen yeni gezgin Perseverance yapımında, Curiosity’nin parçaları kullanıldı. Konu hakkında açıklama yapan Perseverance'ın Mastcam-Z cihazının baş araştırmacısı Jim Bell "Perseverance neredeyse %90'ı Curiosity'nin yedek parçalarından oluşuyor. Misyonun kabul edilmesinin en büyük sebebi bu, çünkü bu yedek parçalar kullanılarak muazzam kaynak tasarrufu sağlanabildi" dedi.
ROVER VE HELİKOPTERİN İNİŞ ANI YAYINLANACAK
Diğer uzay misyonlarından farklı olarak MARS 2020 görevinde araçların 7 dakikalık Mars’a iniş videosu ve ses kaydı alınacak. Aracın 21 bin kilometre hızdan yavaşlayarak Mars yüzeyine iniş anının görüntüleri, uzay-Mars tarihinde bir ilk olacak. Ses kayıtlarında, motor gürültüsü dışında bir şey duyulması beklenmiyor.
18 Şubat’ta Mars’a iniş yapması beklenen araçların iniş anında canlı yayınlanıp yayınlanmayacağı henüz bilinmiyor.
TÜRKİYE BİRİNCİ OLMUŞTU
2019’da NASA’nın "Mars'a ismini gönder" etkinliğine dünya genelinden toplam 10 milyonu aşkın insan katılmıştı. Türkiye, Mars’a 2,5 milyon isim göndererek diğer ülkeler arasında birinci olmuştu. 18 Şubat’ta Mars 2020 misyonu başarıyla tamamlanmasıyla beraber bu isimler kızıl gezegene ulaşmış olacak.
UMUT: BAE’NİN GEZEGENLER ARASI İLK MİSYONU
19 Temmuz’da fırlatılan Birleşik Arap Emirlikleri’ne ait Umut (el-Amal) uydusu, 482 milyon kilometrelik yolculuğun sonunda Mars’ın yörüngesine 9 Şubat’ta başarıyla ulaştı. Hope yörünge aracı; Mars yüzeyine yakın hava durumuna, atmosferin farklı katmanları arasındaki bağlantılara ve atmosferin neden inceldiğine dair bilgileri sağlayacak enstrümanlarla donatıldı.
'FAZLA VERİ DEĞİL, YENİ VERİLER İSTİYORUZ'
Misyonunun insanlığın yararı için önemli olduğunu vurgulayan Fatma Lootah, “Büyük miktarda veriye sahip olmak istemiyoruz. Bu verilerin yeni olmasını ve bu verilerin çığır açmasını istiyoruz” dedi. Bilim insanı Fatma Hussain Lootah, Umut yörünge aracının enstrümanlarıyla ilgilenen ekibin başında bulunuyor. Ayrıca, misyona katkıda bulunan bilim insanları arasındaki kadınların oranı yaklaşık yüzde 34, bilim ekibine dahil olan kadın oranı ise yüzde 80.
İLK DENEMESİNDE BAŞARAN İKİNCİ ÜLKE
Kızıl gezegene yönelik 1960’lardan beri yapılan misyonların yaklaşık yarısı başarısız oldu. Ancak, düzenlediği Umut misyonuyla Birleşik Arap Emirlikleri, Arap ülkeleri arasında Mars’a araç gönderen ilk ülke olurken; Mars’ın yörüngesine ilk denemede başarıyla giren ikinci ülke oldu.
Umut yörünge aracı, 19 Temmuz’da Japonya’daki, adını kurulduğu adadan alan Tanegashima Uzay Merkezi’nden fırlatılmıştı. BAE, aracın Mars’ın yörüngesine ulaştığı tarihin, ülkenin kuruluşunun 50. yılına karşılık gelen 2021’de olması için 6 yıllık çalışmasını titizlikle sürdürmüştü.
TİAWEN-1: ÇİN HEM UYDU HEM ROVER GÖNDERDİ
Bugün yörüngeye yerleşmesi beklenen Tianwen-1 misyonu kapsamında kızıl gezegene gönderilen uydu ve gezgin, Çin Ulusal Uzay İdaresi tarafından 23 Temmuz 2020’de Wenchang Uzay Aracı Fırlatma Tesisi’nden fırlatılmıştı.
Yedi aylık yolculuk sonunda Mars’a ulaşmak üzere olan beş tonluk uzay aracı Tianwen-1, Çin’in Mars’a gönderdiği ilk misyon olarak biliniyor.
Dünya’yla arasında 56 milyon ila 482 milyon kilometre uzaklık bulunan Mars’tan gelecek her türlü verinin 11 dakika süreyle geldiğini hatırlatan Çin Uzay Teknolojisi Akademisi eski araştırmacısı Pang Zhihao, uzay aracının Mars yörüngesine giriş esnasında yapacağı her türlü manevranın önceden belirlendiğini söyledi. Zhihao, Tiawen-1 yörüngeye gereğinden fazla hızlı girmesi halinde Mars’ın yanından geçeceğini, çok yavaş gitmesi halinde de yüzeyine çarpacağını söyledi. Kızıl gezegene yönelik 1960’lardan beri yapılan misyonların yaklaşık yarısı başarısız oldu.
Misyon hakkında geçtiğimiz hafta bilgi sağlayan Çin, Tiawen-1’in çektiği Mars fotoğrafı yayınlamıştı. Daha önce de Tiawen-1, uzayda hedefine giderken selfie çekmişti.
Mars’ın yörüngesine yerleştikten sonra Tianwen-1, taşıdığı gezgini (rover) Mart ayında başarıyla indirmeyi planlanıyor.
Genelde misyonlarıyla ilgili zaman çizelgelerini vaktinden önce açıklamayan Çin, Tiawen-1 misyonuyla ilgili de sınırlı bilgi verdi.
