İstanbul’daki Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi’nde başlatılan restorasyon çalışmaları kapsamında yapı içine kamyonlu vinç sokulması, kamuoyunda ve koruma çevrelerinde büyük bir tartışma başlattı. Ayasofya Bilim Kurulu üyeleri ise eleştirilere pazar günü Hürriyet gazetesine yaptıkları açıklamalarda vinç kullanımının uluslararası bir standart olduğunu öne sürerek yanıt verdi. Özellikle Kurul üyelerinden İnşaat Mühendisi Doç. Dr. Mehmet Selim Ökten Fransa’daki Notre Dame Katedrali’ni örnek göstererek, “Fransa’daki Notre Dame Katedrali’nde de vinç kullanıldı” dedi. Bilim kurulunun açıklamalarının ardından değerlendirmesini almak üzere restorasyon dünyasının en önemli isimlerinden, 1993’ten beri Ayasofya Bilim Kurulu’nda yer alan ancak geçen yıl görevinden ayrılan Prof. Dr. Zeynep Ahunbay’a ulaştım. Ahunbay, KARAR’a yaptığı çarpıcı değerlendirmede Ayasofya Bilim Kurulu’nun yaptığı açıklamalarının kendisini ikna etmediğini belirtti.
“UNESCO’YA VE BÖLGE KURULUNA BİLDİRİLMİŞ Mİ?’
Ahunbay, konuşmamızda öncelikle restorasyonun prosedürel eksikliklerini ve uzman çeşitliliği sorununu masaya yatırdı:
“Konuyu çok tartıştık demişler. Peki Proje ilgili İstanbul Bölge Kuruluna sunulmuş mu? Onay ne zaman alınmış? Yapılmak istenen müdahaleyi uluslararası bir toplantıda tartışmışlar mı? Yapılacak restorasyon hakkında UNESCO’ya bilgi verilmiş mi? Dünya Mirası kültür varlıklarına yapılacak müdahalelerin onayı için Unesco’ya bildirmek gerekiyor, ne zaman bildirilmiş?” Daha önce de konuya ilişkin gazetemize verdiği görüşte kurula ‘şeffaflık çağrısında’ bulunan Ahunbay, bu çağrısının ardından Bilim Kurulu’ndan gelen açıklamaları yeterli görmediğinin altını çizerek, sözlerine şöyle devam etti: “Çünkü yapılacak müdahalenin gerekçesinin ve yönteminin daha geniş uzmanlar grubu tarafından tartışılması gerekiyor. Biz çok tartıştık dedikleri nedir? Açıklamayı yapan Kurulda bir inşaat mühendisi görünüyor. Başka bir görüş var mı? Daha önce deprem mühendisi Prof.Dr. Mustafa Erdik de vardı. Yıllardır Ayasofya ile ilgili çalışmalar yapan hoca da Bilim Kurulundan ayrılmış sanırım.”
NOTRE DAME DA AYASOFYA GİBİ YÜKSEK AMA KAMYON GİRMEMİŞ’
Prof. Dr. Zeynep Ahunbay, Bilim Kurulu’nun vinç kullanımına getirdiği ‘Notre Dame’ örneğine karşın ise şunları söyledi: “Notre Dame'da vinç kullanımına dair elime bir fotoğraf ulaştı. Ancak, bu fotoğrafta da görülüyor ki Notre Dame’da kamyonsuz giren örümcek tipi vinçler kullanılmış. Ayasofya’nın içine ilk kez iskele kurulmuyor. Daha önce de kubbeye ulaşan iskele kurulmuştu ancak kamyon sokulmamıştı, bu tür dünya mirası anıtlarında ağır tonajlı araçlar onaylanmıyor, özenle çalışılması gerekiyor.” Ahunbay, iki yapının döşeme ve zemin farklılığına da dikkat çekerek, Ayasofya’daki riskin neden daha yüksek olduğunu ise şu sözlerle vurguladı: “Notre Dame da, Ayasofya gibi yüksek bir bina, ancak içerisine kamyonlu vinç sokulmamış. Ayrıca Notre Dame ile Ayasofya döşemesi de farklıdır. Ayasofya’nın renkli mermerlerle yapılmış desenlerden oluşan döşemelerinin sanat tarihi değeri var.”
‘ELEŞTİRİLER POLİTİK NE DEMEK?’
Ahunbay, kurul üyelerinden birinin, uzmanların Ayasofya’ya ağır tonajlı kamyonla girilmesine yönelik eleştirileri “politik karalama” olarak nitelemesinden duyduğu rahatsızlığı da şu sözlerle dile getirdi: “Kurul üyelerinden biri ‘Bizi politik olarak karaladılar’ diye bir açıklama yapmış. Eleştiriler politik ne demek? Ayasofya konusunda genel olarak politik tartışma tabii ki var; cami olmasın diye yazılar yazıldı. Ama cami olmasında ısrar edildi, UNESCO da onayladı. Ancak ön değerlendirmeden geçmeden yapılan müdahalelerle Dünya Mirası değerlerinin zedelenmesini uygun görmeyecektir.” 30 yılı aşkın bir süre Ayasofya Bilim Kurulu’nda görev yapan Ahunbay, geçen yıl bu görevden ayrılmasına dair gerekçesini ise şöyle ifade etti: “Ayasofya cami olduktan sonra bilim kurulu kadrosu genişletildi. Kurul toplantılarında çıkan görüş farklılıkları nedeniyle ayrıldım.”
