Kanada ve Çin’den bilim insanlarının on yılı aşkın süredir yürüttüğü ortak araştırma, organ nakillerinde devrim yaratabilecek bir sonuca ulaştı.
Araştırmacılar, kan grubu fark etmeksizin herhangi bir hastaya nakledilebilecek “evrensel böbrek” üretmeyi başardı.
Normalde böbrek nakillerinde donör ve alıcı kan gruplarının uyumlu olması gerekiyor. Özellikle O grubu hastalar yalnızca O grubu böbrek alabiliyor ve bu durum, dünya genelinde nakil bekleme listelerinin yarısından fazlasını oluşturan O grubu hastalar için uzun bekleme sürelerine yol açıyor.
Araştırma ekibi, bu sorunu çözmek amacıyla A grubu bir böbreği “O grubu böbreğe dönüştürmeyi” başardı.
Böbrekten kan grubunu belirleyen şeker moleküllerini (antijenleri) temizlemek için özel enzimler kullanıldı.
“MOLEKÜLER MAKASLARLA” BAĞIŞIKLIK DİRENCİNE KARŞI ÇÖZÜM
Araştırmanın başyazarı, Kanada’daki British Columbia Üniversitesi’nden Biyokimyager Stephen Withers, çalışmanın temel yöntemini şu sözlerle anlattı:
“Bu enzimleri moleküler makas gibi kullanıyoruz. Kan grubu antijenlerini temizlediğimizde, bağışıklık sistemi organı artık yabancı olarak görmüyor.”
Bu sayede, organ reddi riskinin azaltılması ve donör-hasta uyumunun genişletilmesi hedefleniyor.
İLK KEZ İNSAN MODELİ ÜZERİNDE TEST EDİLDİ
Ekip, dönüştürülmüş böbreği beyin ölümü gerçekleşmiş bir insanda kısa süreli olarak denedi.
Böbreğin birkaç gün boyunca çalışmaya ve idrar üretmeye devam ettiği, ancak üçüncü günde kan dolaşımında yeniden A tipi moleküllerin görülmeye başladığı bildirildi.
Buna rağmen, bağışıklık sisteminin tepkisi beklenenden daha zayıf kaldı.
Withers, bu durumu şöyle değerlendirdi:
“Bu tepki beklenenden çok daha zayıftı. Vücut, böbreği tolere etmeye çalışıyordu. Bu, uzun vadede umut verici bir sinyal.”
ORGAN BEKLEYEN BİNLERCE HASTAYA UMUT OLDU
ABD verilerine göre, her gün ortalama 11 kişi böbrek nakli beklerken hayatını kaybediyor.
Araştırmacılara göre bu yeni yöntem geliştirilip klinik olarak uygulanabilir hale gelirse, kan grubu uyumsuzluğu nedeniyle organ bekleyen binlerce hastanın hayatı kurtarılabilir.
Uzmanlar, bu gelişmenin sadece böbrek değil, karaciğer ve kalp gibi diğer organların naklinde de kullanılabilecek yeni kapılar açabileceğini belirtiyor.
UZUN VADELİ GÜVENLİK TESTLERİ YAPILACAK
Bilim insanları şimdi yöntemin dayanıklılığını ve bağışıklık sistemi üzerindeki uzun vadeli etkilerini incelemeyi planlıyor.
Canlı insan denemelerine geçilmeden önce, böbreğin bağışıklık tepkilerine karşı tam koruma sağlayacak enzim kombinasyonları üzerinde çalışılıyor.
Araştırmanın sonuçları, Nature Biomedical Engineering dergisinde yayımlandı.
Withers, çalışmanın önemini şu sözlerle özetledi:
“Bu, temel bilimin hasta bakımına dokunduğu anlardan biri. Yıllar süren laboratuvar çalışmalarının, gerçek hayat kurtarmaya yaklaştığını görmek bizi motive ediyor.”
