İstanbul raylı sistem kullanım oranı ve İstanbul metro hattı son durum gibi güncel sorguların odağındaki İstanbul ulaşımı, son yıllarda raylı sistemlerde yaşanan büyük atılımla rahat bir nefes alıyor.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin (İBB) 2019 yılı itibarıyla başlattığı raylı sistem hamlesi, şehir içi ulaşım verilerini kökten değiştirdi.
İBB'nin işlettiği metro, tramvay ve füniküler hatlarıyla birlikte banliyö tren hattı (Marmaray) dahil edildiğinde, 2018'de günlük 2,7 milyon seviyesinde olan yolculuk sayısı, 2025 yılına gelindiğinde 4 milyona ulaştı.
Bu önemli artışla beraber, raylı sistemlerin toplu ulaşımdaki payı 2018'deki yüzde 35,5'ten 2025'te yüzde 42,9'a çıkarak tarihi bir rekora imza attı.
İBB tarafından yapımı devam eden raylı sistem hatları
DURAN METRO İNŞAATLARI YENİDEN HAREKETE GEÇİRİLDİ
İBB, 2019'da göreve başladığında kent genelinde yapımı durdurulmuş metro hatları ile karşılaştı.
İBB Genel Sekreter Yardımcısı Doç. Dr. Pelin Alpkökin, bu hatların büyük çoğunluğunun finansman ve uygulanabilir proje eksiklikleri nedeniyle durduğunu belirtti.
Ekrem İmamoğlu'nun raylı sistemler vizyonu doğrultusunda, yaşanan sözleşmesel ve teknik sorunlar ile finansman problemleri aşılmak üzere harekete geçildi.
Tasarım revizyonları yapılarak, gerekli finansman kaynakları yaratıldı ve duran projeler yeniden canlandırılarak aşama aşama hayata döndürüldü.
Doç. Dr. Pelin Alpkökin, bu süreçte raylı sistem araç üretimlerinin de neredeyse tamamen durduğunu, ancak acil önlemlerle bu tedarik işlerinin de finansman sağlanarak yeniden başlatıldığını ifade etti.
İBB ve UAB tarafından işletilen mevcut raylı sistem hatları
5 YILDA 65 KİLOMETREDEN FAZLA HAT HİZMETE AÇILDI
İBB, 2019'dan günümüze raylı sistem projeleri için yaklaşık 2,5 milyar euro kaynak temin etti ve kendi imkanlarıyla 65,1 km'lik yeni raylı sistem hattını İstanbulluların hizmetine sundu.
Buna ek olarak, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'nın (UAB) yapımını tamamlayıp işletmesi için İBB'ye devrettiği ve tüm yapım bedelinin (13,5 milyar TL) 2 yıldan kısa sürede İBB'den kesildiği üç metro hattının uzunluğu da eklendiğinde, toplam 87,1 km hat hizmete alınmış oldu.
Yeni hatların açılması, İstanbul ulaşım altyapısında önemli bir kapasite artışını beraberinde getirdi.
İstanbul raylı sistemleri hatları 2029 yılı vizyon haritası
2019 yılından sonra hizmete açılan hatların tarih ve uzunluk bilgileri şöyle:
28 Ekim 2020: M7 Kabataş - Mecidiyeköy - Mahmutbey metro hattının ilk etabı (18 km)
1 Ocak 2021: T5 Eminönü - Alibeyköy tramvay hattının ilk etabı (9 km)
29 Mayıs 2021: M9 Ataköy - İkitelli metro hattının ilk etabı (2,1 km)
28 Ekim 2022: F4 Rumeli Hisarüstü - Aşiyan füniküler hattı (0,8 km)
2 Ocak 2023: M7 Kabataş - Mecidiyeköy - Mahmutbey metro hattının ikinci etabı (2 km)
6 Ocak 2023: M8 Dudullu - Bostancı metro Hattı (14,3 km)
30 Ağustos 2023: T5 Eminönü - Alibeyköy tramvay hattının ikinci etabı (1,1 km)
16 Mart 2024: M5 Çekmeköy - Sancaktepe - Sultanbeyli metro hattı ilk etabı (6,5 km)
18 Mart 2024: M9 Ataköy - İkitelli metro hattının tamamı (11,3 km)
Bu açılışların ardından, İBB'nin işlettiği hat uzunluğu 2025 itibarıyla 244,3 kilometreye, İstanbul'daki (UAB hatları dahil) toplam raylı sistem uzunluğu ise 380,7 kilometreye ulaştı.
