AK Parti’nin Meclis’e sunduğu torba yasa ile 25 yaş altı ve 50 yaş üstü için sözleşmeli çalışma modelinin önü açıldı. Hazırlanan yeni tasarı ‘kıdem parça parça kaldırılıyor’ eleştirilerine yol açtı.
Hükümetin kıdem tazminatı fonu oluşturulmasına yönelik çalışmasına kamuoyunda olumsuz eleştiriler yükselirken bir tartışma yaratacak adım daha geldi. AK Parti’nin geçen cuma günü TBMM’ye sunduğu işsizlik sigortası kanun tasarısında dikkat çeken başlıklar yer alıyor. Düzenlemeyle 25 yaş altı ve 50 yaş üstü işçiler için ‘belirli süreli iş sözleşmesi’ ile ‘kısmi çalışma’nın önü açıldı. Tasarıya kamuoyunda tepkiler yükseldi.
‘EŞİTLİK İLKESİNE AYKIRI’
Belirli süreli iş sözleşmesi yapılan çalışanların sözleşme bitiminde kıdem tazminatına hak kazanamayacağı belirtildi. Kocaeli Üniversitesi’nden Doç. Dr. Aziz Çelik de kıdemin parça parça ortadan kaldırılmaya başlandığına işaret etti. Teklifin anayasanın eşitlik ve sosyal güvenliğe ilişkin hükümlerine aykırı olduğuna dikkat çeken Çelik “25 yaşından küçük olup ayda 10 günden az çalışanların kısmi çalışmaları emeklilikte dikkate alınmayacak” dedi.
TORBA YASAYLA ÇALIŞANLARIN TAZMİNATI PARÇA PARÇA KALDIRILACAK
Torba yasa tartışmaları da beraberinde getirdi. AK Parti’nin sunduğu yeni yasada 25 yaş altı ve 50 yaş üstü için sözleşmeli çalışma modelinin önü açıldı. Yapılan belirli süreli iş sözleşmelerinin toplam süresi 2 yılı aşamayacak. Yasayla birlikte patronlara bol kepçe teşvikler verildiği belirtilirken, işçileri de yeni hak kayıplarının beklediği paylaşıldı. Ayrıca yeni yasayla kıdem tazminatının parça parça ortadan kaldırıldığı da yorumlandı.
AK Parti’nin Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunduğu ‘torba yasa’ tartışmalı kararları da beraberinde getirdi. İşsizlik Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi’nin görüşmeleri bu hafta Ankara’nın en sıcak gündem maddelerinden biri haline geldi.
Çalışanların haklarına yönelik tartışmalı hamle, sözleşmeli çalışma modelinin de önünü açtı. Kıdem tazminatı fonuna yönelik girişimin askıya alınmasından sonra hazırlanan yeni tasarı ‘kıdem parça parça kaldırılıyor’ eleştirilerine yol açtı. Kısmi çalışmayla bu yaş grubundaki çalışanların kıdem tazminatı hakkının elinden alınacağı belirtildi. Belirli süreli iş sözleşmesi, işçinin 25 yaşını doldurmamış veya 50 ve daha yukarı yaşta olma koşulunu sağlaması kaydıyla, mevcut koşullar aranmadan yazılı yapılabilecek. 25 yaşını doldurmamış işçiler ile yapılacak belirli süreli iş sözleşmelerinin süresi, işçinin 25 yaşını doldurduğu tarihi geçemeyecek. Bu hüküm uyarınca bir defada veya yenilenerek yapılan belirli süreli iş sözleşmelerinin toplam süresi 2 yılı aşamayacak. Belirli süreli iş sözleşmesi yapan kişiler sözleşmeleri bittiğinde kıdem tazminatı almaya hak kazanamıyor.
Kocaeli Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aziz Çelik, AK Parti hükümetinin TBMM’ye sunduğu ve kamuoyunda ‘istihdam paketi’ olarak adlandırılan İşsizlik Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi’ni “Yeni torba yasa teklifi istihdam değil istismar paketidir” diye yorumladı.
