Ezeli rakipler Galatasaray-Fenerbahçe bu akşam bir kez daha karşı karşıya geliyor. Gelin, İstanbul'da oynanan ilk derbiden, iki takım arasında çıkan ilk kavgaya, ezeli rekabetteki centilmenliklere yakından bakalım...
BURAK TUT | KARAR SPOR SERVİSİ
1800’lü yıllarda Osmanlı Devleti’ne ticaret için gelen Britanyalı Levantenler yanlarında kültürlerini de getirmeyi ihmal etmemişlerdi. Sportif faaliyetlerine düşkün olan Levantenler; boş çayırlarda futbol, tenis, rugby oynarlarken Osmanlı’nın Müslüman halkı bu sporları merak içerisinde uzaktan izliyordu.
İstanbul’un ilk derbisi her zaman Galatasaray-Fenerbahçe olarak söylenir. Ancak İstanbul’un ilk derbisi Moda-Kadıköy derbisidir. 1896 yılında kurulan Moda ve 1902 yılında kurulan Kadıköy futbol kulüpleri arasında oynanan maçlar, Osmanlı sınırları içinde oynanan ilk derbi müsabakasıdır.
1853-1856 Kırım Savaşı sonrasında yayın hayatına başlayan ve Cumhuriyet'in ilanına kadar İstanbul’da Fransızca olarak yayınlanan “Le Moniteur Oriental” gazetesinde “Büyük Maç” tanımı ile yer almış bu müsabakanın derbi olarak nitelendirilme hikayesi de bir hayli ilginç.
Moda Kulübü’nde Rum oyuncuların sayısı artmaya başlayınca Rum oyuncu ağırlıklı bir Kadıköy Spor Kulübü kurulur, 1907 yılında Kadıköy ve Moda takımları ligi aynı puanda bitirirler ve şampiyonu belirlemek için iki maç üzerinden bir final düzenlenir. İlk maçı Moda kazanır, ikinci maç 1-1 devam ederken Kadıköy’ün attığı gol hakem tarafından iptal edilince seyirciler bir anda sahaya girer ve Kadıköy takımı sahadan çekilir. İngilizler öncülüğünde kurulan İstanbul Futbol Birliği’nin verdiği karar sonucunda Moda takımı o sezonun şampiyonu ilan edilir.
İlk oynanan Galatasaray-Fenerbahçe maçı ise 17 Ocak 1909’a tarihlenir. Dönemindeki adı “Union Club”, önceki adı Papazın Çayırı, günümüzdeki adı Şükrü Saraçoğlu olan sahada oynanan maçı Galatasaray, Emin Bülend’in golleriyle 2-0 kazandı. Maçın hakemi ise Türkiye’ye futbolu getiren Levantenlerden biri olan James LaFontaine’di.
Galatasaray kadrosu (1909-1910)
Galatasaray’ın o maçtaki ilk 11’i şu şekildeydi; Ahmed Robenson - Milo Bakic, Adnan İbrahim - Bekir Sıtkı, Celâl İbrahim, Sabri Mahir - Horace Armitage, Fuad Hüsnü, İdris, Küçük Ali, Emin Bülend.
Fenerbahçe kadrosu (1910-1911)
Fenerbahçe’nin 11’i ise; Asaf - Galip, Hassan Sami - Dalaklı Hüseyin, İzzi Hüseyin, Gustave Heanny - Fethi, Şefkati Hulusi, Memiş.
1909 senesinde İstanbul Ligi’nde oynanan maçı Galatasaray kazanmış ve o sene şampiyon olmuştu. Fenerbahçe ise yeni bir kulüp olmasının verdiği bazı zaafiyetler içerisinde ligden çekilmek zorunda kalmıştı.
BİRBİRLERİNE TAKVİYE OYUNCU GÖNDERİRLERDİ
İki kulüp arasındaki dostluk ortamı oldukça güçlüydü. İki takımdan birisi Avrupa turnesine çıktığında diğer takım oyuncularını takviye olarak gönderirdi. 1921 yılında Galatasaray’ın 4 ülkeyi kapsayan turnesine Fenerbahçe’den; Nedim Kaleci, Refik Osman Top, Cafer Çağatay, Galip Kulaksızoğlu, Zeki Rıza Sporel ve Bekir Refet dahil oldu. İsviçre, Almanya, Çekoslovakya ve Macaristan’da 17 maç oynayan Galatasaray, bu maçlarda; 3 galibiyet, 3 beraberlik, 11 mağlubiyet almıştı. Turneye destek amaçlı dahil olan oyunculardan Bekir Refet, Almanya’nın Karlsruhe Phoenix takımı tarafından beğenilmiş ve Avrupa’ya transfer olan ilk Türk futbolculardan birisi olmuştur.
