Yoğun bakım ünitesinde yaşam desteği alan hastalarında yüzde 15’inde görülebilen çoklu organ yetmezliği, yine yoğum bakım ünitesindeki ölümlerin yüzde 50’sini oluşturmaktadır. Çoklu organ yetmezliğinin bu kadar ağır sonuçlara sebep olmasının nedeni ise, iki veya daha fazla sistemin fonksiyonlarının bozulmuş olmasıdır…
ÇOKLU ORGAN YETMEZLİĞİ NEDİR?
Literatürde çoklu organ disfonksiyon sendromu (MODS), olarak geçen çoklu organ yetmezliği, hücre dengelerinin müdahale olmaksızın sürdürülemediği iki veya daha fazla organ sisteminin progresif fizyolojik disfonksiyonu olarak tanımlanmaktadır.
MODS genellikle hastalık, yaralanma veya enfeksiyonla başlar ve bağışıklık sistemi baskılanması ve hipometabolizma durumuna neden olur.
Tek bir olaydan ziyade, MODS, işlev bozukluğunun kapsamının hafif bozukluktan geri dönüşü olmayan başarısızlığa kadar büyük ölçüde değişebileceği bir süreç olarak kabul edilir.
MODS'tan en çok etkilenen organlar arasında kalp, akciğerler, karaciğer ve böbrekler bulunur.
Yoğun bakım ünitesi hastalarının yaklaşık % 15'ini etkilediği ve yoğun bakım ünitesindeki ölümlerin yaklaşık % 50'sine katkıda bulunduğu tahmin edilen önemli ölüm ile ilişkilidir.
ÇOKLU ORGAN YETMEZLİĞİNİN NEDENLERİ
Çoklu organ yetmezliği, düzensiz bir sistemik inflamatuar yanıtı (sistemik inflamatuar yanıt sendromu olarak bilinir) tetikleyen ve doku hasarıyla sonuçlanan hastalık, yaralanma veya enfeksiyondan kaynaklanır.
En yaygın tetikleyici sepsistir, ancak diğer nedenler şunları içerir:
Büyük travma;
Büyük ameliyat;
Yanıklar;
Pankreatit;
Şok;
Aspirasyon sendromları;
Kan nakilleri;
Otoimmün rahatsızlığı;
Akut kalp yetmezliği; ve
Zehirler / toksinler.
Risk Faktörleri
Bir bireyin genetiği, bir tetikleyiciyi takiben çoklu organ yetmezliği olasılığını ve ciddiyetini belirleyebilir.
Preorbid organ disfonksiyonu olan bir hasta, daha fazla bozulmaya eğilimli olabilir.
İlaçlar, tedaviler ve yoğun bakım ünitesi destekleri organ yaralanmalarına katkıda bulunabilir.
Enfeksiyonu olan bir hasta çoklu organ yetmezliği riski altındadır.
BELİRTİLERİ
Çoklu organ yetmezliği tanısı konulabilmesi için hastanın, sistemik inflamatuar yanıt sendromuna ek olarak en az iki organda (bu hafif veya şiddetli olabilir) disfonksiyonu olması gerekir.
Organ disfonksiyonu şu şekilde ortaya çıkabilir:
Akut böbrek hasarı (AKI) ve üremik asidoz;
Akut solunum sıkıntısı sendromu (ARDS);
Kardiyomiyopati;
Ensefalopati;
Gastrointestinal disfonksiyon;
Hepatik disfonksiyon;
Koagülopati ve kemik iliği baskılanması; ve
Akut nörolojik disfonksiyon.
Hasta, hangi organların etkilendiğine bağlı olarak aşağıdaki semptomlardan bazılarını gösterebilir:
Değişmiş bir zihinsel durum;
Böbrek perfüzyonunda azalma (idrar çıkışında azalma);
Solunum bozulması;
Kalp fonksiyonunda azalma;
Bozulmuş metabolik durum;
Tehlikeli bir sıvı dengesi ;
Soluk, nemli, çevresel olarak serin bir cilt ve
Kalp debisinde azalma (örn. Düşük kan basıncı, aritmi).
Sistemik enflamatuar yanıt sendromu şu şekilde ortaya çıkabilir:
Artan vücut ısısı;
Artan dinlenme kalp hızı;
Artan solunum hızı; ve
Artan miktarda beyaz kan hücresi.