Teklifte patronlara ‘bol kepçe’ teşvikler verildiğini, ancak işçileri yeni hak kayıplarının beklediğini vurgulayan Çelik, 25 yaş altı ve 50 yaş üstü işçilerin belirli süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılmasının önünün açılmasını şöyle yorumladı: “Bu değişiklik her şeyden önce yaşa bağlı ayrımcılıktır. Bu ayrım anayasanın eşitlik ilkesinin ihlali anlamına gelmektedir. Sırf belli yaş gruplarında oldukları için milyonlarca işçi temel haklarından yoksun bırakılmaktadır. Belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışmak işçi açısından büyük hak kayıpları yaratacaktır. Belirli süreli sözleşme ile çalışan işçiler kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanamazlar. Belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışanlar iş güvencesi hükümlerinden yararlanamazlar.”
PARÇA PARÇA ORTADAN KALDIRILIYOR
“Şimdilik kıdem tazminatının fona devredilmesini ertelemiş görünen hükümet kıdem tazminatını parça parça ortadan kaldırmaya başlamış oldu” diyen Doç. Dr. Aziz Çelik, sosyal medya hesabından teklife ilişkin yaptığı paylaşımlarda, 25 yaş altı ve 50 yaş üstü işçilerin nasıl güvencesiz koşullarda çalıştırılacağını şöyle açıkladı: “Bu teklif milyonlarca genç çalışanı ve işsiz ile emekliliği yaklaşan milyonlarca işçiyi etkileyecek. Bu teklif en çok emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) kapsamında olan işçileri etkileyecek. 50 yaş üstü olan EYT’liler daha güvencesiz koşullarda çalışacak. Teklifin diğer vahim düzenlemesi sosyal güvenlik hakkına ve özellikle de emeklilik hakkına darbe indirir niteliktedir. 25 yaşından küçük olup kısmi süreli olarak ayda 10 günden az çalışanlar işçilerin malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödenmeyecek. 25 yaş altı gençlerin kısmi çalışmaları emeklilikte dikkate alınmayacak. Bu öneri anayasanın sosyal devlet, eşitlik ve sosyal güvenlik hakkına ilişkin hükümlerinin ihlali anlamına gelmektedir.”
ÇALIŞMA HAYATINDA EMEĞİN KARŞILIĞI YOK MU OLUYOR?
Kıdem tazminatı; çalışan işçinin hizmet süresi boyunca verdiği emeğin karşılığını almasını sağlayan yasal bir sistemdir. Kıdem tazminatı hesaplanırken işçiye çalıştığı her bir tam yıl için, giydirilmiş brüt ücretinin otuz günlük tutarı ödenir. Bir yıldan arta kalan süreler için aynı ücret üzerinden oranlama yapılmak suretiyle tazminat tutarı hesaplanır. Giydirilmiş brüt ücret; işçiye verilen ikramiye, prim, yakacak yardımı gibi çıkarları kapsar.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ 2021 HAZİRAN’A UZAYABİLİR
AK Parti tarafından TBMM’ye 16 Ekim’de sunulan teklif ile işveren prim desteği, prim teşviki, gelir vergisi stopaj teşviki ile damga vergisi desteği 2023 sonuna, kısa çalışma ödeneğinin süresi ise 30 Haziran 2021’e kadar uzatılabilecek.
PARA GETİRENE VERGİ YOK
Torba yasada ‘Varlık Barışı’ dikkat çekiyor. Paket içeriğinde ‘Varlık Barışı’, esnek çalışmanın desteklenmesi, kurumlar vergisi indirimleri, başka vergi düzenlemeleri, halka arzlara teşvik, sermaye piyasalarının derinleştirilmesi gibi hususlara ilişkin maddeler bulunuyor. Düzenleme bu haliyle kanunlaşırsa, nakit, altın, döviz ve sermaye piyasası araçları dahil olmak üzere yurt dışından varlık getiren kişiler herhangi bir vergi ödemeyecek. Tera Yatırım Ekonomisti Enver Erkan, “Bu düzenleme ile yeni bir ‘Varlık Barışı’ gündeme getirilmiş oluyor” dedi. Erkan kanun teklifi ile ilgili şu değerlendirmeyi yaptı: “Ek istihdam yaratan özel sektör işverenlerine vergi ve sosyal güvenlik primi desteğinin yaygınlaştırılması gündeme getiriliyor. Böylece bir yandan istihdam düzeyini korumak, bir yandan da şirket faaliyetlerinin desteklenmesi hedefleniyor. Cumhurbaşkanı kararı ile işveren primi desteği, prim teşviki, gelir vergisi stopajı teşviki ve damga vergisi desteğinin süresi 31 Aralık 2023’e, kısa çalışma ödeneğinin süresi 30 Haziran 2021’e kadar uzatılabilecek.”