1934'E KADAR HİÇ KAVGA ETMEDİLER
Galatasaray ile Fenerbahçe arasında çıkan ilk büyük kavga ise 23 Şubat 1934 yılında Taksim Stadı’nda yaşandı. Hakem Nuri Bosut yönetimindeki maç, çamurlu bir sahada zor şartlar altında oynanmaktaydı. Maçın 60. dakikasına gelindiğinde Galatasaraylı Kadri Dağ, Reşat Nayir’e bir tekme atınca Fenerbahçe’den Fikret Arıcan rakibinin üstüne doğru koşmaya başladı. Galatasaraylı Tevfik ise Fikret’i bir anda kucaklayarak saha dışına fırlatınca ortalık savaş alanına döndü. İki takım arasında başlayan kavga daha sonra seyirciler arasına yayıldı. Fenerbahçe kalecisi Hüsamettin Böke stad balkonuna çıkıp Galatasaray antrenörünün üzerine atlayınca işler içinden çıkılamaz hale geldi ve güvenlik güçleri sahaya girmek zorunda kaldı. Güçlükle bastırılan olaylardan sonra federasyon toplandı. 17 futbolcu ceza aldı, Fenerbahçe kalecisi Hüsamettin, ömür boyu futboldan men edildi.
23 Şubat 1934'te oynanan Galatasaray Fenerbahçe derbisinde yaşanan kavga maçın yarıda kesilmesine, daha sonrada iptal olmasına neden oldu.
KAVGAYA RAĞMEN DOSTLUK
Galatasaray-Fenerbahçe derbisinin tarihini anlatmaya ne kelimeler ne de sayfalar yetebilir. 1934 yılında çıkan kavgadan sonra dahi dostluk ortamı derhal sağlanmış ve iki kulüp oyuncuları yine bir arada futbol için ter dökmüşlerdi. Galatasaray’ın 1957-1965 yılları arasında stoperi olarak efsaneleşmiş Candemir Berkman o dönemler için şunları söylüyor:
“Bizim zamanlarda Fenerbahçe ile hiçbir ayrılık yoktu. Ayrım gayrım olmazdı. Fenerbahçeli oyuncularla hiçbir zaman kopukluğum olmadı, keza onların da aynı şekilde benimle. Fenerbahçe ile binamız Moda’da yan yanaydı. Deniz Kuvvetleri ve Fenerbahçe burnunun ucunda bir fener vardı, binalarımız onun oradaydı. O zamanlarda iki kulüp arasında bir kapı vardı. Ne olduysa Ali Şen zamanında kapandı o kapı. Bizim restoran çok güzeldi, Fenerbahçeliler öğle yemeğini gelip bizle yerlerdi. Yemekten sonra kıyıda oyun oynarlardı, hatta zaman zaman beraber oynanırdı oyunlar. Birlikte hayatımızı geçirirdik. Ne zaman ki Ali Bey geldi, aradaki kapı kapandı. Daha sonra aramıza bir duvar çektiler ve tamamen bizden kopmaya çalıştılar. İşte böyle şeyler oldu aramızda, daha sonra gerginlikler, aksiyonlar çıkmaya başladı.”
Tabii ki de büyük iki camianın gerilimini bir kulüp başkanının uygulamalarına sıkıştırmak yanlış olur. Ticaretin spora girmesi ile küreselleşen futbol sadece başkanların değil, futbolcusundan seyircisine tüm sporseverleri etkisi altına aldı. Bu ileride değinmemiz gereken daha ayrıntılı bir konu ancak durumun sebebini bu şekilde özetleyebiliriz. ‘Umuyoruz ki futbol eski kavgasız günlerine dönsün’ demek bugünün şartlarında imkansız. Ancak şunu diyebiliriz ki; ‘umarız kaos ve şiddetin minimumda olduğu, futbolun konu olduğu’ bir derbi izleriz.
