Bugün İstanbul Park'ta koşulan Formula 1, dünyanın en pahalı spor organizasyonu olarak zaman zaman eleştiri konusu oluyor. F1'in cirosu 2019'da 2 milyar doları aşarken işletme kârı 600 milyon doların üzerinde gerçekleşti. İşte detaylar...
1904 yılında kurulan Uluslararası Otomobil Federasyonu (FIA), bünyesindeki 5 kıta ve 145 ülkeden 246 üyenin motorsporlarını yöneten, yarışlardaki kuralları belirliyor. FIA'nın en eski şampiyonası ise Formula 1... 'Motor sporlarının zirvesi' olarak bilinen bu organizasyon, 1950'den beri tüm dünyada büyük ilgiyle izleniyor.
İLK YARIŞ 1950'DE
Olimpiyatlar ve FIFA Dünya Kupası ile birlikte dünya genelinde en çok takip edilen üç spor organizasyonundan biri olan Formula 1'i, 2019 yılında 2 milyarı aşkın kişinin izlediği tahmin ediliyor. Kökeni 1920'ler ve 1930'larda Avrupa'da yapılan yarışlara dayanan Formula 1, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra bir kurallar bütünü olarak hayata geçirildi. İlk 'dünya şampiyonası' yarışı 13 Mayıs 1950'de İngiltere'nin Silverstone pistinde yapıldı. Üreticiler yani markalar için şampiyona 1958'den itibaren kayıtlara geçirildi.
CİRO HER YIL ARTTI
Günümüzde her yıl pilotlar ve markalar kategorisinde iki büyük ödül veriliyor. Dünya şampiyonluğu unvanı için en az 8 yarış koşulması gerekiyor. Formula 1 ekonomisi, işin içinde otomobil gibi pahalı bir oyuncak da olduğu için çok ciddi rakamlarla yürüyor. Formula 1'in cirosu 2019'da 2 milyar doları aşarken işletme kârının 600 milyon doların üzerinde olduğu belirtiliyor. 2018'deki cirosu 1.78 milyar dolar olan organizasyon internet ve sosyal medya, bilgisayar ve cep telefonları aplikasyonları, resmi oyunlarla da (bilgisayar ve konsol) gelir elde ediyor.
YAN SANAYİ KATKISI
Formula 1'in ticari hakları, 2016'da 8 milyar dolara satın alan ABD kökenli Liberty Media Group'a ait. Takımların sponsorluk gelirleri 1.5 milyar doları aşıyor. 2018'de dağıtılan para ödülü 921 milyon doların üzerinde. Şampiyonluk sayısını Michael Schumacher ile eşitlemek için geri sayıma geçen Hamilton'ın 2018'de kariyer kazancının sponsorluk gelirleriyle 489 milyon dolar olduğu tahmin ediliyor. Sadece otomobil firmalarının değil, lastik ve yağ gibi yan sanayi üreticileri de F1'e katkı sağlıyor.
BÜTÇE SINIRI 150 MİLYON DOLAR
Bir yarışı tüm dünyada yaklaşık ortalama 500 milyon kişinin izlediği Formula 1'de, NBA'deki 'salary cap' sistemine benzer bir bütçe sınırlaması söz konusu. Takımlar 2021 bütçe sınırını 175 milyon dolardan 150 milyon dolara düşürmeyi kabul etti. Pandemi süreci bu değişimde büyük rol oynadı. Yaklaşık olarak bütçelerin yüzde 50'si motora, yüzde 9'u Ar-Ge'ye, yüzde 7.5'i pazarlamaya, yüzde 6.3'ü yarış ekibine, yüzde 5'i ise pilotlara harcanıyor.
BİR LASTİK 2 BİN EURO
Formula 1 takımları 1 yılda farklı özelliklere sahip 1000'e yakın lastik kullanıyor. Pist ve hava koşullarına göre araçlara yumuşak, orta hamurlu veya sert lastikler takılıyor. Her bir lastiğin maliyetinin 2 bin Euro olduğu belirtiliyor. Bu da bu sporun ekonomik büyüklüğünü gösteriyor.
BİR ARAÇ 740 KİLO
Takımlar otomobilleri kendileri üretseler de hemen hepsi büyük markaların motorlarını ve parçalarını kullanıyor. Formula 1'de teknik kurallar (motor, şasi) sıkça değişiyor. Her pilotun sezon boyunca toplamda 4 motor kullanma hakkı bulunuyor. Vites kutusu 8 yarı otomatik hız konumundan oluşuyor. Pilot bir hız konumundan ötekine direksiyondaki düğmelere basarak (debriyaja dokunmadan) geçiyor. Motorlar dakikada 15.000 döngüyle 750-800 beygir güç üretiyor. Yakıt deposu boş olan bir Formula 1 aracının pilotla birlikte ağırlığı yaklaşık 740 kilo.
MOTORLAR 4 FİRMADAN
Formula 1'de hala 10 takım, 2'şer pilotla yarışıyor. 4 şirket, 10 takıma motor desteği veriyor: Ferrari, Honda, Mercedes, Renault. Organizasyonun tek lastik destekçisi ise Pirelli.
Koronavirüs (covid-19) salgını, her branş gibi Formula 1'i de olumsuz etkiledi. Takvim tamamen yenilendi. Asya ve Amerika kıtalarındaki yarışlar iptal edildi. Avrupa'ya sıkıştırılan organizasyonun gelir kaybının 500 milyon dolara yaklaşması bekleniyor.
