Küresel enerji politikalarına yön veren Paris merkezli Uluslararası Enerji Ajansı'nın (IEA) İcra Direktörü Fatih Birol, 21. yüzyılın en kritik teknolojilerinden biri olarak tanımladığı bataryalar konusunda stratejik bir uyarıda bulundu.
IEA, 1973 petrol krizinin ardından enerji güvenliğini sağlamak amacıyla kurulan ve Türkiye'nin de kurucu üyesi olduğu, dünyanın en önemli enerji otoritesi olarak kabul ediliyor. Kariyerine Türkiye Elektrik Kurumu'nda (TEK) başlayan ve OPEC'te de görev yapan Birol'un bu uyarısı, küresel ekonomiler için bir risk analizini ortaya koydu.
Birol, bataryaların telefonlardan arabalara ve fabrikalara kadar gündelik hayatın ve ekonominin her alanında yer aldığını belirtti. Özellikle enerji sektöründe maliyetlerin düşmesi ve talebin artmasıyla bu rolün daha da büyüyeceğinin altını çizdi.
"TEK BİR TEDARİKÇİYE BAĞIMLILIK RİSKTİR"
Birol, Financial Times'taki yazısında tarihin, büyük bir yakıt veya teknoloji için tek bir tedarikçiye bağımlı kalmanın "büyük riskler" getirdiğini gösterdiğini ifade etti. Bu duruma örnek olarak Avrupa'nın Rusya'ya olan doğalgaz bağımlılığını ve bunun 2022'de yol açtığı ağır maliyeti gösterdi.
Pekin'in bu ay başında açıkladığı ihracat kontrollerinin, bu bağımlılığın nasıl büyük bir "sorun noktasına" dönüşebileceğini gösterdiğini belirten Birol, yapay zeka veri merkezleri, elektrik şebekeleri, savunma teknolojileri ve yüksek teknolojili üretimin bu durumdan etkilenebileceğini kaydetti.
ÇİN HAKİMİYETİ VE KÜRESEL RİSKLER
IEA Başkanı, batarya tedarik zincirlerine bakıldığında Çin'in, üretim değer zincirinin tüm adımlarında "büyük bir etkiye" sahip olduğunu belirtti. Birol'un paylaştığı IEA analizine göre, elektrik şebekeleri için kullanılan bataryaların neredeyse tamamı Çin'e dayanıyor ve bu hakimiyet kritik mineralleri de kapsıyor.
Çin'in bu konuma son on yılda yaptığı stratejik yatırımlarla ulaştığını belirten Birol, şu verileri paylaştı:
- 2024 yılına gelindiğinde Çin'de ABD'de üretilenden altı kat daha fazla batarya üretildi.
- Sadece Şanghay bölgesindeki batarya üretim kapasitesi, tüm Avrupa kıtasının kapasitesini aştı.
- Çinli şirketler, yeni kimyasal teknolojilerden üretim ilerlemelerine kadar sektördeki inovasyonun ana motoru haline geldi.
"YÜZYILIN EN ÖNEMLİ TEKNOLOJİSİ"
Bataryaların öneminin hızla arttığını belirten Birol, 2010 ile bugün arasında batarya fiyatlarının yüzde 90'dan fazla düştüğünü ve elektrik talebinin genel enerji talebi büyümesini geride bıraktığını yazdı. Lityum-iyon bataryalara olan talebin büyük kısmının elektrikli araçlardan geldiğini belirten Birol, ayrıca savunma sanayiinde (dronlar, uydular), kesintisiz güç sağlamak için yapay zeka veri merkezlerinde ve lojistikte kullanılan robotlarda da bataryaların kritik rol oynadığını ekledi.
ÇÖZÜM: İNOVASYON VE ÇEŞİTLENDİRME
Fatih Birol, IEA'nın enerji güvenliği için "ilk altın kuralının" çeşitlendirme olduğunu hatırlattı. Birol, birçok ülkenin artan batarya ihtiyacı ile tedarik zincirlerini çeşitlendirme hazırlıkları arasında bir "uyumsuzluk" olduğunu belirtti.
Çözüm olarak ülkelerin tedarik zincirinin tüm adımlarını çeşitlendirmek ve inovasyonu artırmak için işbirliği yapması gerektiğini vurgulayan Birol, bu zorluğun tek bir endüstriden daha geniş, "ekonomik ve ulusal güvenlik meselesi" olduğunu ifade ederek yazısını sonlandırdı.
