ŞABAN ÖZDEMİR
Çolpan Yayınları, Ahmed Rıfkı’nın ‘Hizmetçi Belası’, Suad Muammer’in ‘Kıskanç Gözleri’ gibi edebiyatımızın unutulmuş isim ve eserlerini yayımlamaya devam ediyor. Son olarak Ahmed Naci’nin ‘Fehim Paşa ile Margrit ve Diğer Hassas Romanlar’ başlığı altında Ahmed Naci’nin ‘Fehim Paşa ile Margrit’, ‘Zambak ile Lâle’, ‘Çılgın İhtiyar’, ‘Tal’at ile Fıtnat’, ‘Son Yatak’ adlı beş novellasını yayımladı. Kitabı yayıma Cafer Şen ve Nurcan Şen hazırlamış. Eser kitabı yayıma hazırlayanların doyurucu bir önsözü ile başlıyor. Özellikle Margerethe Fehim hakkında geniş bilgi veriliyor. Eserde anlamı bilinmeyen kelimeler parantez ile verilerek okuyucuya kolaylık sağlanmış.
ESERLERİNE VERDİĞİ İSİM POPÜLER ROMANLARA SELAM ÇAKIYOR
Ahmed Naci’nin özellikle novellalarına verdiği isimler dikkate alınacak olursa kendinden önceki yazarlara selam çaktığı aşikâr. ‘Zambak ile Lâle’ adlı novellası ile Mehmed Rauf’un bir ‘Bir Zambağın Hikâyesi’, ‘Talât ile Fıtnat’ novellası ile ‘Taaşşuk-ı Tal’at ve Fıtnat’ı en azından isim yolu ile anıştırmaya gayret ettiğini görüyoruz. Her ne kadar konu ve hacim bakımından bir ortaklık olmasa da Ahmed Naci, seleflerinin ününden yararlanmak istemiş sanırım. İnsanlığın müşterek hasletlerinden olan gizem, aşk ve immoralist unsurları kullanmış Ahmed Naci novellalarında. ‘Tal’at ile Fıtnat’ adlı eserde neredeyse erotizme kadar giden bir anlatım kullanmış yazar. ‘Zambak ve Lâle’ adlı eserde ise birbirini seven iki kadın ve bir erkeğin birlikte yaşama tasavvurları anlatılmış. Dönemin toplumun genel değer yargılarına ters düşebilecek bu tür eserlerin toplumdaki karşılığı üzerine bir değerlendirme muhakkak yapılmalıdır. Bu eserlerin günümüzde yaygın olan aç-bitir tarzı yiyecekler gibi neredeyse ayaküstü okunabilecek, avama hitap eden, çok fazla derinliği olmayan ama okuyucu kitlesi dikkate alınıp sosyolojik ve eleştirel bir okuma ile değerlendirilmesi gerektiğini düşünüyorum.
BU TÜR NOVELLALAR KAPSAMLI BİR ARAŞTIRMAYA MUHTAÇ
Ahmed Naci, benim bildiğim kadarıyla sadece M. Kayahan Özgül’ün bir vesile ile dikkat çektiği bir yazar. Bunun gibi birçok yazarımız ve eserimiz var. Bu gibi yazarların izini sürmek için Taner Ay’ın ‘Edebiyatımızda Unutulanlar ve Kaybedenler’i ve Erol Üyepazarcı’nın ‘Unutulanlar, Hiç Bilinmeyenler, Bilinmek İstemeyenler’ adlı muhalled eserleri gibi eserlere muhtacız. Genellikle bir formalık risaleler halinde basılıp bir vapur yolculuğunda okunabilecek bu tür novellalar hakkında henüz kapsamlı bir araştırma yapılmadı. Bu tür eserler dönemin anlayışını, popüler romanlarla birlikte halkın okuduğu eserleri de anlamamız bakımından önemli. Daha yayımlanmamış birçok eser, tanımadığımız birçok edebiyatçı var. Mesela Konsolitçi Mehmed Asaf ve bu meyandaki eserlerini kazandırmalarını da kitabı hazırlayanlardan rica edeyim kendi adıma. Ahmed Naci’nin eserlerinde işlediği bazı temalar eserleri yayıma hazırlayanların isabetli terimlemesiyle “hassas.” Şimdilerde “Aman bunda ne hassaslık varmış, neler neler yazılıyor.” diyebiliriz. Dönemi düşünüldüğünde cesaret isteyen bir tercih Ahmed Naci’nin yaptığı. Edebiyatımızın unutulmuş bir yüzü Ahmed Naci. Hatırlatanlara teşekkürler…
FEHİM PAŞA VE MARGARETHE
Margarethe Fehim, bir dönemin önemli figürlerinden biri. İlişki yaşadığı Fehim Paşa, tarihimizde hiç de iyi bir şekilde anılmıyor. Özellikle istibdad devrinde başında olduğu hafiye teşkilatı sayesinde birçok insanın canını yakmış, haksız kazançlarla tabiri caizse halka illallah çektirmiş biri. Öyle ki bu fenalıklar sonucu sürgün edildiği Bursa’da halk tarafından linç edilmiş bir figür. Babası padişahın süt kardeşi olması hasebiyle ikbal basamaklarını hızla tırmanan Fehim Paşa’nın bir kumpanyada görev alan cambaz bir ailenin kızı olan Margarethe olan ilişkisi çok konuşulmuş, yabancı basına da konu olmuştur. Muhlis Sabahaddin’in bestelediği, muhteşem melodisiyle birlikte sözlerinin hemen dilimize düştüğü ‘Hatırla Sevgili’ şarkısının meşhur olduktan sonra yayınlanan notalarında şarkının adı ’Hatırla Margarethe’ olarak yazılıdır. Margarethe’nin ressam-ı hazret-i şehriyari Fausto Zonaro ile bile adının anıldığı hatırlandığında dönemi için ne önemli bir figür olduğu anlaşılır sanırım. Böyle önemli iki figürün edebiyata yansıması gayet doğal. Hakkında çok şey bilmediğimiz Ahmed Naci de bu ilişkiyi konu alıyor ‘Fehim Paşa ve Margrit’ adlı eserinde.