M12 hattında kullanılacak Hyundai Rotem metro aracı
RAYLI SİSTEM FİLOSU ARTIRILDI
İBB, yeni hatların inşası sürerken, Haziran 2019 - Mart 2024 döneminde toplam 176 yeni araç filosuna dahil etti.
Halihazırda 278 aracın da üretimi devam ediyor.
Doç. Dr. Pelin Alpkökin, önümüzdeki 5 yıl içinde raylı sistem araç filosunda yüzde 50'lere varan bir artış olacağını öngörüyor.
İstanbul, 2026 yılında iki önemli yeni hatta daha kavuşacak.
M5 Üsküdar - Samandıra metro hattının Çekmeköy - Samandıra Merkez etabı açılmış olup, Samandıra Merkez - Sultanbeyli bölümünün Mayıs 2026'da, ilerlemesi yüzde 90 seviyesinde olan M12 Ümraniye - Ataşehir - Göztepe metro hattının ise 2026 sonunda tam kapasiteyle hizmete girmesi planlanıyor.
T4 hattında kullanılacak yerli üretim tramvay aracı
İSTANBUL'DA YAPIMI DEVAM EDEN RAYLI SİSTEM HATLARININ AÇILIŞ TARİHLERİ
20 Ocak 2026: M5 Samandıra - Sultanbeyli uzatması
2026 ilk çeyrek: M11 Arnavutköy - Halkalı uzatması
31 Mayıs 2026: M12 Ümraniye - Ataşehir - Göztepe metro hattı
2027 ilk yarısı: T7 Feshane - Bayrampaşa tramvay hattı
2027: M7 Yıldız - Kabataş uzatması
2027: M14 Altunizade - Bosna Bulvarı metro hattı
İSTANBUL'DA YAPIMI DEVAM EDEN FAKAT AÇILIŞ TARİHLERİ BELİRSİZ RAYLI SİSTEM HATLARI
M1B Kirazlı - Halkalı Üniversite uzatması
M4 Tavşantepe - Kaynarca uzatması
M10 Pendik Merkez - Fevzi Çakmak uzatması
M7 Mahmutbey - KSS Hastanesi uzatması
M13 Emek - Yenidoğan metro hattı
F4 füniküler hattı
2029 VE SONRASI VİZYONU: 700 KİLOMETRELİK DEV RAYLI SİSTEM AĞI
Doç. Dr. Pelin Alpkökin'in paylaştığı İstanbul raylı sistemler 2029 sonrası vizyonu bilgilerine göre, halihazırda işletmede olan 380 km'lik hat uzunluğu, sadece İBB'nin devam eden hatlarının tamamlanmasıyla 2029 yılında 425 km'ye ulaşacak.
UAB hatları da dahil edildiğinde toplam hat uzunluğu 450 km'yi aşacak.
İBB'nin daha uzun vadeli hedefi ise 2029 sonrası için 700 km'ye ulaşan kapsamlı bir raylı sistem ağı kurmak.
M20 Sefaköy - Beylikdüzü - TÜYAP metro hattı ve Üsküdar-Kadıköy-Maltepe tramvay hattı gibi projelerin tasarımları ve fizibilite raporları tamamlanmış olsa da, bu projelerin hayata geçebilmesi için kamu yatırım programına alınması gerekiyor.
Örneğin, M20 Sefaköy - Beylikdüzü - TÜYAP metro hattı için 2022'den beri yapılan başvurulara henüz onay alınamaması projenin başlatılmasını engelliyor.
Öte yandan, İBB, M7 Esenyurt - Saadetdere metro hattı, Esenler cadde tramvayı ve ekspres metro HIZRAY gibi kritik projelerin detaylı tasarımlarını tamamladı ve birçok yeni hattın fizibilite çalışmaları sürüyor.
