Ekim ayının ikinci haftasında, dijital dünyanın kalbine ani bir darbe indi.
10 Ekim 2025 sabahı, kripto para piyasası birkaç saat içinde 850 milyar dolar eritti.
Bitcoin bir günde 124 bin dolardan 105 bine düştü, altcoinler yüzde 40–80 arası çakıldı.
Binance’te bazı varlıklar anlık olarak “0 dolar” göründü — sistemsel bir çöküşün sembolü.
Kimi analistler bunu “2022’deki FTX felaketinden sonraki en büyük dijital çöküş” diye adlandırdı.
Ama bu yalnızca finansal bir dalgalanma değildi; teknoloji çağının ruhuna dair bir kırılmaydı.
KIVILCIM: ESKİ BİR HİKÂYENİN YENİ BİÇİMİ
Krizi başlatan şey, dijital bir hat değil, insana özgü bir karardı:
ABD’nin başkanı Donald Trump, Çin mallarına yüzde 100 ek gümrük vergisi açıkladı.
Soğuk Savaş’ın ticari versiyonu, bu kez pazarları değil, algoritmaları vurdu.
Çünkü kripto 7/24 açık; mesainin, hafta sonunun, piyasa kapanışının anlamı yok.
Haber cuma gecesi geldi — Wall Street kapalıydı, ama Binance açıktı.
Birkaç dakika içinde Bitcoin 10 bin dolar kaybetti.
Sözde “dijital altın”, altın gibi davranmadı.
Tıpkı bir teknoloji hissesi gibi çöktü.
Bu da bize şunu hatırlattı: Kripto hâlâ “bağımsız para” değil, hiper-bağlantılı bir risk varlığı.
KALDIRAÇ ÇAĞINDA PANİĞİN ANATOMİSİ
Düşüşü derinleştiren şey, insanın değil makinenin refleksiydi.
Milyonlarca yatırımcı yüksek kaldıraçla işlem yapıyordu —
10x, 50x, hatta 100x.
Fiyatlar düşünce bu pozisyonlar otomatik olarak tasfiye edildi;
yani borsalar yatırımcıların teminatlarını satıp borcu kapattı.
Bu zorunlu satışlar piyasayı daha da aşağı çekti.
Bir kısır döngü: fiyat düşer → sistem satar → fiyat daha çok düşer.
Yalnızca 24 saatte 20 milyar dolar’lık pozisyon “likide” oldu,
1,6 milyon hesap sıfırlandı.
Likidite bir anda buharlaştı; emir defterleri boşaldı,
bazı borsalar çöktü, ekranlarda “0.00 USD” belirdi.
Eskiden panik, insanların yüzündeki terdi;
şimdi panik, algoritmaların hızında saklı.
Ve kripto gibi ara vermeyen piyasalarda
hiç kimse “dur” diyemiyor — çünkü sistemde fren yok.
BİNANCE VE GÜVEN KRİZİ
Çöküşün merkez üssü, dünyanın en büyük borsası Binance oldu.
Bazı tokenler bir an için sıfır değer gösterdi;
bazıları “yazılım hatası” dedi, bazıları “likidite çukuru”.
Binance sonunda özür diledi,
yaklaşık 283 milyon dolar tazminat ödediğini açıkladı.
Ama itibar kaybı parayla ölçülmez.
Kullanıcılar platformların “tarafsız pazar yeri” değil,
kendi ekonomilerini yöneten dev şirketler olduğunu bir kez daha gördü.
Modern yatırımcı artık sadece fiyat riskine değil, altyapı riskine de maruz.
Çünkü arıza çıktığında, ne devre kesici var, ne muhatap.
Sistem, kendi hızına yeniliyor.
GÖRÜNMEYEN EL DEĞİL, GÖRÜNMEYEN KOD
Kriz, dijital çağın temel paradoksunu açığa çıkardı:
Biz hâlâ “görünmeyen el”in yönettiği piyasalarda yaşadığımızı sanıyoruz,
ama artık yöneten görünmeyen kod.
Hisse senetleri, tahviller, hatta devletler bile artık algoritmik tepkiler zincirinde.
Bir tweet, bir tarif, bir saniyelik işlem:
hepsi milyarlarca doları saniyede yerinden oynatabiliyor.
Bu, 20. yüzyılın finansından farklı bir dünya.
Eskiden panik dalgası limandan limana haftalar içinde yayılırdı;
şimdi bir “API çağrısı” kadar sürüyor.
Ekonominin damarları hızla dijitalleşti,
ama kalbi hâlâ insan eliyle atıyor.
Ve o el hâlâ aynı refleksi taşıyor: korku.
KIRILGANLIK ÇAĞI
Ekim çöküşü, finansın değil, çağımızın röntgeniydi.
Teknoloji bize hız, likidite ve özgürlük vaat etti;
ama karşılığında güveni eritti.
Artık panik insanın değil, sistemin içine gömülü.
Makine hata yapmasa bile, hızın kendisi bir hata doğuruyor.
Bu yüzden kriz sadece yatırımcıların değil,
dijital uygarlığın da dersi olmalı:
verinin, servetin ve psikolojinin bu kadar iç içe geçtiği bir çağda
ekonomik istikrar artık sadece para politikasıyla değil, kod etiğiyle ölçülüyor.
SONUÇ: DİJİTAL SİSİFOS
Bir haftalık toparlanmadan sonra Bitcoin yeniden 110 bin doların üstüne çıktı.
Ama geriye asıl şu soru kaldı:
Bu çöküş geçici miydi, yoksa geleceğin provası mıydı?
Belki de her kriz, dijital ekonominin nefes almasının tek yolu.
Çünkü hızla örülen bu ağda, “düşüş” bazen tek yavaşlama biçimi.
Her defasında aynı sahne: insan, kendi yarattığı sisteme yetişmeye çalışıyor.
Dağın tepesine bir kez daha taş taşıyan dijital Sisifos gibi.
